پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,228 |
| تعداد مقالات | 67,749 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,078,685 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,816,153 |
گرداب‌های دریایی و جایگاه‌های آن در نوشته‌های قرون گذشته | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 2، دوره 7، شماره 1، خرداد 1396، صفحه 15-28 اصل مقاله (555.9 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2017.65707 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد حسن رازنهان1؛ مهران رضایی2؛ محمد حسین سلیمانی3 | ||
| 1دانشیار تاریخ دانشگاه خوارزمی تهران | ||
| 2دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه تهران | ||
| 3دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه خوارزمی | ||
| چکیده | ||
| گرداب‌ها جایگاه‌هایی بودند در پهنه‌های دریا که کشتی گرد آن به چرخش در میآمد و سرانجام در کام آن فرو می‌رفت. اهمیت این جایگاه‌ها به اندازه‌ای بود که علاوه بر بیشتر جغرافی‌نگاران که دربارة آنها مطالبی نوشتهاند، رسّامان نقشه‌های جغرافیایی نیز در بیشتر نقشه‌های ناحیه‌ای به رسم جایگاه آن پرداخته‌اند تا کشتی‌بانان را از افتادن در آنها پرهیز دهند. یکی از شناختهشده‌ترین گرداب‌ها جایگاه فم الاسد یا کام شیر در خلیج فارس است. منظور از کام شیر یا دهان شیر، که به فراوانی در نوشته‌های و سروده‌های قدیم به کار رفته، گاه همین فم الاسد است. چنین می‌نماید که تا کنون دریافت روشنی از «کام شیر» در معنای جایگاه یک گرداب ترسناک نموده نشده، بلکه بیشتر به معنای ظاهری آن، یعنی دهان شیر جنگل، بسنده شده است. شناخت درست و بجای این واژه‌ها می‌تواند تفسیر ما را از نوشته‌ها، سروده‌ها و نقشه‌هایی که به این جایگاه‌ها پرداخته‌اند دگرگون کند. این نوشته به شرح نام این جایگاه و گونه‌های دیگر جایگاه‌های گردابی، که در نوشته‌های قدیم پرکاربردترند، پرداخته، پیشینۀ هر یک از این کلمات را واکاوی کرده و نمونه‌هایی از آن را نشان داده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جغرافیای تاریخی؛ گرداب‌های دریایی؛ خلیج فارس؛ فم الاسد؛ دهان شیر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Maelstroms in the Islamic and Iranian Texts | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Hassan Raznahan1؛ Mehran Rezaei2؛ Mohammad Hossein Soleymani3 | ||
| 1Associate Professor of History, Kharazmi University | ||
| 2Ph.D Candidate of History, University of Tehran | ||
| 3Ph.D Candidate of History, Kharazmi University | ||
| چکیده [English] | ||
| Maelstroms are powerful and violent whirlpools in the sea, sucking in objects such as ships within a given radius. Not only most of the geographers mentioned the maelstroms, but also cartographers mapped them, to protect sailors from being drawn into them. One of the most recognized maelstroms in the Persian Gulf is Fam al-asad or Kām-e šīr, which means the mouth of lion. Kām-e šīr or Dahān-e šīr, which is used frequently in ancient poetry and prose, is sometimes referred to as Fam al-asad. It seems that merely the surface meaning of "Kām-e šīr" (the mouth of lion) is focused on in interpretations; hence, the accurate understanding of these expressions can alter the interpretation of the texts and maps. The present paper describes the name of Fam al-asad or Kām-e šīr and other maelstroms in the old texts, and analyses the history of them with the help of some instances. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Historical geography, maelstrom, Persian Gulf, Fam al-asad, Dahān-e šīr | ||
| مراجع | ||
|
