ساوه در گذر زمان (تحولات تاریخی شهر ساوه با اتکا به منابع مکتوب)

ابراهیمی شیرکوهی، احمد، سیری در ساوه، چاپ اول، قم، نوید اسلام، 1389.

ابن­حوقل، محمد، سفرنامة ابن­حوقل (ایران در«صورة‌الارض»)، ترجمه و توضیح جعفر شعار، چاپ دوم، تهران، امیرکبیر، 1366.

ابن­رُسته، احمد بن عمر، الاعلاق ‌النفیسه، ترجمة حسین قره­چانلو، چاپ اول، تهران، امیرکبیر، 1365.

ابن­طقطقی، محمد بن علی بن طباطبا، تاریخ فخری در آداب ملکداری و دولت­های اسلامی، ترجمة محمد­وحید گلپایگانی، چاپ چهارم، تهران، علمی و فرهنگی، 1384.

ابن­عبدالرحمان، محمدمراد (مترجم و ادیب قرن یازدهم هجری)، ترجمة آثار البلاد و اخبار العباد، تصحیح سید محمد شاهمرادی، جلد دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1373.

ابن­فقیه همدانی، ابوبکر احمد بن محمد بن اسحاق ، ترجمة مختصرالبلدان (بخش مربوط به ایران)، ترجمة ح. مسعود، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1349.

ابوالفداء، عماد­الدین اسماعیل، تقویم‌البلدان، ترجمة عبدالمحمد آیتی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1349.

اذکائی، پرویز، «ساوة باستان»، ساوه­نامه (مجموعه مقالات مجمع تاریخ و فرهنگ ساوه)، ساوه، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، صص 26-1، 1369.

اشپولر، برتولد، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ترجمة جواد فلاطوری، جلد اول، چاپ ششم، تهران، علمی و فرهنگی، 1379.

اشپوهلر، ف.، «قالیبافی و نساجی»، در تاریخ ایران (دورة صفویان)، پژوهش از دانشگاه کمبریج، ترجمة یعقوب آژند، چاپ اول، تهران، جامی، صص 402-373، 1380.

اشمیت، اریک. فردریش، پرواز بر فراز شهرهای باستانی ایران، ترجمة آرمان شیشه­گر، چاپ اول، تهران، سازمان میراث فرهنگی (پژوهشگاه)، 1376.

اصطخری، ابواسحق ابراهیم، ممالک و مسالک، ترجمة محمد بن اسعد بن عبدالله تستری، به کوشش ایرج افشار، تهران، مجموعة انتشارات ادبی و تاریخی موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، 1373.

اعتماد­السلطنه، محمدحسن­خان، تاریخ منتظم ناصری، به تصحیح محمد­اسماعیل رضوانی، جلد اول، چاپ اول، تهران، دنیای کتاب،  1363.

ــــــــــــــــ، تاریخ منتظم ناصری، به تصحیح محمد­اسماعیل رضوانی، جلد سوم، چاپ اول، تهران، دنیای کتاب، 1367.

ــــــــــــــــ، مرآةالبلدان، به­کوشش دکتر عبد­الحسین نوائی و میر­هاشم محدث، جلد اول، تهران، دانشگاه تهران، 1366.

ــــــــــــــــ‌، مرآة‌البلدان، به‌کوشش دکتر عبد­الحسین نوائی و میر­هاشم محدث، جلد دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1367.

ــــــــــــــــ، مرآة‌البلدان، به­کوشش دکتر عبد­الحسین نوائی و میر­هاشم محدث، جلد سوم، تهران، دانشگاه تهران‌، 1367.

ــــــــــــــــ،«تاریخ و جغرافیای راه عراق عجم»، در سفرنامة عراق عجم، نوشتة ناصر­الدین­شاه قاجار، به تصحیح میر­هاشم محدث، چاپ اول، تهران، اطلاعات، صص337-169،  1387.

افشار سیستانی، ایرج، پژوهش در نام شهرهای ایران، چاپ اول، تهران، روزنه، 1378.

الویری، محسن، مروری بر جغرافیای تاریخی آوه (مهد تشیع در ایران)، با مقدمة سید نورالله کسایی، چاپ اول، تهران، امید دانش، 1380.

امیرحسینی، خسرو، ساوه در گذر تاریخ (زرندیه- آوه- خرقان- نوبران)، چاپ اول، تهران، راز نهان، 1390.

امینی هروی، امیر صدر­الدین ابراهیم، فتوحات شاهی (تاریخ صفوی از آغاز تا سال 920 ﻫ‌.ق)، چاپ اول، تهران، انجمن آثار و مفاخر ملی، 1383.

