تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,115,604 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,219,798 |
راهبردهای کاهش آسیبپذیری بافت مسکونی در برابر خطر زلزله (مطالعۀ موردی: منطقۀ 6 شهر تهران) | ||
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری | ||
مقاله 4، دوره 6، شماره 2، تیر 1397، صفحه 265-288 اصل مقاله (1.18 M) | ||
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2018.225776.657 | ||
نویسندگان | ||
علیرضا دربان آستانه* 1؛ محسن شیخزاده2؛ سعید بازگیر3 | ||
1استادیار گروه جغرافیای انسانی دانشگاه تهران | ||
2کارشناس ارشد مخاطرات انسانی دانشگاه تهران | ||
3استادیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
مدیریت مخاطرات در برنامهریزی شهری اهمیت و جایگاه ویژهای در کاهش حجم آسیبهای طبیعی و تلفات انسانی دارد. ارزیابی آسیبپذیری شهرها در برابر این مخاطرات بهعنوان عوامل تعیینکنندة میزان خطر میتواند از ابعاد مختلف، به کاهش خسارات کالبدی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از وقوع چنین حوادثی منجر شود. مطالعة حاضر با هدف ارائة راهکارهایی برای کاهش آسیبپذیری بافت مسکونی منطقة 6 تهران در برابر زلزله، در دو مرحله صورت گرفت. در مرحلة اول، بافت مسکونی از ابعاد آسیبپذیری (بنا، سکونتگاه، فیزیکی، اجتماعی و انسانی) بررسی شد. جامعة آماری این مرحله، سرپرستان خانوارهای منطقة 6 هستند که درمجموع 331 خانوار به نسبت ساختمانهای مسکونی، با روش نمونهگیری طبقهبندی از محلههای منطقة یادشده انتخاب و بررسی شدند. ابزار اندازهگیری در این مطالعه پرسشنامه است که روایی آن به کمک استادان و کارشناسان تأیید شد. پایایی مقیاسهای آن 682/0 و 792/0 بهدست آمد و محاسبه و تأیید شد. ارزیابی آسیبپذیری با تکنیکهای فازی، و ارزیابی فضایی با تحلیلهای فضایی میانیابی (کریجینگ) صورت گرفت. درنهایت، با استفاده از روش FUZZY AHP، میزان اهمیت عوامل بهکاررفته تعیین، و میزان کل آسیبپذیری منطقه در پنج بعد آسیبپذیری مشخص شد. براساس نتایج پهنهبندی آسیبپذیری کل، محلههای امیرآباد، نصرت، قزلقلعه، دانشگاه تهران و پارک لاله آسیبپذیری کم (6/0-73/0) و محلههای شریعتی، آرژانتین-ساعی، بهجتآباد و گاندی آسیبپذیری متوسطی دارند (4/0- 6/0). یافتههای پژوهش در مرحلة دوم نشاندهندة قوتها، ضعفها، فرصتها و تهدیدهاست. 22 کارشناس و استاد صاحبنظر، پرسشنامة این مرحله را مدنظر قرار دادند. درنهایت، با استفاده از مدل SWOT راهکارهای کاهش آسیبپذیری در منطقه ارائه شد. براساس نتایج پژوهش نیز راهبردهای تهاجمی مهمترین راهبردهای شناساییشده هستند. | ||
کلیدواژهها | ||
آسیبپذیری؛ بافت مسکونی؛ برنامهریزی راهبردی؛ منطقة 6 شهر تهران | ||
مراجع | ||
آذر، عادل و حجت فرجی، 1387، علم مدیریت فازی، انتشارات مرکز مطالعات و بهرهوری ایران، تهران. احدنژاد، محسن، 1388، مدلسازی آسیبپذیر شهرها در برابر زلزله، نمونة موردی: شهر زنجان، رسالة دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تهران. احدنژاد، محسن، قرخلو، مهدی و کرامتاله زیاری، 1389، «مدلسازی آسیبپذیری ساختمانی شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسلهمراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، نمونة موردی: شهر زنجان»، نشریة جغرافیا و توسعه، سال ؟؟؟، شمارة 19، صص 171-198. حاتمینژاد، حسین، عشقآبادی، فرشید و حمید فتحی، 1388، «ارزیابی میزان آسیبپذیری لرزهای در شهر تهران؛ نمونة موردی: منطقة 10 شهر تهران»، نشریة پژوهشهای جغرافیای انسانی، سال ؟؟؟