تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,572 |
تعداد مقالات | 71,003 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,492,856 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,753,137 |
بررسی پیامدهای محیطی ناپایداری منابع آب در حوضۀ آبریز رودخانۀ زایندهرود | ||
پژوهش های جغرافیای طبیعی | ||
مقاله 13، دوره 50، شماره 2، تیر 1397، صفحه 391-406 اصل مقاله (1.45 M) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jphgr.2018.226191.1006997 | ||
نویسندگان | ||
سعید صالحیان1؛ عبدالرضا رحمانی فضلی* 2 | ||
1دانش آموختة جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکدة علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی تهران | ||
2دانشیار گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکدة علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی تهران | ||
چکیده | ||
حوضة آبریز زایندهرود در منطقة مرکزی ایران از مناطقی است که دارای مسئلة ناپایداری منابع آب است. در این پژوهشـ با روشهای تحلیل تغییرات کاربری ارضی، بررسی تغییرات بهرهبرداری از آبهای زیرزمینی، و توزیع پرسشنامهـ پیامدهای محیطی ناپایداری منابع آب در حوضة زایندهرود بررسی شده است. بر این اساس، تغییرات کاربری زمین بین سالهای 1380 و 1392 و تحول چاهها و سفرة آب زیرزمینی بین سالهای 1385 و 1390 مطالعه شده است و، با توجه به شدت بیشتر خشکسالی در پاییندست، در سکونتگاههای روستایی محدودة پاییندست حوضه، پرسشنامه توزیع شده است. بر اساس فرمول کوکران، تعداد پرسشنامهها از تعداد 33153 خانوار روستایی 380 نفر برآورد شده که، در طی تحقیق و بر اساس محدودیتها و حذف پرسشنامههای نادرست، تعداد نمونهها به 323 مورد رسیده و در تعداد 25 روستا توزیع شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد ناپایداری منابع آب در حوضة آبریز زایندهرود آثار محیطی نامناسبی دارد و پایداری حوضه را با خطر جدی روبهرو کرده است. تغییرات Land use حوضه نشان از دستاندازی گستردة فعالیتهای انسانی در حوضه داشته و، از طرفی، با خشکی رودخانه، فشار بر سفرههای آب زیرزمینی تشدید شده است. میانگین شاخصهای پرسشنامة پیامدهای خشکسالی نیز عدد 22/4 بهدست آمده که نشان از وضعیت نامناسب شاخصهای زیستمحیطی در بخش پاییندست حوضه دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
پیامدهای محیطی؛ تغییرات کاربری زمین؛ رودخانة زایندهرود؛ منابع آب زیرزمینی؛ ناپایداری منابع آب | ||
مراجع | ||
امینی فسخودی، ع. و میرزایی، م. (1393). پیامدهای بحران کمآبی و خشکشدن زایندهرود در مناطق روستایی (مطالعة موردی: جلگة براآن در شرق اصفهان)، توسعة روستایی، 5(2). رضایی، غ.ر. و مأمنپوش، ع.ر. (1387). برآورد ارزش اقتصادی آب کشاورزی در حوضه آبریز زایندهرود (مطالعة موردی: محصولات عمدة زراعی)، سومین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، دانشگاه تبریز. ریاحی، و. و پاشازاده، ا. (1392). اثرات اقتصادی و اجتماعی خشکسالی بر نواحی روستایی شهرستان گرمی (مطالعة موردی: دهستان آزادلو)، چشمانداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، 8(25): 17ـ37. سالمی، ح. ر. و حیدری، ن. (1385). (گزارش فنی) ارزیابی منابع و مصارف آب در حوضة آبریز زایندهرود، انجمن علوم و مهندسی منابع آب، 2(1). سید قاسمی، س. (1385). پیشبینی تغییرات جریان رودخانه تحت تأثیر تغییر اقلیم (مطالعة موردی: حوضة زایندهرود، پایاننامة کارشناسی ارشد، دانشکدة مهندسی عمران دانشگاه صنعتی شریف. شرفی، ل. و زرافشانی، ک. (1389). سنجش آسیبپذیری اقتصادی و اجتماعی کشاورزان در برابر خشکسالی، پژوهشهای روستایی، 4: 129ـ154. شرکت آب منطقهای اصفهان (1387). تعیین منابع و مصارف آب در حوضة زایندهرود (جلد دهم، سنتز مطالعات)، وزارت نیرو، تهران. علیزاده، ا. (1390). اصول هیدرولوژی کاربردی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. فارسی، ج. و یوسفی، م (1392). آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از دادههای سنجش از دور (مطالعة موردی: دشت بجنورد)، فصلنامة جغرافیا و مطالعات محیطی، 2(7): 95ـ106. فلاحتکار، س. و همکاران (1388). بررسی روند تغییرات پوشش اراضی اصفهان در چهار دهة گذشته با استفاده از سنجش از دور، علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 13(47 الف): 381ـ394. قنبرزاده، ه. و بهنیافر، ا. (1388). پیامدهای اقتصادی خشکسالیهای دورة 1375ـ1385 بر نواحی روستایی دهستان شاندیز شهرستان مشهد، چشمانداز جغرافیایی، 3(9): 139ـ163. کشاورز، م.؛ کرمی، ع. و زمانی، غ. (1389). آسیبپذیری خانوارهای کشاورز از خشکسالی: مطالعة موردی، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 6(2): 15ـ32. کیانی سلمی، ص. (1391). تأثیر بحران منابع آب کشاورزی بر ساختار اقتصادی- اجتماعی روستایی (حوضة رودخانة زایندهرود در شرق جلگة اصفهان)، رسالة دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکدة علوم جغرافیایی و برنامهریزی، دانشگاه اصفهان. میرکتولی، ج.