تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,037 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,509,040 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,772,310 |
بررسی زمین باستانشناسی برای منشأیابی سنگهای استفادهشده در ساخت بناهای ساسانی شهر بیشاپور | ||
مطالعات باستان شناسی | ||
مقاله 5، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 16، دی 1396، صفحه 57-72 اصل مقاله (1.84 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2018.202556.142271 | ||
نویسندگان | ||
محمد حسین رضایی* 1؛ کوروش احمدی2 | ||
1استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه نیشابور | ||
2دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی کازرون | ||
چکیده | ||
سلسله ساسانی که نامشان را از ساسان بزرگ پارس و موبد موبدان معبد آناهیتا در استخر گرفتهاند، از سده سوم تا سده هفتم میلادی در ایران حکومت کردند. ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ ﺍﺑﻨﻴـﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺭﺍ ﻛﺎﺥﻫﺎﻱ ﻋﻈﻴم و باشکوه شاهان ﺗﺸﻜﻴﻞ میﺩﻫﺪ. شهر بیشاپور ازجمله مهمترین شهرهای دورهی ساسانی محسوب میشود که در شهرستان کازرون واقع است. در طی یک بررسی باستانشناسی در اطراف جاده باستانی و سنگفرش مربوط به عصر ساسانی واقع در منطقه کوهستانی موسوم به کتل دختر در شرق شهرستان کازرون، آثار و بقایای چند تودهی سنگی از عصر ساسانی بهدست آمده که بر اساس بررسی و تحقیقاتِ باستان شناسان اداره میراث فرهنگی شهرستان کازرون، مشخص شد که این دو مکان بهعنوان معدن سنگ مورد استفاده قرار میگرفتهاند. سنگ از جمله مصالحی است که برای ساخت بناهای بیشاپور استفاده شده است. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺍﺭﺩ بررسیهای ﺑﺎﺳﺘﺎﻥﺷﻨﺎختی ﺑﺮ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﺩﻱ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ، ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﻳﻦ دادهها ﻭ ﺗﻔﺴﻴﺮ آنها ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻋﻠﻮﻡ ﻣﻴﺎﻥرشتهای ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ. بر همین اساس، در ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺶ ابتدا بررسی میدانی و نمونه برداری از سنگهای مورد استفاده در ساخت بناهای بیشاپور صورت گرفته است و پس از نمونه برداری از بناهای بیشاپور، به مقایسه نمونههای اخذ شده از سایر معادن سنگ شناساییشده (بر پایهی روشهای آزمایشگاهی) برای پی بردن به منبع احتمالی استخراج سنگها پرداخته شده است. برای دستیابی به این امر، روشهای آزمایشگاهی مطالعه مقاطع نازک سنگها، و همینطور آنالیز XRD و XRF بهکار گرفته شد و با انجام آزمایشها مشخص شد که سنگهای معادن و بناهای دورهی ساسانی بیشاپور (کاخ والرین، معبد آناهیتا و برج و باروها) جنس، ترکیبات و ساختار مشابهی دارند. | ||
کلیدواژهها | ||
زمینباستانشناسی؛ بیشاپور؛ معادن؛ آنالیز؛ مقطع نازک | ||
مراجع | ||
ﺍﻣﺎﻥالهی، ﺣﻤﻴﺪ (1384)، «ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻨﻮﻉ سنگهای بهکار رفته ﺩﺭ ﺗﺨﺘﮕـﺎﻩ ﺗﺨـﺖ ﺟﻤـﺸﻴﺪ بر اساس ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ باستانشناسی ﻭ ﻧﺘﺎﻳﺞ سنگشناسی»، پژوهشهای باستانشناسی ﻭ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻣﻴﺎﻥرشتهای، ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ، ﺷﻤﺎﺭﻩ 2، صص66-80. امیری، مصیب و همکاران (1391)، «طبقهبندی و گونهشناسی سفالهای ساسانی- اسلامی بیشاپور مطالعه موردی: سفالهای فصل نهم کاوش»، مطالعات باستانشناسی، دوره 4، شماره 1، صص 1-32. ﺟﻌﻔﺮﻱ، ﺳﻴد محیالدین (1384)، «ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻣﺎﻛﺮﻭﺳﻜﭙﻲ ﻭ ﻣﻴﻜﺮﻭﺳﻜﻮﭘﻲ ستونهای ﺳـﻨﮕﻲ ﻛﺎﺥ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﻲ ﻭ ﻣﻌﺪﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎنی ﭘﻮﺯﻩ ﭘﻠنگی ﺭﺍﻫﺪﺍﺭ»، گزارشهای باستانشناسی، شماره ۴، صص 265 - 274. رشیدینژاد، مسعود (1386)، «ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺁﺯﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ هخامنشی محوطه ﻫﮕﻤﺘﺎﻧﻪ ﻫﻤﺪﺍﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﻲبردن به منابع احتمالی آن»، پایاننامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر فرهنگ خادمی ندوشن ، دانشگاه تربیت مدرس. زیاری، کرامتالله، (1384)، شهرنشینی و برنامهریزی شهری در کازرون، چاپ اول، تهران، گنج هنر. شیخالحکمایی، عمادالدین (1385)، کازرونیه، دفتر دوم (مجموعه مقالات کازرونشناسی)، تهران، کازرونیه. سرفراز، علیاکبر (1379)، راهنمای آثار باستانی بیشاپور، چاپ اول، شیراز، مصطفوی. گریشمن، رومن (1379)، بیشاپور، ترجمه اصغر کریمی، جلد اول، تهران، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری (پژوهشکده). ماریو بوسایلی و امبرتو شراتو (1376)، هنر پارتی و ساسانی، ترجمه یعقوب آژند، چاپ اول، تهران، مولی. مظفریان، منوچهر (1373)، کازرون در آئینه فرهنگ، چاپ اول، شیراز، نوید. مهریار، محمد (1378)، «پیشینه پژوهشها و کاوشهای باستانشناسی در بیشاپور»، مجموعه مقالات دومین کنگره تاریخ شهرسازی ایران، جلد دوم، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)، 11-69. نوروزی، رضا (1384)، مسجد جامع بیشاپور (پنجمین فصل از دور سوم مطالعات باستانشناسی بیشاپور)، مجموعه مقالات دومین همایش باستان شناسان جوان ایران، تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، اداره کل امور فرهنگی، 1382، صص 409-430. Antonelli, F., Santi, P., Renzulli, A., and Santoro Bianchi, S., 2016. Architectural reuse of Roman marble and stone Spolia in the Early Medieval Monte Sorbo Church (Sarsina, Central Italy), Archeaometry 58 (3): 353-370.
Gluhak, T.M., and Schwall, C., 2015. Provenance analyses of the volcanic rock grinding stones from the Greek Colony of Selinunte, Sicily (Italy)—constraints and possibilities, Archeaometry, 57 (2): 246-268.
Polikreti, K., and Maniatis, Y., 2002. A New methodology for the provenance of marble based on E P R SpectroscopyArcheaometry 44 (1): 1-21.
Santi, P., Renzulli, A., and Bell, M., 2014. The volcanic millstones from the archaeological site of Morgantina (Sicily): provenance and evolution of the milling techniques in the Mediterranean area, Archeaometry57 (5): 803-821.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,076 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,418 |