ابن بطوطه (1361)، سفرنامۀ ابن بطوطه، ترجمة محمد علی موحد، تهران، آگاه. ابن خرداذبه، عبیدالله بن عبدالله (1992)، المسالک و الممالک، بیروت، دار صادر (افست از روی چاپ لیدن). ابن فقیه، احمد بن محمد (1379)، ترجمة مختصر البلدان، ترجمةمحمدرضا حکیمی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران. ابن فقیه، احمد بن محمد (1416ق)، البلدان، تصحیح یوسف الهادی، بیروت، عالم الکتب. ابن وردی، عمر بن مظفر (1428ق.)، خریده العجائب و فریدة الغرائب، تصحیح انور محمود زناتی، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه. ابن وردی، عمر بن مظفر، نسخۀ خطی خریدة العجائب و فریدة الغرائب، کتابخانۀ ملی پاریس. ابن وردی، عمر بن مظفر، نسخۀ خطی خریدة العجائب و فریدة الغرائب، کتابخانۀ ملی ملک. ابوریحان بیرونی (1352)، تحدید نهایات الاماکن لتصحیح مسافات المساکن، ترجمة احمد آرام، تهران، دانشگاه تهران. اسدی طوسی (1356)، لغت فرس، تصحیحمحمد دبیرسیاقی، تهران، طهوری. اصطخری، ابراهیم بن محمد، نسخة خطی مسالک و ممالک، انستیتو گوته. اقبال آشتیانی، عباس (1345)، خاندان نوبختی، تهران، طهوری. اقتداری، احمد (1357)، «فم الاسد در شاهنامة فردوسی»، یغما، س 31، ش 12:101 - 106. بیغمی، محمد بن احمد (1391)، داراب‌نامه، تصحیحذبیح الله صفا، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. حدود العالم من المشرق الی المغرب (1340)، تصحیح منوچهر ستوده، تهران، دانشگاه تهران. خزرجی، مسعود بن مهلهل (1342)، سفرنامة ابودلف در ایران، ترجمة ابوالفضل طباطبایی، تهران، فرهنگ ایران زمین. خواجوی کرمانی (1348). همای و همایون، تصحیح کمال عینی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران. درایتی، مصطفی (1391)، فهرستگان نسخه های خطی ایران (فـنخا)، تهران، سازمان اسناد و کتابخانة ملی جمهوری اسلامی ایران. رامهرمزی، بزرگ بن شهریار (1348)، عجایب هند، ترجمة محمد ملک‌زاده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران. رامهرمزی، بزرگ بن شهریار (2009)، عجائب الهند برّه و بحره، تصحیحپیتر لیت و آنتونی واندر، بیروت، دار و مکتبة بیبلیون. طرسوسی، محمد بن حسن (1357)، داراب‌نامه، تصحیح ذبیح الله صفا، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. طوسی، محمد بن محمود (1382)، عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات، تصحیح منوچهر ستوده، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. فردوسی، ابوالقاسم (1387)، شاهنامه، تصحیح جلال خالقی مطلق، تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی. قزوینی، زکریا محمد بن احمد کمونی (1361)، عجایب المخلوقات و غرائب الموجودات، ترجمة عبدالله صبوحی، تهران، کتابفروشی مرکزی. کراچکوفسکی، ایگناتی یولیانویچ (1379)، تاریخ نوشته‌های جغرافیایی، ترجمة ابوالقاسم پاینده، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. گنجی، محمد حسن و دیگران (1386)، وصف خلیج فارس در نقشه‌های تاریخی، تهران، بنیاد ایرانشناسی. مجمل التواریخ و القصص (1318)، تصحیح ملک الشعراء بهار، تهران، کلالة خاور. مجمل التواریخ و القصص (2000)، تصحیح سیفالدین نجمآبادی و زیگفرید وبر، آلمان، دومونده نیکارهوزن. محمد حسین بن خلف تبریزی (1380)، برهان قاطع، تهران، امیرکبیر. مستوفی، حمدالله (1377)، نزهة القلوب (چاپ عکسی)، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1361)، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ترجمة علی‌نقی منزوی، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان. مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1408ق)، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، تصحیح محمد مخزوم، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی [اسلامی]. مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1906)، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، لبنان، دار صادر (افست از روی چاپ لیدن). نظامی گنجه‌ای (1388)، اقبال‌نامه، تصحیح حسن وحید دستگردی، تهران، قطره. نفیسی، میرزا علی اکبر (1342)، فرهنگ نفیسی، تهران، کتابفروشی خیام. یاقوت حموی (1995)، معجم البلدان (جلد 7)، بیروت، دار صادر. Vosughi, M. B., 2013, “Silla, Basila or Bosila: new findings concerning Korea from Persian manuscripts,” The 8th international seminar on Kushnameh.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 373 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 433 |
||