، شمارة 68، صص 1-20. رحیمی، ناهید و حسین مجتبیزاده خانقاهی، 1395، آسیبپذیری کالبدی مساکن بخش مرکزی کلانشهرها در برابر خطر زلزله (مطالعة موردی: منطقة 6 تهران)، پایاننامة دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی. رضایی پرتو، کورش علی، 1384، بررسی آسیبپذیری بافتهای شهری در برابر بلایای طبیعی (زلزله، سیل) و ارائة راهکارهای لازم جهت کاهش اثرات آن؛ نمونة موردی منطقة 1 شهرداری تهران، پایاننامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیتمدرس، گروه شهرسازی. رهنمایی، محمدتقی و لیلا آقایی، 1388، «نقش شهرداریها در توسعة فضای ورزشی برای گذراندن اوقات فراغت شهروندان؛ مطالعة موردی: منطقة 6 شهرداری تهران»، نشریة انجمن جغرافیایی ایران، سال ؟؟؟، شمارة 22، صص 25-46. روستایی، شهریور و محمدتقی معبودی، 1394، «تحلیل فضایی آسیبپذیری اجتماعی مناطق شهری در مقابل زلزله با استفاده از مدل SVI (نمونة موردی: منطقة 2 شهرداری تبریز)»، فصلنامة مطالعات برنامهریزی شهری، سال سوم، شمارة 11، صص 109-129. زنگیآبادی، علی، وارثی، حمیدرضا و حسین درخشان، 1389، «تحلیل و ارزیابی عوامل آسیبپذیری شهر در برابر زلزله؛ نمونة موردی: منطقة 4 تهران»، فصلنامة امداد و نجات، سال دوم، شمارة 3، صص ؟؟؟. زنگیآبادی، علی و نازنین تبریزی، 1385، «زلزلة تهران و ارزیابی فضایی آسیبپذیری مناطق شهری»، مجلة پژوهشهای جغرافیایی، سال ؟؟؟، شمارة 56، صص 115-130. جلیلپور، شهناز، 1389، ارزیابی آسیبپذیری کالبدی شهرها در برابر زلزله با استفاده از GIS، نمونة موردی: بافت قدیم شهر خوی، پایاننامة کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان، به راهنمایی دکتر محسن احد نژاد. عرب اله فیروزجاه، علی، 1390، نقش طرحهای توسعة شهری (جامع و تفصیلی) در کاهش آسیبپذیری شهر بابل از زلزله، پایاننامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تربیتمدرس. عزیزی، محمدمهدی و میلاد همافر، 1391، «آسیبشناسی لرزهای معابر شهری (مطالعة موردی: محلة کارمندان، کرج)»، نشریة هنرهای زیبا، دورة هفدهم، شمارة 51، صص 5-15. عطار، محمدامین، 1390، ارائة الگویی جهت برنامهریزی و مکانیابی اسکان موقت پس از زلزله؛ مطالعة موردی: منطقة 6 شیراز، پایاننامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکدة علوم اجتماعی و اقتصاد دانشگاه پیامنور مرکز رضوانشهر صدوق استان یزد. فرجی سبکبار، حسنعلی و رضایی نریمیسا محمد، 1396، «نقش راههای ارتباطی بر آسیبپذیری منطقة 6 شهر تهران و پهنهبندی آسیبپذیری در مواجه با بحرانهای طبیعی»، مطالعات مدیریت شهری، دورة نهم، شمارة 29، صص 39-54. قدیری، محمود، 1387، رابطة ساخت اجتماعی شهرها و میزان آسیبپذیری در برابر زلزله؛ مطالعة موردی: محلههای شهر تهران، پایاننامة دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تربیتمدرس. کاویانی راد، مراد، نوزعیم، رضا و علی یساقی، 1392، پیامدهای امنیت ملی زلزلة احتمالی شهر تهران، دومین کنفرانس بینالمللی مخاطرات محیطی، تهران، دانشگاه خوارزمی. گیوهچی، سعید، 1388، تحلیل و ارائة الگوهای مدیریت در سوانح شهری ناشی از مخاطرات زیستمحیطی؛ مطالعة موردی: منطقة 6 تهران، رسالة دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه تهران. موسیوند، جعفر، 1390، تعیین کاربری بهینه در راستای کاهش مخاطرة محیطی زلزله؛ محدودة مطالعاتی: منطقة یک تهران، پایاننامة کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر محمد سلیمانی، دانشگاه تربیتمعلم. Celik, M., Er, I. D., and Ozok, A. F., 2009, Application of Fuzzy Extended AHP Methodology on Shipping Registry Selection: The Case of Turkish Maritime Industry, Expert Systems with Applications, Vol. ???, No. 36, PP. 190-198. Ebert, A., Kerle, N., and Stein, A., 2009, Urban Social Vulnerability Assessment with Physical Proxies and Spatial Metrics Derived from Air- and Spaceborne Imagery and Gis Data, Net Hazards, Vol. ???, No. 48, PP. 275-294. Ford, J., 2002, Vulnerability: Concepts and Issues; A Literature Review of the Concept of Vulnerability, Its Definition and Application in Studies Dealing with Human-Environment Interactions, Part of Phd Scholarly Field Paper for Course Geog*6100, University of