سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,501
تعداد مشاهده مقاله124,093,018
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,197,293
مولائی, اصغر. (1396). تبیین نظم شهر اسلامی بر اساس احکام ثابت. , 14(4), 855-878. doi: 10.22059/jpht.2017.217927.1005407
اصغر مولائی. "تبیین نظم شهر اسلامی بر اساس احکام ثابت". , 14, 4, 1396, 855-878. doi: 10.22059/jpht.2017.217927.1005407
مولائی, اصغر. (1396). 'تبیین نظم شهر اسلامی بر اساس احکام ثابت', , 14(4), pp. 855-878. doi: 10.22059/jpht.2017.217927.1005407
مولائی, اصغر. تبیین نظم شهر اسلامی بر اساس احکام ثابت. , 1396; 14(4): 855-878. doi: 10.22059/jpht.2017.217927.1005407

تبیین نظم شهر اسلامی بر اساس احکام ثابت

مجله علمی " فلسفه دین "
مقاله 10، دوره 14، شماره 4، دی 1396، صفحه 855-878    اصل مقاله (296.91 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpht.2017.217927.1005407
نویسنده
اصغر مولائی*
دکتری شهرسازی، مربی؛ دانشگاه هنر اسلامی؛ تبریز؛ ایران
چکیده
       نظم شهر اسلامی را می‌توان با نظم فطری تعریف و تبیین کرد. نظم یک بایستۀ فطری و بدیهی در خلقت الهی است که در ابعاد مختلف و نظام‌های اجتماعی و فرهنگی، کالبدی، زیست‌محیطی، طبیعی و اعتقادی امکان بررسی و مطالعه دارد. نظم فطری هم بنا به آیات قرآن بر اصول ثابت و تغییرناپذیری استوار است. احکام ثابت، همان قانون‌های شریعت هستند که بر اساس فطرت انسان برای انسان‌ها وضع شده است. احکام اعتباری، قانون‌های متغیر هستند که بر طبق نیاز و مصلحت جامعه در دوره‌های مختلف ایجاد می‌شوند. در این زمینه پرسش‌های پژوهش حاضر عبارت است از اینکه اصول و احکام ثابت و نظم‌دهنده در شهر اسلامی چیست؟ ویژگی‌ها و معیارهای عملی احکام ثابت در شهر اسلامی کدامند؟ احکامی که بر زندگی مسلمانان تأثیر می‌گذارند و به‌عنوان سیستم نظم‌دهنده، شهر اسلامی را شکل می‌دهند و تعریف می‌کنند. احکام ثابت و فطری به‌عنوان قانون‌ها و اصول تغییرناپذیری در شهر اسلامی در طول زمان‌ها و مکان‌های مختلف ثابت بوده و تبعیت از آنها امری فطری و الهی است. احکام ثابت را می‌توان در قالب چهار دستۀ قانون‌های اخلاقی، عبادی، اجتماعی، خلقت زیست‌محیطی دسته‌بندی کرد. همچنین مهم‌ترین شاخص و معیار ثابت در شهر اسلامی قاعدۀ حلال و حرام بوده که همیشه ثابت و تغییرناپذیر است. قانون‌ها و مقررات اعتباری در شهر اسلامی قراردادهایی هستند که در زمان‌ها و مکان‌های مختلف برای تأمین نیازهای مختلف جامعه و حل مسائل آن و نیز توسعه و پیشرفت شهری و جامعه، به شرط هماهنگی و تبعیت از احکام ثابت تدوین و اعمال می‌شوند.
کلیدواژه‌ها
احکام اعتباری؛ احکام ثابت؛ شهر اسلامی؛ فطرت؛ نظم
مراجع
  1. آلن، رمی (1388). مورفولوژی شهری: جغرافیا، معماری و آمایش شهری، ترجمۀ علی اشرفی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه هنر.
  2.  اتینگهاوزن، ریچارد؛ گرابر، الک (1378). هنر و معماری اسلامی، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: سمت
  3. بلخاری، حسن (1387). قدر، نظریۀ بنیادی هنر، معماری و زیبایی در تمدن اسلامی، تهران، شورای انقلاب فرهنگی، هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره 16: 66-67.
  4. بمات، نجم‌الدین (1369). شهر اسلامی، ترجمۀ محمدحسین حلیمی و منیژه استامبول‌چی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  5. بیات، بهرام (1393). رویکرد اسلامی به شهر؛ ویژگی‌های شهر اسلامی، فصلنامۀ علمی و پژوهشی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، سال چهارم، شمارۀ اول، بهار و تابستان 1393: 137 - 167.