الئاریوس، آدام، سفرنامة آدام الئاریوس (بخش ایران)، ترجمة احمد بهپور، ویراستة ابرهارد مایسنر، چاپ اول، تهران، ابتکار، 1363.

باربارو، جوزافا، «ذیل سفرنامة جوزافا باربارو»، در سفرنامه­های ونیزیان در ایران، ترجمة منوچهر امیری، چاپ اول، تهران، خوارزمی، صص 113-111، 1349.

باستانی پاریزی، محمدابراهیم، سیاست و اقتصاد عصر صفوی، تهران، صفی علیشاه،‌ 1348.

بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح‌البلدان (بخش مربوط به ایران)، ترجمة آذرتاش آذرنوش، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1346. 

بلعمی، ابوعلی محمد، ترجمة تاریخ طبری (قسمت مربوط به ایران)، به اهتمام جواد مشکور، تهران، خیام، 1337.

پطروشفسکی، آ.پ، «اوضاع اجتماعی- اقتصادی ایران در دورة ایلخانان»، در تاریخ ایران کمبریج (از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان)، پژوهش دانشگاه کمبریج، ترجمة حسن انوشه، گردآورنده: جی. آ. بویل، جلد پنجم، چاپ پنجم، تهران، امیر­کبیر، صص 478-455، 1381.

پوپ، آرتر. آپم، سیری در هنر ایران (از دوران پیش از تاریخ تا امروز)، ترجمة باقر آیت­الله­زاده شیرازی، ویراستة سیروس پرهام، جلد سوم، چاپ اول، تهران، علمی و فرهنگی، 1387.

پیرنیا، محمد کریم و افسر، کرامت‌الله، راه و رباط، چاپ دوم، تهران، آرمین، 1370.

تاجبخش، احمد، تاریخ صفویه (هنر و صنعت، ادبیات و علوم، سازمان­ها)، جلد دوم، چاپ اول، شیراز، نوید شیراز، 1378.

تاورنیه، ژان باپتیست، سفرنامة تاورنیه، اصفهان، تأیید، 1336.

تتوی، قاضی احمد و قزوینی، آصف­خان، تاریخ الفی (تاریخ ایران و کشورهای همسایه در سال­های 984-850 ﻫ‌.ق)، به تصحیح علی آل­داود، چاپ اول، تهران، فکر روز، 1378.

جلالی عزیزیان، حسن، آوه دومین کانون تشیع در تاریخ ایران، چاپ اول، مشهد، بنیاد پژوهش­های اسلامی، 1379.

جملی کارری، جیووانی فرانسسکو، سفرنامة کارری، ترجمة عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ، تبریز، اداره کل فرهنگ و هنر آذربایجان شرقی با همکاری مؤسسه انتشارات فرانکلین، 1348.

جُنابُدی، میرزا بیگ، روضةالصفویه (تاریخ دورة صفویه)، به کوشش غلامرضا طباطبائی مجد، چاپ اول، تهران، موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، 1378.

جیهانی، ابو­القاسم بن احمد، اشکال‌العالم، ترجمة علی بن عبد­السلام کاتب، به تعلیقات فیروز منصوری، چاپ اول، مشهد، آستان قدس رضوی، 1368.

حدود العالم من المشرق الی المغرب (سال 372 ﻫ‌.ق)، به‌کوشش منوچهر ستوده، تهران، دانشگاه تهران، 1340.

حسینی قمی، قاضی احمد بن شرف­الدین، خلاصة‌التواریخ، به تصحیح احسان اشراقی، جلد اول، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1383.

حسینی، صدر­الدین ابوالحسن علی بن ناصر بن علی، زبدة‌التواریخ (اخبار امرا و پادشاهان سلجوقی)، به تصحیح محمد نور­الدین، چاپ اول، تهران، ایل شاهسون بغدادی، 1380.

حکیم، محمد­تقی ابن محمد­هادی، گنج دانش (جغرافیای تاریخی شهرهای ایران)، با مقدمة عبد­الحسین نوائی، به اهتمام محمد­علی صوتی و جمشید کیان­فر، تهران، زرّین، 1366.

خطیب‌شهیدی، حمید، «محوطة باستانی آوه»، گزارش­های باستان­شناسی 6، چاپ اول، تهران، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، صص 20-9، 1386.

