![سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران](./data/logo.png)
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,578 |
تعداد مقالات | 71,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,686,518 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,915,314 |
گاهنگاری و روند تداوم استقرار شهر جندیشاپور با تکیه بر شواهد باستانشناختی | ||
مطالعات باستان شناسی | ||
مقاله 8، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 16، دی 1396، صفحه 103-121 اصل مقاله (5.47 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2018.211719.142309 | ||
نویسندگان | ||
محمد سعیدپور* 1؛ کریم حاجی زاده2؛ رضا رضالو3؛ حسن کریمیان4 | ||
1دانشجوی دکتری باستانشناسی دوره تاریخی، دانشگاه محقق اردبیلی | ||
2استادیار گروه باستانشناسی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
3دانشیار گروه باستانشناسی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
4دانشیار گروه باستانشناسی دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
تلاش پادشاهان ساسانی در احداث شهرها به اندازهای درخشان بود که بهنام هر یک از آنها یک یا چند شهر به ثبت رسیده است. چنانکه از منابع تاریخی برمیآید، جندیشاپور یکی از شهرهای مشهور شاپور اول در خوزستان است که همانند بیشاپور با پلان مستطیلیشکل ساخته شده بود و همانند بیشاپور، از یکطرف به رودخانهی سیاه منصور محدود بود. لیکن در اینجا قلعه و دژی وجود نداشته تا از شهر حفاظت کند. باوجود کثرت مکتوبات تاریخی درخصوص این شهر عصر ساسانیان اطلاعات اندکی دربارهی تاریخ دقیق احداث و روند تداوم استقرار آن در دست است. همچنین سازمان اجتماعی ساکنان شهر و عملکرد محلههای آن در هالهای از ابهام قرار دارد. بهمنظور رفع ابهاماتی از ایندست، مطالعات باستانشناسانه نگارندگان با نقشهبرداری و تهیه عکس هوایی از این شهر و سپس بررسی سامانمند باستانشناختی در آن به انجام رسید و درمجموع چهل و یک تپه باستانی شناسایی و ثبت شد. هدف پژوهش حاضر شناخت دورههای استقراری و چگونگی روند تداوم شهر تا دورههای اسلامی بود. نتایج گونهشناختی، مطالعهی تطبیقی یافتههای سطحی، گاهنگاری و شناخت دورههای استقراری این شهر را در پی داشت و روشن ساخت که استقرار در آن تا قرون متأخر اسلامی تداوم داشته است. | ||
کلیدواژهها | ||
شهر جندیشاپور؛ گاهنگاری؛ باستانشناسی؛ سفال اسلامی؛ سفال ساسانی | ||
مراجع | ||
ابن حوقل، سفرنامه (1345)، ایران در صورهالارض، چاپ اول، ترجمه: جعفر شعار، تهران، امیرکبیر. افشار، ایرج؛ امیدسالار، محمود (1379)، مجملالتواریخ و القصص (520 ﻫ.ق)، نسخة عکسی مورخ 751 (کتابخانة دولتی برلین)، تهران، طلایه. اقتدارى، احمد (1375)، آثار و بناهای تاریخی خوزستان، چاپ دوم، جلد اول، تهران، انجمن آثار و مفاخر ملی ایران. اصفهانی، حمزه (1367)، تاریخ پیامبران و شاهان، ترجمهی جعفر شعار، چاپ دوم، تهران، امیرکبیر. امام، سیدمحمدعلی (1382)، مقالاتی درباره تاریخ جغرافیایی دزفول، چاپ اول، دزفول، دارالمومنین. باستانی پاریزی، محمد ابراهیم (1365)، یعقوب لیث، چاپ چهارم، تهران، چکامه. بارتولد، و (1308)، تذکره جغرافیایی تاریخی ایران، ترجمهی حمزه سردادور، چاپ اول، تهران، اتحاد. برونر، کریستوفر (1387)، تقسیماتجغرافیاییواداری: ماندگاهها و اقتصاد، تاریخ ایران کمبریج، جلد سوم، ترجمهی حسن انوشه، چاپ چهارم، تهران، امیرکبیر. پوپ، آرتور اپهام (1388)، سیری در هنر ایران، ترجمهی نجف دریابندی، جلد پنجم، تهران، علمی و فرهنگی. پیگولوسیکایا، نینا (1387)، شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان، ترجمهی عنایتالله رضا، چاپ چهارم، تهران، علمی و فرهنگی. تاریخ سیستان (1373)، تألیف نیمة قرن پنجم هجری، ویرایش: جعفر مدرس صادقی، چاپ اول، تهران، مرکز. تکمیل همایون، ناصر (1384)، دانشگاه گندی شاپور، چاپ اول، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی. حکمتفر، محمدحسین (1381)، زیارت بقاع متبرکه دزفول، چاپ اول، دزفول، دارالمومنین. دورت، پیترال (1392)، درآمدی بر باستانشناسی میدانی، ترجمهی حجت دارابی، چاپ اول، تهران، سمت. دارک، کن آر (1379)، مبانی نظری باستانشناسی، چاپ اول، ترجمهی کامیار عبدی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. داعی