پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,953,099 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,625,560 |
مبادی طرحی نو در خوانش عجایب‌نامه‌ها | ||
| ادب فارسی | ||
| مقاله 6، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 21، شهریور 1397، صفحه 97-113 اصل مقاله (649.37 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2018.121480.358 | ||
| نویسنده | ||
| فاطمه مهری* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهید بهشتی | ||
| چکیده | ||
| موضوع این نوشتار، آن دسته از متون کهن هستند که آنها را با عنوان «عجایب‌نامه» می‌شناسیم. این دسته متون که تاکنون کمتر بدان‌ها پرداخته شده است، در برخی پژوهش‌های ادبی، با استفاده از نظریۀ تزوتان تودوروف (نظریه‌پرداز ساختارگرای فرانسه‌زبان) دربارۀ ژانر فانتاستیک، بازخوانی و به‌عنوان ژانری ادبی که با برخی از مفاهیم نظریۀ تودوروف همخوانی دارد، معرفی شده‌اند، امّا این پ‍‍ژوهش‌ها دچار تناقض‌های روش‌شناختی‌ای هستند که به‌سبب خلط برخی مفاهیم یا به دلیل بیدقّتی در مفاهیم به‌وجودآمده‌اند و موجب بدخوانی عجایب‌نامه‌ها و کژنمایی ماهیّت آنها شده‌اند. هدف ما در این مقاله آن است که با تدقیق در یکی از مفاهیم بنیادینی که در تعریف عجایب‌نامه‌ها نقش عمده دارد، مسیری تازه برای ارائۀ خوانشی متفاوت از این متون بگشاییم و چرایی اهمیّت مسئلة «روش» را در نوع نگاه به آنها نشان دهیم. این مفهوم بنیادین، «علم» است. در این مقاله نشان داده‌ایم بسته به تصویری که از علم ترسیم می‌کنیم، می‌توان عجایب‌نامه‌ها را به شیوه‌‌ای متفاوت خواند. یکی از نکات مهم در این خوانش، لزوم توجّه به تطوّر و تحوّل مفاهیم است. بهاینترتیب، برخورداری از نگاهی تاریخی که متون را در زمینه و فضای تاریخی پیدایش و شکل‌گیری آنها بررسی کند، به نکته‌ای کلیدی در فهم ماهیّت آنها تبدیل می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| داستان؛ روایت؛ ژانر؛ علم؛ فانتاستیک؛ تودوروف؛ عجایب‌نامه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Principles of a New Plan for Reading 'Ajayeb-namehs | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Fatemeh Mehri | ||
| Assistant Professor in Persian Language and Literature, Shahid Beheshti University | ||
| چکیده [English] | ||
| The present study is about the old literary works known as 'Ajayeb-namehs (wonderings). Not being of much interest to the scholars, such texts have been re-read in some literary studies on the basis of the theory proposed by Tzvetan Todorov (a Bulgarian-French structuralist) about the genre of fantasy, and have been distinguished consistent with some of the concepts of his theory. But some methodological contradictions have occurred by mixing of concepts or the researchers' carelessness have led 'Ajayeb-namehs not being read correctly or being misunderstood in course of their nature. This study is to open up a new way of conducting a different reading of these texts and to outline the reasons for the importance of the “method” in the looking types about them through scrutinizing "science" as one of the fundamental concepts in definition of 'Ajayeb-namehs. It has been shown, in present study that 'Ajayeb-namehs can be read in different ways, based on the pictures we draw from science. Although paying attention to concepts evolution is one of the key points in reading these texts. In this way, enjoying a historical perspective that examines the emergence and development of texts in their own historical context has a fundamental role in understanding their nature. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Fiction, Narrative, Genre, Fantastic, Tzvetan Todorov, 'Ajayeb-nameh | ||
| مراجع | ||
|