خنجی اصفهانی، فضل­الله روزبهان، تاریخ عالم­آرای امینی (شرح حکمرانی سلاطین آق­قویونلو و ظهور صفویان)، تصحیح محمد­اکبر عشیق، چاپ اول، تهران، میراث مکتوب، 1382.

دروویل، گاسپار، سفر در ایران (1191 ﻫ.ش)، ترجمة منوچهر اعتماد مقدم، چاپ اول، تهران، شباویز، 1364.

دسیلوا فیگوئرآ، دن گارسیا، سفرنامة دن گارسیا دسیلوا فیگوئرآ (سفیر اسپانیا در دربار شاه عباس اول)، ترجمة غلامرضا سمیعی، چاپ اول، تهران، نو، 1363.

دلاواله، پیترو، سفرنامة پیترو دلاواله (قسمت مربوط به ایران)، ترجمه و شرح و حواشی از شعاع      ­الدین شفا، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1348.

دوسرسی، کنت، ایران در 1840-1839 م. (1256-1255 ﻫ‌.ق) سفارت فوق­العاده کنت دوسرسی، ترجمة احسان اشراقی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1362.

دیولافوا، مادام ژان، سفرنامة مادام دیولافوا «ایران و کلده»، ترجمة فره­وشی (مترجم همایون سابق)، تهران، قصه­پرداز، 1378.

دیولافوا، مادام ژان؛ دونور، شوالیه لژیون؛ آکادمی، افسر، ایران، کلده و شوش، ترجمة علی­محمد فره­وشی، به‌کوشش بهرام فره­وشی، چاپ چهارم، تهران، دانشگاه تهران، 1369.

ذکایی ساوجی، مرتضی، «پژوهشی دربارة سابقة تاریخی و معماری بنای قلعه دختر ساوه»، مجموعه مقالات کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران (ارگ بم-کرمان)، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، صص 541-523، 1374.

ـــــــــــــــ، «بررسی نام ساوه در کتیبة یونانی پئوتینگرایا»، ویراستة مهدی مظفری ساوجی، نامة ساوه (مجموعه مقاله­های ساوه­پژوهی)، مشهد، کردگاری، صص40-35، 1386.

ـــــــــــــــ، «حاکمان ساوه در طول تاریخ»، ویراستة مهدی مظفری ساوجی، نامة ساوه (مجموعه مقاله­های ساوه­پژوهی)، مشهد، کردگاری، صص 149-145، 1386.

رازی، امین­احمد، تذکرة هفت اقلیم، به تصحیح محمد­رضا طاهری «حسرت»، جلد دوم، تهران، سروش، 1378.

راوندی، محمد بن علی بن سلیمان، راحة‌الصدور و آیة‌السرور در تاریخ آل­سلجوق، به سعی و تصحیح محمد اقبال، تهران، علی­اکبر علمی، 1333.

زنده­دل، حسن؛ نوروزی، محرم؛ سلیمی، زهره؛ حکیمیان، امیر­حسین و نجم­الدین، محمد­رضا، مجموعه راهنمای جامع ایرانگردی استان مرکزی، تهران، ایرانگردان، 1379.

زنده­دل، حسن، راهنمای ایرانگردی (استان­ها و شهرها)، چاپ اول، تهران، ایرانگردان، 1384.

سرفراز، علی­اکبر و آورزمانی، فریدون، سکه­های ایران از آغاز تا دوران زندیه، تهران، سمت، 1379.

سیف­الدوله، سلطان محمد­میرزا، سفرنامة سیف­الدوله (معروف به سفرنامة مکه)، به تصحیح علی­اکبر خداپرست، چاپ اول، تهران، نی، 1364.

سیفی فمی تفرشی، مرتضی، مروری بر جغرافیای تاریخی ساوه، چاپ اول، تهران، مجید، 1370.

سیوری، راجر، م، ایران عصر صفوی، ترجمة کامبیز عزیزی، چاپ اول، تهران، مرکز، 1372.

شاردن، ژان، دائرة­المعارف تمدن ایران (سیاحت­نامة شاردن)، ترجمة محمد عباسی، جلد سوم، تهران، امیر­کبیر، 1336.

شیل، لیدی، خاطرات لیدی شیل «همسر وزیر مختار انگلیس در اوایل سلطنت ناصر­الدین­شاه»، ترجمة حسین ابو­ترابیان، چاپ دوم، تهران، نو، 1368.

طبری، محمد بن جریر، تاریخ‌نامة طبری، گردانیده منسوب به ابوعلی محمد بن محمد بلعمی، به تصحیح و تحشیة محمد روشن، مجلد اول، چاپ اول، تهران، نو، 1366.