  6. پورجعفر، محمدرضا و دیگران (1392). الگوی پیشنهادی محله با مرکزیت مسجد و فضاهای عمومی مورد نیاز در شهر ایرانی _ اسلامی، تهران، فصلنامۀ مطالعات شهر ایرانی _ اسلامی، سال سوم، شمارۀ 10.
  7.  جوادی آملی، عبدالله (1390). فطرت در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء.
  8. ــــــــــــــــــــ (1394). مفاتیح‌الحیاه، چاپ اول، ویراست دوم، قم: نشر اسراء.
  9.  ـــــــــــــــــــ (1389). فطرت در آیینۀ قرآن، فصلنامۀ علمی و پژوهشی انسان‌شناسی دینی، دورۀ 7، شمارۀ 23، تابستان و پاییز 1389: 5 - 28
  10. جهانگیر، عیسی (1383). اندیشه‌های اجتماعی علامه طباطبایی، تهران، مجلۀ معرفت، شمارۀ 80: 19 – 28.
  11. حکیم، بسیم سلیم (1381). شهرهای عربی _ اسلامی، اصول شهرسازی و ساختمان، ترجمۀ محمد حسین مالکی و عارف اقوامی مقدم، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  12. . حکیم، بسیم سلیم (1381). شهرهای عربی - اسلامی: اصول شهرسازی و ساختمانی، ترجمۀ محمد حسین ملک احمدی و عارف اقوامی مقدم: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  13.  خالدیان، ستار و دیگران (1393). تبیین جایگاه اسلام در روند شهرنشینی و سازمان فضایی شهری ایران، تهران، فصلنامۀ مطالعات شهر ایرانی _ اسلامی، شمارۀ 17: 5 - 18.
  14. دانشپور، سید عبدالهادی و روستا، مریم (1392). چارچوب مفهومی اجتماع پایدار در جهان‌بینی اسلامی و سنت شهرسازی مسلمانان، فصلنامۀ علمی و پژوهشی پژوهش‌های معماری اسلامی، سال اول، شمارۀ اول: 9 - 24.
  15. ریمون، آندره (1370). مقدمه‌ای بر شهرهای بزرگ عربی ـ اسلامی، ترجمۀ حسین سلطان‌زاده، تهران: آگاه.
  16. سلطانزاده، حسین (1373)، تأثیر اسلام در ساخت شهر. معماری و شهرسازی، شمارۀ 25، 26، دی - اسفند 1373.
  17.  طباطبایی، سید محمدحسین (1388). بررسی‌های اسلامی، ج 1 - 2، به کوشش سید هادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب.
  18. ـــــــــــــــــــــــ (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسۀ الأعلمی للمطبوعات.
  19. ـــــــــــــــــــــــــــ (1332). اصول فلسفه و روش رئالیسم: دفتر انتشارات اسلامی.
  20. ـــــــــــــــــــــــــــــ (1376). ادراکات اعتباری علامه طباطبایی و فلسفۀ فرهنگ، تدوین علی‌اصغر مصلح، تهران: انتشارات روزگار نو.
  21. ـــــــــــــــــــــــــ (1387). معنویت تشیع به ضمیمۀ چند مقالۀ دیگر، گردآوری توسط محمد بدیعی با مقدمۀ علامه حسن‌زاده آملی، چاپ چهارم، قم: انتشارات تشیع: 75 – 79.
  22. ـــــــــــــــــــــــــ (1388). تعالیم اسلام، به کوشش سید هادی خسروشاهی، چاپ 2، قم: بوستان کتاب.
  23. ــــــــــــــــــــــ (1388). روابط اجتماعی در اسلام، به کوشش سید هادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب.
  24.  عثمان، محمد عبدالستار (1376). مدینۀ اسلامی، ترجمه علی چراغی. تهران: امیرکبیر.
  25. علی‌اکبریان، حسنعلی (1394). معیارهای بازشناسی احکام ثابت و متغیر در روایات، ج 1 و 2، پژوهشکدۀ فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قابل دسترسی در پایگاه http://islamicdoc.org
  26. غفوری‌نژاد، محمد (1394). نظریۀ فطرت و آرای جامعه‌شناختی و معرفت‌شناختی علامه طباطبایی، دوفصلنامۀ علمی و پژوهشی انسان‌پژوهی دینی، دورۀ 12، شمارۀ 33، تابستان و پاییز 1394: 51 – 76.
  27. کاستللو (1368). شهرنشینی در خاورمیانه. ترجمۀ پرویز پیران و عبدالعلی رضایی. تهران: نی.
  28. کرباسی، عاطفه (1391). معماری امروز و ابهامی در باب ثابت و متغیر، فصلنامۀ علمی و پژوهشی هنرهای زیبا، دورۀ 17، شمارۀ 3، تهران: 61 - 70.
  29. کلینی، محمدبن‌ یعقوب (1401ق). اصول کافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، بیروت، ج 1: 58، حدیث 19.

