پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,755 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,097,707 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,850,408 |
تحولات معنایی «ور / بر» | ||
| پژوهشهای زبانی | ||
| مقاله 5، دوره 9، شماره 2، دی 1397، صفحه 89-107 اصل مقاله (500.43 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jolr.2018.69530 | ||
| نویسندگان | ||
| احسان چنگیزی1؛ الهه حسینی ماتک2 | ||
| 1استادیار گروه زبانشناسی دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| 2دانشجوی دکتری گروۀ زبانشناسی، دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| چکیده | ||
| برخی از صورتهای زبانی طی تحولات زبان، چندمعنا میشوند و ممکن است معنای اولیة خود را از دست بدهند. گاهی این صورتها در ساختارهای مختلف به صورت رسوبی باقیمیمانند و معنی اصلی آنها جز از طریق بررسیهای تاریخی، قابل درک نیست. در زبان فارسی امروز، «ور / بر» به معنی «کنار، سمت، سو، نزد، پیش» به کار میرود. در این پژوهش با استفاده از دادههای زبان اوستایی، فارسی میانه و متون ادب فارسی در دورة اسلامی، معنی اولیة «ور/ بر» و تحولات معنایی آن مشخص میگردد. همچنین، روند واژگانیشدگی صورتهای زبانی ساختهشده با «ور / بر» و فرایند دستوری شدگی آن بررسی میشود. «ور / بر» در زبان اوستایی varah- و در زبان فارسی میانه war به معنی «سینه» بوده است. در فارسی دری (متون نظم و نثر دورة اسلامی)، «بر» با توسیع معنایی، معنی «آغوش» و از طریق مجاز و استعاره، معنی «کنار، سمت، پیش، نزد» و «مقابل، جلو» یافته است. امروزه «ور / بر» در ساختمان واژههایی همچون «بروبازو، برورو» و نیز در عبارتهای «دربرداشتن» و «دربرگرفتن» به کار میرود و اگر چه برای فارسیزبانان، از منظر ساختواژی قابل تشخیص است، اما از منظر معنایی تیره به نظر میرسد. این کلمات مرکب و ساختهای نحوی مراحل آغازین واژگانیشدگی را طی میکنند. «ور / بر» امروزه، به عنوان اسم در معنی «کنار، سمت، نزدیک»، در ساختهای مانند «این ور» و «برِ خیابان» رایج است. در ساخت «ورِ دل کسی نشستن»، «ور» حرف اضافه به معنی «نزد، پیش» است که افزون بر معنی مکان نشانههایی از معانی اصلی خود را نیز به همراه دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ور؛ بر؛ تغییر معنایی؛ دستوری شدگی؛ واژگانی شدگی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Semantic Changes of "Var / Bar" | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ehsan Changizi1؛ Elahe Hoseyni Matak2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Linguistics Allame Tabataba’i Universiy | ||
| 2Ph.D. Candidate, Department of Linguistics, Allame Tabataba’i Universiy | ||
| چکیده [English] | ||
| Some linguistic forms may become polysemous through language changes and lose their core meaning. Sometimes these forms may stay as relics in different constructions and their core meaning is not understandable without historical studies. In Persian language, “var / bar” means “side, beside”. “var / bar” has been varah- in Avestan language, and "war" in Middle Persian, which used to mean "chest". In Dari Persian (prose and poetry in the Islamic era), meaning of "bar" has changed to "embrace, side, beside, in somebody’s presence" and also "front" through broadening and metonymy. Today, “var / bar” is used to construct words such as “barobazu” (shoulders and arm), baroru (face)" and phrases such “dar bar dâštan” (include), and although it is morphologically distinguishable for Persian speakers, it is semantically opaque. These compounds and syntactic structures are in primary stages of lexicalization in Persian. In “vare dele kasi nešastan” (being with someone), “var” is a preposition and its grammaticalization process is in intermediate stage. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| var, bar, semantic change, grammaticalization, lexicalization | ||
| مراجع | ||
|