Guelph. Giovinazzi, S. et al., 2008, Enhancing the Reconstruction Process for Road Networks: Opportunities and Challenges for Using Information Technology, Building Resilience Achieving Effective Post-Disaster Reconstruction, 36. Nojima, N., and Sugito, M.,2000, Simulation and Evaluation of Post-Earthquake Functional Performance of Transportation Network, 12 Wcee, 1927/7/A. Hewitt, K., 1997, Regions of Risk, a Geographical Introduction to Disaster, Harlow, Addison Wesley Longman. Kermanshah, A., and Derrible, S., 2016, A Geographical and Multi-Criteria Vulnerability Assessment of Transportation Networks Against Extreme Earthquakes, Journal of Reliability Engineering and System Safety, Vol. ???, No. 153, PP. 39-49. Mon, D. L., Cheng, C. H., and Lin, J. C., 1994, Evaluating Weapon System Using Fuzzy Analytic Hierarchy Process Based on Entropy Weight, Fuzzy Sets And Systems, Vol. ???, No. 62, PP. 127-134. Rashed, T., 2003, Measuring the Environmental Context of Urban Vulnerability to Earthquak Hazards: An Integrative Remote Sensing and Gis Approach, Uc Santa Barbara and San Diego State University. Rashed, T., Weeks, 2003, Assessing Vulnerability to Earthquake Hazards Though Spatial Multicriteria Analysis of Urban Areas. International, Journal Geographical Information Science, Vol. 17, No. 6, PP. 547-576. Trondheim, R. J., 2002, Reducing Disaster Vulnerability Through Local Knowledge and Capacity, Dr.Ing Thesis, Norwegian University, Department of Town and Regional Planning. Weichselgartner, J., 2001, Disaster Mitigation: The Concept of Vulnerability Revisited, Disaster Prevention and Management, Vol. 10, No. 2, PP. 85-94 Wisner, B. et al, 2014, At Risk, Natural Hazards, Second Editiont People’s Vulnerability and Disasters, British Library. Yumarnia Tri., Amaratunga, D., and Richard Haigh, B., 2014, Assessing Gender Vulnerability Within Post-Earthquake Reconstruction: Case Study from Indonesia, Procedia Economics and Finance, Vol. ???, No. 18, PP. 763-771. Zhang W. Xu., and X. Chen X, 2017, Social Vulnerability Assessment of Earthquake Disaster Based on the Catastrophe Progression Method: A Sichuan Province Case Study, International Journal of Disaster Risk Reduction, Vol. ???, No. 24, PP. 361–372 Ahadnejad, M., 2009, Vulnerable Modelling of Cities Against Earthquake, Case Study: Zanjan City, Phd Thesis, Urban Planning and Geography, Tehran University. (In Persian) Ahadnejad, M., Gherkhloo, M., and Zeyari, K., 2010, Instructional Vulnerable Modelling of Cities Against Eearthquake Using Hierarchical Analysis Process in Geographical Information System Area. Case Study: Zanjan, Journal of Geography and Development, Vol. ???, No. 19, PP. 171-198. Arab Allah Firozjah, A., 2011, The Role of City Expanding Plans (Comprehensive) to Reduce the Vulnerability Against Earthquake in Babol City, Tarbiat Modares University, Geography and Urban Planning. (In Persian) Attar, M. A., 2011, Giving Procedures to Plan and Locate Somewhere as Atemporary Habitation After Earthquake, Case Study: Shiraz City, Region 6, Yazd PyamNour University, Economy and Geography Msc Thesis. (In Persian) Azizi, M. M., and Homafar, M., 2012, Seismic Vulnerability of City Roads Case Study: Karmandan Neighbourhood, Karaj, Journal of Fine Arts, Vol. ???, No. 5, PP. 5-15. (In Persian) Azar, A., and Faraji, H., 2008, Phase Management Science, Tehran, Iran