 

  1. لیتکوهی، ساناز و سنجری، سپیده (1387). مقایسۀ معیارهای کیفیت زندگی شهری در نظریات معاصر و مفاهیم استخراج‌شده در خصوص شهر اسلامی بر مبنای علل چهارگانۀ معماری، فصلنامۀ پژوهش‌های معماری اسلامی، سال اول، شمارۀ دوم، بهار 1393: 41 – 64.
  2. مطهری، مرتضی (1377). یادداشت‌های استاد شهید مرتضی مطهری، جلد هفتم، چاپ اول: انتشارات صدرا.
  3. ـــــــــــــــ (1377). مجموعه آثار شهید مطهری، ج 4، تهران: انتشارات صدرا.
  4. ـــــــــــــــ (1380). نظری به نظام اقتصادی اسلام، چاپ دهم، تهران، انتشارات صدرا.
  5. ـــــــــــــــ (1381). اسلام و مقتضیات زمان، ج 2، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات صدرا.
  6. ـــــــــــــــ (1382). ده گفتار، چاپ نوزدهم، تهران: انتشارات صدرا.
  7. ـــــــــــــــ (1382). شش مقاله، چاپ اول، تهران: انتشارات صدرا.
  8. ـــــــــــــــ (1383). انسان کامل، چاپ سی‌ام، تهران: انتشارات صدرا.
  9.  مکارم شیرازی، ناصر و سبحانی، جعفر (1381). پاسخ به پرسش‌های مذهبی، چاپ دوم: نشر مدرسة الامام علی‌بن ابی‌طالب (ع).
  10. مؤمن قمی، محمد (1388)/ قوانین ثابت و متغیر، قابل دسترسی در پایگاه http://rasekhoon.net
  11. موریس، جیمز (1381). تاریخ شکل شهر تا انقلاب صنعتی، ج 2: شهرهای اسلامی خاورمیانه و امپراتوری اسپانیا. ترجمۀ راضیه رضازاده. تهران: مهندسین مشاور فجر توسعه.
  12. نصر، حسین (1379). نیاز به علم مقدس. ترجمۀ حسن میانداری. قم: طه.

 

  1. ــــــــــ (1374). هنر و معنویت اسلامی، ترجمۀ محمد سعید حنایی کاشانی، نشر هنر (28): 45 - 52.
  2.  نقره‌کار، عبدالحمید (1387). درآمدی بر هویت اسلامی در معماری و شهرسازی، قطب علمی معماری اسلامی، چاپ اول، وزارت راه و شهرسازی: دفتر معماری و طراحی شهری.
  3. نقی‌زاده، محمد (1394). آموزه‌های قرآنی و شهر آرمانی اسلام، فصلنامۀ پژوهش‌های معماری اسلامی، تهران، سال سوم، شمارۀ 8، پاییز 1394: 46 - 67.
  4.  ــــــــــــ (1380). صفات شهر اسلامی در متون اسلامی، مجله هنرهای زیبا، شماره 4و 5، تهران: دانشگاه تهران.
  5.  ــــــــــــ (1394). آموزه‌های قرآنی و شهر آرمانی اسلام، فصلنامۀ پژوهش‌های معماری اسلامی، تهران، سال سوم، شمارۀ هشتم8
  6. وبر، ماکس (1375). شهر در گذر زمان، ترجمۀ شیوا (منصوره) کاویانی. تهران: انتشار.
  7.  هیلن براند، رابرت (1377). معماری اسلامی. ترجمۀ ایرج اعتصام. تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 579
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 715


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب