قیطولی, آزاد, جانی پور, مجتبی, سبحانی, مهین. (1397). بررسی تطبیقی اصل اختصاص در استرداد مجرمان در نظام حقوقی ایران و ایالات متحدۀ امریکا. , 9(1), 331-350. doi: 10.22059/jcl.2018.249117.633605
آزاد قیطولی; مجتبی جانی پور; مهین سبحانی. "بررسی تطبیقی اصل اختصاص در استرداد مجرمان در نظام حقوقی ایران و ایالات متحدۀ امریکا". , 9, 1, 1397, 331-350. doi: 10.22059/jcl.2018.249117.633605
قیطولی, آزاد, جانی پور, مجتبی, سبحانی, مهین. (1397). 'بررسی تطبیقی اصل اختصاص در استرداد مجرمان در نظام حقوقی ایران و ایالات متحدۀ امریکا', , 9(1), pp. 331-350. doi: 10.22059/jcl.2018.249117.633605
قیطولی, آزاد, جانی پور, مجتبی, سبحانی, مهین. بررسی تطبیقی اصل اختصاص در استرداد مجرمان در نظام حقوقی ایران و ایالات متحدۀ امریکا. , 1397; 9(1): 331-350. doi: 10.22059/jcl.2018.249117.633605
بررسی تطبیقی اصل اختصاص در استرداد مجرمان در نظام حقوقی ایران و ایالات متحدۀ امریکا
1کارشناس ارشد حقوق جزا و جرمشناسی دانشگاه گیلان، رشت، ایران
2استادیار گروه حقوق دانشگاه گیلان، رشت، ایران
چکیده
استرداد مجرمان فرایندی رسمی است که بهوسیلۀ آن شخصی از دولتی به دولت دیگر مسترد میشود. شروط اساسی ایجابی برای استرداد عبارتاند از: مجرمیت مضاعف، قابل استرداد بودن جرم، و اصل اختصاص. بنا بر اصل اختصاص، شخصی که مسترد میشود بهجز جرمی که استرداد بهمنظور آن انجام شده یا هر جرمی که دولت درخواستشونده با آن موافقت نموده است، نباید تحت بازداشت، تعقیب و مجازات قرار گیرد. فلسفۀ وجود اصل اختصاص حمایت از حقوق متهم و همچنین تأمین امنیت خاطر دولت درخواستشونده برای اطمینان از عدم سوءاستفاده احتمالی دولت درخواستکننده است. این اصل در منابع استرداد در نظام حقوقی ایران، امریکا و معاهدۀ الگوی سازمان ملل پذیرفته شده است. با توجه به فلسفۀ وجودی این اصل در حمایت همزمان از حقوق متهم و دولت، یکی از مشکلات اجرای اصل اختصاص، امکان انصراف از این اصل از سوی دولت و یا متهم است که چالش مربوط به ذیحقِ اصل اختصاص را ایجاد مینماید، و اینکه آیا در صورت انصراف دولت از اصل، متهم میتواند به آن استناد کند. پژوهش حاضر ضمن بررسی اسناد و رویۀ قضایی به این نتیجه میرسد که با قائل شدن سلسلهمراتب میان منافع مورد حمایت اصل و اولویت بخشیدن به منافع دولت درخواستشونده میتوان تعارض منافع دولت و متهمان را در اجرای این اصل حل نمود؛ مشروط به اینکه انصراف دولت ناقض سایر حقوق متهمان نباشد.
احمدینژاد، مریم (1393)، «موانع استرداد و اخراج مجرمین در رویۀ دادگاه اروپایی حقوق بشر»، فصلنامۀ پژوهش حقوق کیفری، ج1، ش1، ص 32-1.
اردبیلی، محمدعلی (1382)، معاضدت قضایی و استرداد مجرمین با تأکید بر جرایم مواد مخدر، چ1، تهران: نشر میزان.
پورذوالفقار، سید سمانه و کلانتری، کیومرث (1393)، «موانع استرداد مجرمین در حقوق ایران و حقوق بینالملل»، همایش ملی رویکردهای کاربردی و پژوهشی در علوم انسانی و مدیریت.
خالقی، علی (1384)، «قرار جلب اروپایی و تأثیر آن بر حقوق استرداد مجرمین در اتحادیۀ اروپا»، مجلۀ پژوهشهای حقوقی، ج4، ش7، ص 28-13.
شریعت باقری، محمدجواد (1393)، «تصویب موافقتنامههای همکاری قضایی بینالمللی؛ مشکلات و راهحلها»، فصلنامه دیدگاههای حقوق قضایی، ج19، ش66، ص 74-39.
علیآبادی، عبدالحسین (1354)، حقوق جنایی، ج3، تهران: انتشارات چاپخانۀ بانک ملی ایران.
عباسی، محمود (1370)، استرداد مجرمین، تهران: نشر گنج دانش.
فاطمی شریعتپناهی، سید کاظم (1352)، استرداد مجرمین، چ2، قم: انتشارات مدرسۀ عالی امور قضایی و اداری.
محسنی، مرتضی (1382)، دورۀ حقوق جزای عمومی؛ کلیات حقوق جزا، ج1، تهران: نشر گنج دانش.
قانون موافقتنامۀ استرداد مجرمان بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ازبکستان، (28 دی 1381).
قانون موافقتنامۀ استرداد مجرمان بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری بلاروس، (20 اردیبهشت 1391).
قانون موافقتنامۀ معاضدت حقوقی در امور مدنی و کیفری بین جمهوری اسلامی ایران و بوسنی و هرزگوین، (20 اردیبهشت 1391).
قانون معاهدۀ استرداد مجرمان بین دولت جمهوری اسلامی ایران و جمهوری کره، مصوب (19 اردیبهشت 1396).
قانون معاهدۀ استرداد مجرمان بین دولت جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین، مصوب (29 شهریور 1393).
قانون موافقتنامۀ استرداد مجرمان بین جمهوری اسلامی ایران و امارات متحدۀ عربی، مصوب (3 بهمن 1389).
قانون موافقتنامۀ استرداد مجرمان بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری قبرس مصوب (24 فروردین 1394).
قانون معاهده بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اندونزی در زمینۀ استرداد مجرمان، (19 تیر 1396).
قانون قرارداد استرداد مجرمان بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت فرانسه، (22 آبان 1345).
قانون راجع به عهدنامۀ استرداد مجرمان بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پاکستان، (28 فروردین 1339).
لایحۀ همکاریهای قضایی بینالمللی در امور کیفری، (عدم تصویب نهایی).
ب) خارجی
Agrawala, S. K. (1965), International law: Indian courts and legislature, New York: Oceana Publications.
Bassiouni, M. C. (2014), International extradition: United States law and practice, Sixth Edition, New York: Oxford University Press.
Garcia, M. J., Doyle, Charles (2010), "Extradition to and from the United States: Overview of the law and Recent Treaties", Congressional Research Service DIANE Publishing.
Iraola, R. (2008), "The Doctrine of Specialty and Federal Criminal Prosecutions", Valparaiso University Law Review, Vol. 43, No. 1, 89-112.
Germany International Extradition Treaty with the United States, August 29 1980
Model Treaty on Extradition, 14 December 1990
The European Union convention on simplified extradition procedure, 10 March 1995
Revised Manuals on the Model Treaty on Extradition and on the Model Treaty on Mutual Assistance in Criminal Matters, 8 December 2002