ابوالقاسمی، محسن (1373). مادههای فعلهای فارسی دری، تهران، ققنوس. ــــــــــــــــــ (1374). ریشهشناسی (اتیمولوژی)، تهران، ققنوس. ــــــــــــــــــ (1389). تاریخ زبان فارسی، چاپ دهم، تهران، سمت. استاجی، اعظم (1386). پیدایش نام حروف اضافه از نام اندامهای بدن، دستور، جلد سوم، شمارة 3، ص40ـ 51. انوری، حسن و دیگران (1381).فرهنگسخن، دو جلد، چاپ اول، تهران، سخن. حسندوست، محمد (1393). فرهنگ ریشهشناختی زبان فارسی، جلد اول، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی. خطیبرهبر، خلیل. (1372). دستور زبان فارسی: کتاب حروف اضافه و ربط، تهران، صفیعلیشاه [1367]. دهخدا، علیاکبر (1377). لغتنامه، تهران، دانشگاه تهران. ذوالنور، رحیم. (1365). رفتارشناسی حروف اضافه، رشد ادب فارسی، سال 2، شمارة 8، 12ـ23. راشد محصل، محمدتقی. (1385).وزیدگیهای زادسپرم، چاپ دوم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ژینیو، فیلیپ (1382). اردایرافنامه (متن پهلوی، حرفنویسی، ترجمة متن پهلوی، واژهنامه)، ترجمه و تحقیق: ژاله آموزگار، چاپ دوم، تهران، انتشارات معین و انجمن ایرانشناسی فرانسه. صفوی، کورش (1390). درآمدی بر معنیشناسی، چاپ چهارم، تهران، پژوهشکدة فرهنگ و هنر اسلامی. صمصامی، سید محمد (1346). پیشوندها و پسوندهای زبان فارسی، اصفهان، مشعل. فرهوشی، بهرام (1378). کارنامة اردشیر بابکان، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران، [1354]. مشکوةالدینی، مهدی (1388). دستور زبان فارسی: واژگان و پیوندهای ساختی، چاپ اول، تهران، سمت. ناتلخانلری، پرویز (1365). تاریخ زبان فارسی، جلد اول و سوم، تهران، نشر نو. نجفی، ابوالحسن (1378). فرهنگ فارسی عامیانه، جلد دوم، تهران، سخن. نغزگویکهن، مهرداد (1389). چگونگی شناسایی موارد دستوریشدگی. جستارهای زبانی، سال اول، شمارة دوم. ص 149ـ165. نغزگویکهن، مهرداد و محمد راسخمهند (1391). دستوریشدگی و بسط استعاری، پژوهشهای زبانی، سال سوم، شمارة اول، ص117ـ 134. Asha, R. 2009. Avesta Glossary (frahang ī ōīm: ēk), Mumbai: The K.R. Cama Oriental Institute. Bartholomae, C. 1961. Altiranisches Wörterbuch, Berlin: W. De Gruyter. Blank, A. 2001. Pathways of Lexicalization, In M. Haspelmath, E. Kőnig, W. Oesterreicher and W. Raible (eds.), Language Typology and Language Universals, (2. 1596-1608), Berlin and New York: Walter de Gruyter. Brinton, L. J. & E. C. Traugott. 2005. Lexicalization and Language Change, Cambridge: University Press. Bybee, J. 2003. Mechanism of Change in Grammaticalization: the Role of Frequency. In B.D. Joseph & R.D. Janda (eds.), The Handbook of Historical Linguistics (602-623), Blackwell Publishing. Fortson, B. W. IV. 2003. An Approach to Semantic Change, In B.D. Joseph & R.D. Janda (eds.), The Handbook of Historical Linguistics (648-666), Blackwell Publishing. Heine, B., U. Claudi & F. Hűnnemeyer. 1991a. From Cognition to Heine, B., U. Claudi & F. Hűnnemeyer. 1991b. Grammaticalization: A Conceptual Framework, Chicago and London: The University of Chicago Press. Heine, B. 1997a. The Cognitive Foundation of Grammar, Oxford: University Press. Heine, B. 1997b. Possession: Cognitive Source, Forces, and Grammaticalization, Cambridge: University Press. Heine, B. 2003. Grammaticalization, In B.D. Joseph & R.D. Janda (eds.), The Handbook of Historical Linguistics (575-601), Blackwell Publishing. Heine, B. & T. Kuteva. 2004. World Lexicon of Grammaticalization, Cambridge: University Press. Hopper, P. 1990. Where do words come from?, In W. Croft, K. Denning and S. Kemmer (eds.), Studies in Typology and Diachrony (151-160), Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. Hopper, P.J. (1991). On Some Principle of Grammaticalization, In E. C. Traugott and C. Heine (eds.), Approaches to grammaticalization (1/17-35), Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins publishing company. Hopper, P.J. & E.C. Traugott. 2003. Grammaticalization, Cambridge: University Press. Kent. R. 1953. Old Persian: Grammar, Texts, Lexicon, New Haven, Connecticut: American Oriental Society. Luján, E. R. 2010. Semantic Change. In S. Luraghi & V. Bubenik (eds.), The Continuum Companion to Historical Linguistics (286-310), London / Ney York: Continuum International Publishing Group. MacKenzie, D.N. 1971. A Concise Pahlavi Dictionary, Oxford: Oxford University Press. Traugott, E. C. & E. Kőnig. 1991. The Semantics-Pragmatics of Grammaticalization Revisited, In E. C. Traugott and C. Heine (eds.), Approaches to grammaticalization (1/189-218), Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins publishing company. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 940 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 446 |
||