ابی‌الخیر، شهمردان (1362)، نزهت‌نامۀ علائی، تصحیح فرهنگ جهانپور، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. ایروین، رابرت (1383)، تحلیلی از هزار و یک شب، ترجمۀ فریدون بدره‌ای، تهران، فرزان روز. بارت، رولان (1387)، درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها، ترجمۀ محمد راغب، تهران، رخداد نو. براتی، پرویز (1388)، روایت، شکل و ساختار عجایب‌نامه‌ها، تهران، افکار. بیرجندی، عبدالعلی (1387)، معرفت فلاحت، تصحیح ایرج افشار، تهران، میراث مکتوب. جمالی یزدی، ابوبکر مطهّر (1386)، فرخ‌نامه، تصحیح ایرج افشار، چاپ دوم، تهران، امیرکبیر. جوهری نیشابوری، محمد بن ابی‌البرکات (1383)، جواهرنامۀ نظامی، تصحیح ایرج افشار، با همکاری محمدرسول دریاگشت، تهران، میراث مکتوب. چالمرز، آلن اف. (1384)، چیستی علم، ترجمۀ سعید زیباکلام، چاپ ششم، تهران، سمت. حاسب طبری، محمد بن ایوب (1371)، تحفة‌الغرایب، تصحیح جلال متینی، تهران، معین. حرّی، ابوالفضل (1390)، «عجایب‌نامه‌ها به منزلۀ ادبیّات وهمناک»، نقد ادبی، سال چهارم، ش 15، 137-164. دنیسری، شمس‌الدین محمد (1387)، نوادر التبادر لتحفة البهادر، تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه و ایرج افشار، چاپ دوم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. رازی، ابوبکر محمّدزکریا (1356)، قصص و حکایات المرضی، به اهتمام محمود نجم‌آبادی، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران. رشنوزاده (اسفند 1388)، «پیشرفت‌های حیرت‌انگیز: عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات»، کتاب ماه علوم و فنون، ش 123، 74-77. ریمون- کنان، شلومیت (1387)، روایت داستانی: بوطیقای معاصر، ترجمۀ ابوالفضل حرّی، تهران، نیلوفر. زهری، ابوعبدالله محمّد بن ابوبکر (1382)، کتاب الجغرافیه، تحقیق محمّد حاج‌صادق، ترجمۀ حسین قرچانلو، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سیرافی، ابوعمران (1426/2006)، الصحیح من اخبار البحار و عجائبها، تحقیق و تصحیح یوسف الهادی، دمشق، دار اقرا. طوسی، محمد بن محمود (1382)، عجایب‌المخلوقات و غرایب‌الموجودات، به اهتمام منوچهر ستوده، چاپ دوم، تهران، علمی و فرهنگی. غرناطی، ابوحامد (1423/2003)، تحفة‌الالباب و نخبة‌الاعجاب، تحقیق علی عمر، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه. فرای، نورتروپ (1377)، تحلیل نقد، ترجمۀ صالح حسینی، تهران، نیلوفر. قزوینی، زکریا بن محمد (بی‌تا الف)، عجائب‌المخلوقات و غرائب الموجودات، بهامش حیاة الحیوان الکبری، کمال‌الدین الدمیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی. (بی‌تا ب)، عجایب‌المخلوقات و غرایب‌الموجودات،با مقدمۀ نصرالله سبّوحی، تهران، بی‌نا. کورنول، نیل (1381)، «پیشدرآمدی بر فانتاستیک ادبی»، ترجمۀ فتاح محمدی، فارابی، دورة 12، ش 1 (پیاپی 45)، 63-94. کوهن، تامس (1390)، ساختار انقلاب‌های علمی، ترجمۀ سعید زیباکلام، چاپ دوم، تهران، سمت. مهری، فاطمه (1393)، بررسی جایگاه عجایب در نظام دانش‌های کهن بر پایۀ ادب فارسی، رسالة دکتری، به راهنمایی حمیرا زمردی، تهران، دانشگاه تهران. (2015)، «جایگاه متون عجایب‌نامه‌ای در نظام دانش‌های کهن»، نامة هیدلبرگ، ش 1، 1-20. 6 نجم‌آبادی، محمود (1375)، تاریخ طب در ایران پس از اسلام، تهران، دانشگاه تهران. هایدن، لارس- کریستر (1391)، «پزشکی و روایت»، ترجمۀ فاطمه مهری، دانشنامۀ روایت‌شناسی، گردآوری و ویرایش محمد راغب، تهران، نشر علم، 15-27. Brook-rose, Christine (1976), “Historical Genres/Theoretical Genres: A Discussion of Todorov on the Fantastic”, New Literary History, Vol. 8, No. 1, 145-158.
Frow, John (2005), Genre, Routledge, London and New York.
Gorman, David (2005), “Fiction, Theories of”, Routledge Encyclopedia of Narrative Theory, ed. David Herman & al., Routledge, London & New York, 163-167.
Lem, Stanislaw (1974), “Todorov’s Fantastic Theory of Literature”, tr. Robert Abernathy, Science Fiction Studies, Vol. 1, No. 4, 227-237.
Rosenberg, Alex (2005), Philosophy of Science, A Contemporary Introduction, Second Edition, Routledge, New York.
Todorov, Tzvetan (1973), The Fantastic: A Structural Approach to a Literary Genre, tr. Richard Howard, London, The Press of Case Western Reserve University Cleveland.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 297 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 311 |
||