پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,974,600 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,646,952 |
تحلیل بصری نقشه‌های جغرافی دوره اسلامی (موردپژوهی نسخه‌خطی‌المسالک و الممالک موجود در کتاب‌خانه و موزۀ ملی مَلِک) | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| مقاله 6، دوره 47، شماره 1، شهریور 1393، صفحه 125-148 اصل مقاله (1.34 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2017.235476.653782 | ||
| نویسندگان | ||
| ساره ملکی گیساوندانی* 1؛ حسنعلی پورمند2 | ||
| 1دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه شاهد | ||
| 2دانشیار گروه هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس | ||
| چکیده | ||
| نقشه و نقشه‌نگاری موضوعاتی کهن در تمدن اسلامی است. نقشه‌های جغرافیایی دورۀ اسلامی، همواره از منظر پژوهشگران علومی چون جغرافیا و تاریخ تحلیل و بررسی شده‌اند، اما به‌لحاظ زیبایی‌شناسی عناصر تصویری و نوشتاری، کمتر مورد توجه بوده‌اند. پژوهش حاضر به‌منظور تعیین ویژگی‌ها و ارزش‌های بصری نقشه‌های جغرافیایی در جهان اسلام، با تمرکز بر نقشه‌های نسخه‌خطی المسالک و الممالک موجود در کتاب‌خانه و موزۀ ملی ملک، صورت گرفته است. روش استفاده‌شده توصیفی ـ تحلیلی بوده و اطلاعات ضروری تحقیق با به‌کارگیری روش‌های کتاب‌خانه‌ای و مشاهده، جمع‌آوری شده است. مهم‌ترین یافته پژوهش حاضر این است که عناصر بصری این نقشه‌ها برای نشان دادن عوامل و مناطق جغرافیایی، ساده شده‌اند. نیز این عناصر از مکاتب نگارگری پیشین و هم‌عصر خود تأثیر پذیرفته‌اند و از باورهای اصلی حاکم بر مکتب نقشه‌نگاری بلخی هم متأثر بوده‌اند. این نقشه‌ها را به‌لحاظ اصول ترسیم و بازنمایی، می‌توان نمونه‌های پیشین نقشه‌های کنونی دانست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| استخری؛ گرافیک اطلاع‌رسان؛ المسالک و الممالک؛ نقشه؛ نقشه‌های جغرافی دورۀ اسلامی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Visual analysis of Islamic geographic maps | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sareh Malaki Gisavandani1؛ Hasanali Pourmand2 | ||
| 1Art research, Art, Shahed, Tehran, Iran | ||
| 2Art research, art and architecture, Tarbiat Modarres, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Mapping is an ancient subject in Islamic civilization. The geographical maps of the Islamic period have always been analyzed from the perspective of geography and history, but they didn’t receive enough attention in aspect of textual and visual aesthetics. This study aimed to determine the visual features and properties of the Islamic geographic maps, focusing on Masālik and Mamālik manuscripts preserved in Malik National Library and Museum. The method of research is analytical-descriptive and necessary information has been collected by desk research. The findings from the research shows: (1) the visual elements of these maps are simplified to display geographical regions and phaenomena; (2) these elements have been affected by not only preceding and contemporary miniature schools, but also basic principles of Balkhī mapping school. Considering their principles of representation and drawing, these maps can be considered as former versions of the current maps. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Maps, Islamic Geographic Maps, Masālik and Mamālik, Istakhri, Informational Graphics | ||
| مراجع | ||
|
استخری، ابراهیم بن محمد، المسالک و الممالک، نسخۀ شمارۀ 5990 از کتاب‌خانه و موزۀ ملی ملک تهران. جعفری، عباس،فرهنگ گیتاشناسی (اصطلاحات جغرافیایی)، تهران: گیتاشناسی، 1370 ش. حسینی، مجتبی، «سه نسخۀ نفیس از خطبه‌های امام رضا در موزۀ ملک»، موجود در http://imamrezapedia.ir، بازبینی‌شده در 20 دی 1395. خامه‌یار، احمد، «نسخه‌ای خطی از کتاب تقویم، برگی ناشناخته از تاریخ نقشه‌نگاری اسلامی»، پیام بهارستان، ش 16، صص 770ـ781، تابستان 1391. رضایی آذر، ندا، «کاربرد گرافیک در نقشه‌برداری از گذشته تا امروز»، تندیس، ش 51، صص 14ـ15، خرداد 1384. رفیعی، حسن‌رضا، «نقش جغرافیدانان مسلمان ایرانی در توسعۀ علم جغرافیا»، پژوهش‌هایجغرافیایی، ش 59، ش 95ـ114، بهار 1386. زارع، پروین، بررسی بصری نقشه‌های راهنما در جهان اسلام (قرن 5 تا 11 هجری قمری)، پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ هنرهای تجسمی دانشگاه هنر تهران، تیرماه 1394. طیبی، سیدمحمد، «نظری بر جغرافیاپژوهی در تمدن اسلامی»، جغرافیا و توسعه، دورۀ 1، ش 2، صص 123ـ148، پاییز و زمستان 1382. علائی، سیروس، «طلوع و غروب نقشه‌نگاری در جامعه‌های سنتی»، ایران‌شناسی، سال 8، ش 29، صص 92ـ105، بهار 1375. قرچانلو، حسین، جغرافیای تاریخی کشورهای اسلامی، تهران: سمت، 1389 ش. گنجی، محمدحسن و امیرهوشنگ انوری، «نقشه و نقشه‌نگاری در تمدن اسلامی»، مطالعات تاریخ اسلام، ش 9، صص 97ـ126، تابستان 1390. میرحیدر، دُرّه و حسین حمیدی‌نیا، «کالبدشکافی نقشۀ جغرافیایی و نقش آن در اعمال قدرت و القاء سیاست»، سیاست، ش 13، صص 295ـ314، بهار 1389. نظریان، علی‌اصغر، جغرافیای شهری ایران، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور، 1374 ش. Blandy, D. & P. E. Bolin, “Beyond visual culture: Seven statements of support for Material culture studies in art education”, Studies in Art Education, 44 (3), pp. 246- 263, 2003.
Buckley, A., “Make maps people want to look at; five primary design principles for cartography”, Retrieved: 13 December 2016, in: http://www.esri.com/news/arcuser/0112/files/design-principles.
Nagan, P., “Visual design and composition lessons from 30 beautiful Maps-Design School”, Retrieved: 20 Jun 2016, in: https://designschool.canva.com /blog/cartography.
Stern, B., Hurni, L, Werner, M., & S. Wiesmann, “Layout Design Settings; Graphical Semiology”, Retrieved: 20 October 2016, in: http://gitta.info /LayoutDesign/en/html/DefOrgMapEle_learningObject2.html.
پاکباز، رویین، نقاشی ایرانی از دیرباز تا امروز، تهران: زرین و سیمین، 1388 ش. http://aminnajd.persiangig.com/
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 512 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 670 |
||