عبدالله گروسی، عباس، «سیر تحولات تاریخی شهر ساوه»، مجموعه مقالات کنگرة تاریخ معماری و شهرسازی، جلد پنجم، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، صص 496- 483، 1376.

عزیزی، حمید و کریمیان، حسن، «نقش بازرگانان در بافت تاریخی شهر یزد در عصر قاجار»، تاریخ اسلام، سال شانزدهم، شمارة اول، صص 261-231، 1394.

غفاری قزوینی، قاضی احمد، تاریخ جهان­آرا، تهران، حافظ، 1343.

فراهانی، ابو­الفضل، مسجد جامع ساوه، چاپ اول، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، 1380.

فرهنگی، عادل، «سیمای ایوان غربی مسجد جامع ساوه»، مجموعه مقالات کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران (ارگ بم)، جلد دوم، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، صص 398-380، 1374.

فضل­الله همدانی، خواجه رشید­الدین، جامع‌التواریخ (تاریخ آل­سلجوق)، به تصحیح محمد روشن، چاپ اول، تهران، میراث مکتوب، 1386.

فقیهی، علی­اصغر، آل­بویه و اوضاع زمان ایشان (با نموداری از زندگی مردم در آن عصر)، گیلان، صبا، 1357.

فلاندن، اوژن، سفرنامة اوژن فلاندن به ایران، ترجمة حسین نور­صادقی، چاپ سوم، تهران، اشراقی، 1356‌ (2536).

فووِریه، ژوآنس، سه سال در دربار ایران (1306 تا 1309 ﻫ.ق)، ترجمة عباس اقبال، تهران، علی­اکبر علمی و شرکا، 1326.

فیض، عباس، گنجینة آثار قم، جلد دوم (قم و مشاهد)، چاپ اول، قم، مهر استوار، 1350.

قاضیها، فاطمه، سفرهای ناصر­الدین­شاه به قم (1309- 1266 ﻫ.ق)، چاپ اول، تهران، سازمان اسناد ملی ایران «پژوهشکدة اسناد»، 1381.

قزوینی، زکریا بن محمد بن محمود، آثار البلاد و اخبار العباد، ترجمه با اضافات از جهانگیر میرزا قاجار، به تصحیح و تکمیل میر­هاشم محدث، چاپ اول، تهران، امیر­کبیر، 1373.

قمی، حسن بن محمد بن حسن سائب بن مالک اشعری قمی (از اعلام قرن چهارم)، تاریخ قم، ترجمة تاج­الدین حسن خطیب بن بهاء­الدین علی بن حسن بن عبدالملک قمی (در 806-805)، تحقیق محمد­رضا انصاری قمی، چاپ اول، قم، کتابخانة بزرگ حضرت آیت­الله­العظمی مرعشی نجفی^(ره)(گنجینة جهانی مخطوطات اسلامی)، 1385.

ــــــــــــــــ، تاریخ قم، ترجمة حسن بن علی بن حسن بن عبدالملک قمی، به تصحیح سید جلال­الدین تهرانی، تهران، توس، 1361.

کریمان، حسین، قصران (کوهسران)، بخش نخستین، تهران، سلسله انتشارات آثار ملی، 1356 (2536).

کریمی، فاطمه و کیانی، محمد­یوسف، هنر سفالگری دورة اسلامی ایران، ویراستة عباس شریفی، چاپ اول، تهران، مرکز باستان­شناسی ایران، 1364.

کریمیان، حسن و تقوی، عابد، «شهرهای مازندران در راهبرد ملی صفویان، مطالعة موردی: فرح­آباد ساری»، مجموعه مقالات همایش ملی چشم­انداز باستان­شناسی شمال کشور در دهة آینده، مؤسسة آموزش عالی مارلیک نوشهر، اول و آخر، صص 82-69، 1389.

کریمیان، حسن و سادات، محبوبه، «معضلات اجتماعی و اقتصادی شهرهای ایران عصر صفوی با استناد به فرمان­های حکومتی منقور بر سنگ»، فرهنگ، سال بیست و یکم، شماره چهارم، پیاپی 68، صص 257-183، 1387.

کشیشان ژزوئیت، نامه­های شگفت­انگیز، ترجمة بهرام فره­وشی، تهران، اندیشه جوان، 1370.

کمپفر، انگلبرت، در دربار شاهنشاه ایران، ترجمة کیکاووس جهانداری، تهران، انجمن آثار ملی،  1350.