؛ حسینی، ع.؛ رضایینیا، ح. و نشاط، ع. (1391). آشکارسازی تغییرات پوششی و کاربری اراضی با رویکرد به مجموعههای فازی (مطالعة موردی: شهر گرگان)، پژوهشهای جغرافیای انسانی، 79: 33ـ54. Abdel Kawy, W.A. and Belal, A.A. (2011). GIS to Assess the Environmental Sensitivity for Desertification in Soil Adjacent to El-Manzala Lake, East of Nile Delta, Egypt, American-Eurasian J. Agric. & Environ. Sci., 10(5): 844-856. Alizadeh, A. (2011). Principles of applied hydrology, University Ferdowsi Mashhad. Amini Faskhoodi, A. and Mirzaei, M. (2008). Management Modelling of Water and Soil Resources and determining the optimal utilization in the agricultural land of East area of Isfahan (Baraan Plain) with using multi-criteria approach of Goal programming, dissertation of Geography and Rural Planning, University of Isfahan. Belay, S.; Amsalu, A. and Abebe, E. (2014). Land Use and Land Cover Changes in Awash National Park, Ethiopia: Impact of Decentralization on the Use and Management of Resources, Open Journal of Ecology, 4: 950-960. Bigas, H. et al. (2012). The Global Water Crisis: Addressing an Urgent Security Issue, Papers for the Inter Action Council, 2011-2012, Hamilton, Canada: UNU-INWEH (United Nations University – Institute for Water, Environment and Health). Esfahan water & wastewater Organization (2008). Determine the sources and uses of water in the Zayandeh-Rood basin (Vol 10. synthesis of studies), Tehran: Ministry of Energy. Falahatkar, S. et al. (2009). Study of the trend of land use changes in the past four decades using remote sensing, Science and Technology of Agriculture and Natural Resources, 13(47a): 381-394. [In Persian]. Farsi, J. and Yousefi, M. (2013). Land Use changes detection using remote sensing data (Case study: Bojnoord Plain), Journal of Geography and Environmental Studies, 7: 95-106. Ghanbar Zadeh, H. and Behnia Far, A. (2009). Economic consequences of droughts in the period 1996-2006 on rural areas of Shandiz District Rural of Mashhad, Geographic landscape. 3(9). 139-163. Gleick, P.H. (1998). Water in crisis: paths to sustainable water USE, Ecological Applications, pp. 571-579, by the Ecological Society of America. Keshavarz, M.; Karami, E. and Zamani, Gh. (2011). Drought vulnerability of farm households: A case study, Journal of Iran Agricultural Extension and Education, 6(2): 15-32. Kiani Salmi, S. (2013). The impact of agricultural water resources crisis on the rural socio-economic structure (Zayandeh-Rud Basin in Eastern of Isfahan Plain). PhD thesis of Geography and Rural Planning. Supervisor: Seidaei and Noori, Faculty of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan. Mir Katooli, J.; Hoseini, A.; Rezaei Nia, H. and Neshat, A. (2012). Detection of land cover change and land use change with approach to fuzzy sets (case study: Gorgan city), Human Geography Research, 79: 54-33. Nwokoro, C. and Dekolo, S.O. (2012). Land use change and environmental sustainability: the case of Lagos Metropolis. The Sustainable City, WIT Transactions on Ecology and the Environment, Vol. 155, WIT Press. Rezaei, Gh. and Maaman Push., A.R. (2008). The estimate economic value of agricultural water in the Zayandeh-rud basin (Case Study: Major agricultural products), The third conference of Iran Water Resources Management, University of Tabriz. Riahi, V. and Pasha Zadeh, A. (2013). Economic and social influences of droughts on rural areas of Geremi town (Case Study: Rural district of Azadlu), Geopolitical landscape in human studies, 25: 17-37. Robb, J. L. (2012), WORLD WAR III: War for Water?,www.omegaletter. com /articles /articles.asp?ArticleID=7462 Salemi, H. and Heidari, N. (2006). Assessment of water resources and uses in the Zayandeh-Rud basin, Association of Water Resources, 2(1). Seiyied Ghasemi, S. (2006). Predicting changes in river flow under the impact of climate change (Case study: Zayandeh-rud basin), Master's thesis. Faculty of Civil Engineering, Sharif University of Technology. Sharafi, L. and Zarafshani, K. (2010). Assessment of economic and social vulnerability farmers against drought, Rural Researches, 4: 129-154. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,180 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 839 |