Center Information and Productivity Population. (In Persian) Faraji Sabokbar H. A., and Rezaee Nerimisa, M., 2017, The Role of Communication Ways on Tehran Region 6 Vulnerability and Delimiting Vulnerability Encounter with Natural Crisi, City Management Studies, Serries 9, Spring 96, No. 29, PP. 39-54. (In Persian) Geivechi, S., 2009, Analysing and Giving Management Procedures in City Events Resulting From Ecological Disasters, Case Study: Tehran, Region 6, Geography and Urbanplaning Mma Thesis, Tehran University. (In Persian) Ghadiri, M., 2008, The Relationship Between Cities Social Construction and the Amount of Earthquake Vulnerability, Case Study: Tehran Neighborhoode, Tarbiatmodares University, Geography and Urban Planning Ma Thesis. (In Persian) Hateminejad, H., Eshgh-Abadi, F., and Fathi, H., 2009, Evaluating the Amout of Seismic Vulnerability in Tehran Case Study: Tehran City Region 10, Human Geoghraphy Research Pooklet, Vol. ???, No. 68. PP. 1-20. (In Persian) Jalilpoor, Sh., 2010, Evaluating Cities Structural Vulnerability Against Earthquake Using Gis, Case Study: Old-Time Buildings, Khoy City, Zanjan University, Geography Team, Ma Thesis, Supervisor Ahadnejad Mohsen. (In Persian) Kaviani Rad, M., Nozaeim, R., and Yesagi, A., 2013, Consequences of National Safety in Tehran Likely Earthquake, Second International Conference of Environmental Dangers, Kharazmi University, Tehran. (In Persian) Mosavand, J., 1390, Determining Optimum Usage Along with Reducing Earthquake Environmental Dangers, Research Region: Tehran, Region 1, MA Thesis, Tarbiat Modares University, Tehran. (In Persian) Rahimi, N., and Mojtabazadeh, H., 2016, Structural Vulnerability of House Buildings in the Centet of Metropolices Against Earthquake Case Study: Tehran City Region 6, MA Thesis, Islamic Azad University Thesis, Terhan Center. (In Persian) Rahnamaei, M., and Aghaee, L., 2009, The Role of City Hall in Expanding Sport Clubs for Citizen’s Spare Time Case Study: Tehran City Region 6, Iran Gheography Community Booklet, Vol. ???, No. 25, PP. 22-46. Rahman, N., Ansari, M., and Islam I., 2015, Gis Based Mapping of Vulnerability toe Arthquake and Fire Hazard in Dhaka City, Bangladesh, International Journal of Disaster Risk Reduction, Vol. ???, No. 13, PP. 291–300. (In Persian) Rezaei Partoo, K. A., 2005, Evaluting City Planning Vulnerability Against Natural Disasters (Earthquake, Flood) and Giving Necessary Procedures to Reduce the Consequences, Case Study: Tehran City Region 1, Tarbiatmodares University, Ma Thesis Urbanization Team. (In Persian) Roostaei, Sh., and Maboodi, M. T., 2015, Regional Analysing of Civic Vulnerability in Urban Areas Against Earthquake Using Models, Case Study Tabriz City Hall, Region 2, City Planning Studies Quarterly Journal, Vol. 3, No. 11, PP. 109-129. (In Persian) Zanghi-Abadi, A., Varesi, H. R., and Derakhshan, H., 2010, Analysing and Evaluating Vulnerability Elements Against Earthquake in Cities, Case Study: Tehran City Region4, Quarterly Journal Search and Rescue, Vol. ???, No. 3, PP. 123-135. Zanghi-Abadi, A., and Tabrizi, N., 2006, Earthquake and Evaluating Regional Vulnerability in Urban Qreas, Journal of Geographical Research, Vol. ???, No. 56, PP. 115-130. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 651 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,065 |