پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,102,655 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,209,046 |
کنکاشی بر مناسبات نهاد دانش و قدرت در دورۀ صفوی با تأکید بر روابط علما و پادشاهان | ||
| فصلنامه سیاست | ||
| مقاله 6، دوره 48، شماره 3، آذر 1397، صفحه 631-650 اصل مقاله (489.11 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpq.2018.214786.1006890 | ||
| نویسندگان | ||
| سمیه حمیدی* 1؛ پیمان زنگنه2 | ||
| 1استادیار گروه علوم سیاسی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند | ||
| 2مربی گروه علوم سیاسی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند | ||
| چکیده | ||
| گفتمان مجموعه‌ای از احکام و گزاره‌هاست که شرایط را برای عاملان اجتماعی معنادار می‌کند. در رویکردهای گفتمانی، برخی از مفاهیم و موضوع‌ها کنارگذاشته می‌شوند؛ زیرا نظام گفتمانی بنا به ماهیتی که دارد برخی از موضوع‌ها و مفاهیم را برجسته می‌کند و برخی دیگر را به کنار می‌نهد. در نظام گفتمانی برخی از دانش‌ها بر اساس مطلوب‌های نظام قدرت برجسته می‌شوند؛ زیرا آن دانش‌ها بنا به ماهیتی که دارند به آن نظام سیاسی مشروعیت می‌بخشند. در دورۀ صفویه که نقطۀ عطفی در تاریخ تشیع محسوب می‌شود، دانش فقه به نهاد قدرت مشروعیت می‌بخشید؛ زیرا در این دوره بسیاری از کردارهای پادشاهان بر مبنای تعالیم و آموزه‌های تشیع شکل گرفته بود. در این زمان بسیاری از علما از سایر شهرهای اسلامی به ایران می‌آمدند و تحت تأثیر فضای مساعدی که پادشاهان صفوی ایجاد کرده بودند، آموزه‌های شیعی را ترویج می‌کردند. ماهیت روابط علما و پادشاهان صفوی از آ‌نجا اهمیت دارد که بسیاری از علمای شیعی در مشروعیت‌بخشی و تحکیم موقعیت حاکمان صفوی نقش ارزنده‌ای را ایفا کرده‌اند؛ اما برخی از این علما در قالب همان ساختار دانشی که به پادشاهان مشروعیت می‌داد، از نزدیک‌شدن به پادشاهان صفوی خودداری می‌کردند و با رویکردی انتقادی، بسیاری از رفتارهای آنان را تأیید نمی‌کردند. پرسش این پژوهش آن است که عالمان دینی در دورۀ صفویه در ارتباط با پادشاهان به تولید چه دانشی اقدام کردند؟ این نوشتار برآن است تا با تکیه بر روش گفتمان دانش قدرت میشل فوکو، نوع رویکردهای موافق و مخالف علما در نهاد تولید دانش فقه را نسبت به ساختار قدرت صفوی بررسی و کنکاش کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پادشاهان صفوی؛ دانش؛ علما؛ قدرت؛ گفتمان مشروعیت‌زا؛ گفتمان مشروعیت‌زدا | ||
| مراجع | ||
|
الف) فارسی 1. آبادیان، حسین و محمد بیطرفان (1392)، «تحلیل مبانی مشروعیت و نامشروعیت نهاد سلطنت از دیدگاه علمای عصر صفوی»، پژوهشنامۀ تاریخ اسلام، شمارۀ 10. 2. آقاجری، هاشم (1389)، مقدمه‌ای بر مناسبات دین و دولت در عصر صفوی، تهران: طرح نو. 3. آقاگل‌زاده، فردوس (1385)، تحلیل گفتمان انتقادی؛ تکوین تحلیل گفتمان در زبان‌شناسی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 4. آئینه‌وند، صادق و دیگران (1389)، «تحول‌های دینی عصر صفویه و نقش عالمان عاملی: مطالعۀ موردی محقق کرکی و شهید ثانی»، جستارهای تاریخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال اول، شمارۀ دوم، پاییز و زمستان. 5. الافندی، میرزا عبدالله (1401ه.ق)، ریاض العلماء حیاض الفضلاد، قم: مطبعه خیام. 6. انگلبرت، کمپفر (1350)، در دربار شاهنشاه ایران، ترجمۀ کیکاوس جهانداری، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی. 7. افتخاری، اصغر (1383)، «شرعی‌سازی قدرت سیاسی، درآمدی بر جایگاه امنیت در اندیشه و عمل فقهای شیعه در عصر صفویه»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی، سال هفتم، شمارۀ دوم، تابستان، ص 275-298. 