دزفولی، سیدعبدالله (1370)، مجمع الابرار و تذکره الاخیار، چاپ دوم، قم، چاپ نهضت. دوبد، بارون (1371)، سفرنامه لرستان و خوزستان، چاپ اول، ترجمهی حسین آریا، تهران، علمی فرهنگی. دینوری، ابوحنیفه (1346)، اخبار الطوال، چاپ اول، ترجمهی صادق نشات، تهران، بنیاد فرهنگ ایران. رنفریو، کالین؛ بان، پل (1390)، مفاهیم بنیادی در باستانشناسی، ترجمهی اکبر پورفرج؛ سمیه، عدیلی، چاپ اول، تهران، میراث کتاب. ستوده، منوچهر (1352)، حدود العالم من المشرق الی المغرب (372 هجری)، چاپ اول، تهران، دانشگاه تهران. فرای، ریچارد (1371)، عصر زرّین فرهنگ ایران، تهران، امیرکبیر. فردوسی، ابولقاسم (1345)، شاهنامه، تهران، بروخیم. گیرشمن، رمان (1372)، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمهی محمد معین، چاپ دهم، تهران، علمی و فرهنگی. طبری، محمد بن جریر (1362)، تاریخ طبری، جلد هشتم، ترجمهی ابوالقاسم پاینده، چاپ دوم، تهران، اساطیر. علیزاده، عباس (1386)، تئوری و عمل در باستانشناسی، چاپ سوم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. کریمیان، حسن (1386)، «هویت کالبدی و بصری شهرهای ساسانیان»، تاریخ معماری و شهرسازی ایران، (فروردین 1385)، جلد پنجم، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، صص 539-560. کریمی، فاطمه؛ کیانی، محمدیوسف (1364)، هنر سفالگری دوره اسلامی ایران، چاپ اول، مرکز باستانشناسی ایران، تهران، چاپخانه وزارت ارشاد اسلامی. کیانی، محمد یوسف (1357)، بررسی سفالینههای ایرانی مجموعه نخستوزیری، چاپ اول، تهران، نخستوزیری. مسعودی (1374)، مروج الذهب، ترجمهی ابوالقاسم پاینده، جلد اول، چاپ اول، تهران، علمی و فرهنگی. مقدسی (1361)، احسن التقاسیم فی معرفه الاقاسیم، ترجمهی علینقی منزوی، چاپ اول، تهران، مولفان و مترجمان ایران. هرمان، جورجینا (1373)، تجدید حیات هنر وتمدن در ایران باستان، ترجمهی مهرداد وحدتی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. هستر، آر تامس؛ شیفر، هریجی؛ فدر، کنتل (1392)، روشهای میدانی در باستانشناسی، مترجمان: کمالالدین نیکنامی؛ حسین صبری، چاپ اول، تهران، سمت. هوف، دیتریش (1365)، شهرهای ساسانی، ترجمهی محمدرحیم صراف، نظری اجمالی به شهرسازی و شهرنشینی در ایران، چاپ اول، به کوشش محمدیوسف کیانی، تهران، جهاد دانشگاهی. هوف، دیتریش (1374)، نظری اجمالی به پایتختهای قبل از اسلام، در پایتختهای ایران، به کوشش محمد یوسف کیانی، چاپ اول، تهران، سازمان میراث فرهنگی. یارشاطر، احسان (1375)، تاریخ ایران (از سلوکیان تا فروپاشی ساسانیان)، تهران، امیرکبیر. یاقوت بن عبدالله الحموی الرومی البغدادی (1380)، معجم البلدان، ترجمهی علینقی منزوی، تهران، طهوری. یعقوبی، احمد بن اسحاق (1382)، تاریخ یعقوبی، ترجمهی محمد ابراهیم آیتی، جلد اول، تهران، علمی فرهنگی. Alizadeh, A., 2014. Ancient settlement systems and cultures in the Ram Hormuz Plain, Southwestern Iran: excavations at Tall-e Geser and regional survey of the Ram Hormuz Area, Oriental Institute Publication, vol. 140, The Oriental Institute of the University of Chicago.
Azarnoush, M., 1994. The Sasanian Maner House at Hajiabad, Iran; Monography di MesopotamiaIII, Florance, Firenze, Case Editrice Letter, 19, pp. 106-293.
Keall, E. J., & Keall, M., 1981. The Qaleh‐I Yazdigird pottery: A statistical approach, Iran, 19: 33‐80.
Karimian, H. 2010. Cities and social order in Sasanian Iran, the archaeological potential, Antiquity 84 (324: 453-466.
Khalili, N., 1995. Cobalt and Luster: the first centuries of Islamic pottery, in: Alastair Northedge, A., Tonghini, C., Kennet, D., Grube, E.J., Bayani, M., Nassar, N., Morgan, P., (eds.), The Collection of Islamic Art, Vol. IX, published in the United Kingdom by The Nour Foundation in association with Azimuth Editions and Oxford University Press, Pages: 348.
Mc Adams, R., & Hanson, D.P., 1968. Archaeological reconnaissance and soundings in Jundi Shahpur, University of Michigan, pp. 53-73. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,007 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 261 |