کنتارینی، آمبرو­سیو، سفرنامة آمبرو­سیو کنتارینی، ترجمة قدرت­الله روشنی، تهران،امیر­کبیر، 1349.

کیانی، محمد­یوسف، «سیمای شهرهای ایران از دید جهانگردان»، در نظر اجمالی به شهرنشینی و شهرسازی در ایران، به کوشش محمد­یوسف کیانی، چاپ اول، تهران، هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما)، صص 457-371، 1365.

ـــــــــــــــ‌، پیشینة سفال و سفالگری در ایران، ویراستة پروین ترکمنی­آذر، تهران، نسیم دانش، 1380.

گردیزی، ابوسعید عبدالحیّ بن ضحّاک ابن محمود، تاریخ گردیزی (443-442 ﻫ‌.ق)، به تصحیح عبد­الحی حبیبی، چاپ اول، تهران، دنیای کتاب،‌ 1363.

لُرد کُرزُن، جرج، ن، ایران و قضیة ایران، ترجمة ع. وحید مازندرانی، جلد دوم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب،  1350.

لسترنج، گای، جغرافیای تاریخی سرزمین­های خلافت شرقی (بین­النهرین، ایران و آسیای مرکزی از زمان مسلمین تا ایّام تیمور)، ترجمة محمود عرفان، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1337.

مستوفی قزوینی، حمدالله بن ابی بکر، نزهة‌القلوب (المقالة الثالثة در وصف بلدان و ولایات و بقاع)، به اهتمام و تصحیح گای لیسترنج، چاپ اول، تهران، دنیای کتاب، 1362.

ــــــــــــ (در730ﻫ‌.ق)، تاریخ گزیده، به اهتمام دکتر عبد­الحسن نوائی، تهران، امیر­کبیر،  1339.

مشکوتی، نصرت­الله، از سلاجقه تا صفویه، تهران، ابن­سینا، 1343.

مهریار، محمد؛ فرهنگی، عادل؛ مختاری، اسکندر، «سیر تحولات معماری مسجد جامع ساوه»، مجموعه مقالات کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران (ارگ بم)، جلد دوم، چاپ اول، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، صص812-760، 1374.

 میر­احمدی، مریم، تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران در عصر صفوی، چاپ اول، تهران، امیر­کبیر، 1371.

میرخواند، محمد بن خاوند­شاه بلخی، روضة الصفا، تهذیب و تلخیص دکتر عباس زریاب، چاپ اول، تهران، علمی، 1373.

میرزا سمیعا، محمد­سمیع، سازمان اداری حکومت صفوی با تعلیقات مینورسکی بر تذکرة‌الملوک، ترجمة مسعود رجب­نیا، به‌کوشش محمد دبیرسیاقی، بخش اول و دوم، چ. سوم، تهران، امیر­کبیر، 1378.

میشائیل، رربورن کلاوس، نظام ایالات در دورة صفویه، ترجمة کیکاووس جهانداری، چاپ سوم، علمی و فرهنگی، تهران، 1383.

مینورسکی، ولادیمیر، «شهر ساوه»، ترجمة مرتضی ذکایی، نامة ساوه (مجموعه مقاله­های ساوه­پژوهی)، مشهد، کردگاری، صص 34-23،  1386.

ناصر­الدین­شاه قاجار، «سفرنامة عراق عجم»، در سفرنامة عراق عجم، نوشتة ناصر­الدین­شاه قاجار، به ضمیمة تاریخ و جغرافیای راه عراق عجم، نوشتة محمدحسن­خان اعتماد­السلطنه، به تصحیح میر­هاشم محدث، چاپ اول، تهران، اطلاعات، صص 158-19، 1387.

النرشخی، ابوبکر محمد بن جعفر، تاریخ بخارا، ترجمة ابونصر احمد بن محمد بن نصر­القبادی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1351.

نیشابوری، خواجه امام ظهیر­الدین، سلجوقنامه با ذیل سلجوقنامه، تألیف ابوحامد محمد بن ابراهیم، تهران، گلاله خاور، 1332.

ورهرام، غلامرضا، نظام سیاسی و سازمان­های اجتماعی ایران در عصر قاجار، چاپ اول، تهران، معین، 1385.

یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ترجمة محمد­ابراهیم آیتی، جلد دوم، چاپ ششم، تهران، علمی و فرهنگی،‌ 1371.

حموی، شهاب­الدین ابی عبدالله یاقوت بن عبدالله، معجم‌البلدان، المجلد الثالث، بیروت، دار صادر للطباعه و النشر، 1957م.