8. بنانی، امین و دیگران (1380)، صفویان، مجموعه مقالات، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: انتشارات مولی. 9. پایا، علی(1383)، فلسفۀ تحلیلی: مسائل و چشم‌اندازها، چاپ دوم، تهران: طرح نو. 10. جعفریان، رسول (1376)، «اندیشه‌های یک عالم شیعی در دولت صفوی، آیت‌الله علی‌نقی کمره‌ای»، حکومت اسلامی، سال دوم، شمارۀ سوم. 11. ----------- (1379)، دین و سیاست در دورۀ صفوی، قم: انصاریان. 12. دریفوس، هیوبرت و پل رابینو(1379)، میشل فوکو فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نشر نی. 13. دلاواله، فیشر (1284)، سفرنامه، ترجمۀ شجاع‌الدین شفا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 14. رنجبر، محمدعلی و محمدتقی مشکوریان (1389)، «مواجهۀ کرکی با استقرار حاکمیت صفوی در عصر شاه اسماعیل اول»، پژوهش‌های تاریخی، زمستان، شمارۀ 8، ص 107-136. 15. سانسون (1346)، سفرنامۀ سانسون، تهران: ابن سینا. 16. سیوری، راجر (1382)، تحقیقاتی در تاریخ ایران عصر صفوی(مجموعه مقالات)، ترجمۀ عباسعلی غفاری فرد و محمد باقر آرام، تهران: امیرکبیر. 17. -صفت‌گل، منصور (1381)، ساخت نهاد و اندیشۀ دینی در ایران عصر صفوی، تهران: رسا. 18. ضیمران، محمد (1378)، میشل فوکو: دانش و قدرت، تهران: هرمس. 19. فوکو، میشل (1378)، مراقبت و تنبیه تولد زندان، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی. 20. کچوئیان، حسین (1382)، فوکو و دیرینه‌شناسی دانش، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 21. کچوئیان، حسین و قاسم زائری (1388)، «ده گام اصلی روش‌شناختی در تحلیل تبارشناسانۀ فرهنگ (با اتکا به آرا میشل فوکو)»، نشریۀ راهبرد فرهنگ، شمارۀ هفتم، ص 7-30. 22. گاندی، لیلا (1388)، پسا استعمارگرایی، ترجمۀ مریم عالم‌زاده و همایون کاکاسلطانی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی با همکاری انتشارات دانشگاه امام صادق (ع). 23. لکهارت، لارنس (1368)، انقراض صفویه و ایام استیلای افاغنه در ایران، چاپ سوم، تهران: نشر مروارید. 24. مجلسی، محمدباقر(1382)، عین الحیات، تهران: نشرقدیانی. 25. میراحمدی، مریم (1369)، دین و دولت در عصر صفوی، تهران: امیرکبیر. 26. منصوربخت، قباد و سید محمد طاهری مقدم (1389)، «جایگاه علما در دستگاه قدرت دورۀ صفویه (دوران شاه عباس اول، شاه صفی و شاه عباس دوم)»، مجلۀ تاریخ ایران، بهار، شمارۀ64، ص 123-144. 27. میلز، سارا (1389)، گفتمان، ترجمۀ فتاح محمدی، تهران: نشر هزاره سوم. 28. نجف‌زاده، مهدی (1389)، «صورت‌بندی مذهبی، سیاسی جامعۀ ایران در عصر صفوی»، فصلنامۀ سیاست، بهار، دورۀ 40، شمارۀ1، ص337- 354. 29. نوایی، عبدالحسین و عباسقلی غفاری فرد (1388)، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دورۀ صفویه، تهران: سمت. 30. نیازمند، سیدرضا (1383)، شیعه در تاریخ ایران، تهران: حکایت قلم نوین. 31. هیندس، بار(1390)، گفتارهای قدرت: از هابز تا فوکو، ترجمۀ مصطفی یونسی، تهران: پردیس دانش.
ب) خارجی 32. Focault, Michel(1994) , the Archaeology of knowledge, London: Routledge.
33. Howarth, David(2000) Discourse Theory and PoliticalAnalysis, Manchester: Manchester University press.
34. Drjk, A.van(1991) Interdisciplinary of New as Discourse, in k.b Jensen and n.w. Jan kowsk., A Handbook of Qualitgtive Methodologies for Mass . | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 529 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 423 |
||