سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,501
تعداد مشاهده مقاله124,111,849
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,215,452
رفیعیان, محسن, رفیعیان, مجتبی, بمانیان, محمدرضا. (1398). تحلیلی بر ادراک «کیفیت معنای مکان» با تأکید بر مکان‌های عمومی شهر یزد. , 51(2), 411-428. doi: 10.22059/jhgr.2017.225301.1007389
محسن رفیعیان; مجتبی رفیعیان; محمدرضا بمانیان. "تحلیلی بر ادراک «کیفیت معنای مکان» با تأکید بر مکان‌های عمومی شهر یزد". , 51, 2, 1398, 411-428. doi: 10.22059/jhgr.2017.225301.1007389
رفیعیان, محسن, رفیعیان, مجتبی, بمانیان, محمدرضا. (1398). 'تحلیلی بر ادراک «کیفیت معنای مکان» با تأکید بر مکان‌های عمومی شهر یزد', , 51(2), pp. 411-428. doi: 10.22059/jhgr.2017.225301.1007389
رفیعیان, محسن, رفیعیان, مجتبی, بمانیان, محمدرضا. تحلیلی بر ادراک «کیفیت معنای مکان» با تأکید بر مکان‌های عمومی شهر یزد. , 1398; 51(2): 411-428. doi: 10.22059/jhgr.2017.225301.1007389

تحلیلی بر ادراک «کیفیت معنای مکان» با تأکید بر مکان‌های عمومی شهر یزد

پژوهشهای جغرافیای انسانی
مقاله 11، دوره 51، شماره 2، تیر 1398، صفحه 411-428    اصل مقاله (1017.91 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhgr.2017.225301.1007389
نویسندگان
محسن رفیعیان1؛ مجتبی رفیعیان* 2؛ محمدرضا بمانیان3
1مربی گروه شهرسازی، دانشگاه یزد
2دانشیار گروه شهرسازی، دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس تهران
3استاد گروه معماری، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس تهران
چکیده
کیفیت معنای مکان‌های عمومی شهری متأثر از شاخص‌هایی است؛ تعدادی از شاخص‌ها سهم بیشتر و تعدادی سهم کمتری در شکل‌گیری کیفیت معنای مکان دارند. پرسش اصلی مقاله این است که شاخص‌های اصلی دخیل در کیفیت معنای مکان‌های عمومی شهر یزد و اولویت‌بندی آنها از منظر شهروندان کدام است؟ این پژوهش از روش توصیفی-تحلیلی بهره‌ گرفته ‌است. با مطالعات اسنادی در تدوین مبانی نظری، شاخص‌های کیفیت معنای مکان توصیف شده و سپس میزان تأثیر هر شاخص در ادراک کیفیت میدان‌های منتخب (به‌مثابة معرف مکان‌های عمومی شهر یزد) بررسی شده ‌است. واحد تحلیل پژوهش، هریک از شهروندان شهر یزد است. نمونۀ آماری 384 نفر بوده و پرسشنامه‌ها سؤالاتی دارای جواب‌های مبتنی بر طیف لیکرت 5 امتیازی داشتند. با استفاده از نرم‌افزار SPSS، بر روی داده‌های حاصل از پرسشنامه، آزمون T تک‌نمونه‌ای برای پی بردن به صحت شاخص‌های به‌کاررفته در پژوهش و آزمون فریدمن برای رتبه‌بندی شاخص‌های منتخب به‌کارگیری شده ‌است. یافته‌ها نشان داد که از میان شاخص‌های 22گانه، 3 شاخص محیطی برای همه، دسترسی و کارایی بیشترین سهم در ادراک کیفیت معنای مکان را داشته‌اند. از این یافته‌ها این‌گونه می‌توان نتیجه گرفت که از منظر شهروندان، برنامه‌ریزی و طراحی مکان با کیفیت نیازمند طراحی محیط برای همه و تمرکز بر دسترسی (سهولت دسترسی به میدان و فضاهای آن بر اثر فرم ادراک شود) و کارایی (متناسب با اهداف فعالیتی کارایی میدان ادراک شود) است و اگر مکانی همچون میدان امیر چخماق یا بعثت، دارای ویژگی‌های تاریخی باشد (به‌لحاظ معنایی، رمزگشایی از آموخته‌های قبلی کند و با معانی فرهنگی و تاریخی موجود در ذهن ارتباط برقرار کند)، شاخص توجه به ارزش‌های تاریخی و فرهنگی بودن در آن، در اولویت بیشتری نسبت به محیطی برای همه، دسترسی و کارایی قرار دارد؛ یعنی می‌توان به سطوح معنا و سطوح شاخص‌های سنجش آن قائل بود. برخی شاخص‌ها با جنبه‌های فرمی و مبتنی بر ویژگی‌های مکان، قضاوت از کیفیت را رقم می‌زنند. برخی دیگر با تکیه بر جنبه‌های فرهنگی و تاریخی و جهان‌بینی و ایدئولوژی شهروندان، کیفیت مکان را رقم می‌زنند. شاخص‌های فرمی بالاترین رتبه را به‌خود اختصاص دادند و شاید بیشترین قابلیت را برای کیفی‌سازی مکان‌های عمومی داشته باشند؛ یعنی برنامه‌ریزان و طراحان با تکیه بر جنبه‌های عمومی بودن مکان، دسترسی و کارایی بتوانند، سطح کیفی آن را در ادراک شهروندان به‌طور چشمگیری افزایش دهند.
کلیدواژه‌ها
ادراک؛ کیفیت معنای مکان؛ معنای مکان؛ مکان‌های عموی شهری؛ یزد
مراجع
  1.  امین‌زاده، بهناز. (1389). «ارزیابی زیبایی و هویت مکان». مجلة علمی-پژوهشی هویت شهر. سال 5. شمارة 7. پاییز و زمستان. ص 14-3.
  2.  انصاری‌نیا، سیاوش. (1376). «مسئولیت‌های طراحی شهری و مأموریت‌های مسئولین». صفه. شمارة 25. ص 65-41.
  3. معینی، مهدیه و غلامرضا اسلامی. (1391). رویکردی تحلیلی به کیفیت محیط مسکونی معاصر». مجلة علمی-پژوهشی هویت شهر. شمارة 10. ص 58-47.
  4. بحرینی، سیدحسین و منوچهر طبیبیان. (1377). «مدل ارزیابی کیفیت محیط‌زیست شهری». مجلة محیط‌شناسی. دورة 24. شمارة 21. ص 37-18.
  5. براتی، ناصر و محمدعلی سلیمان‌نژاد. (1390). «ادراک محرک‌ها در محیط کنترل‌شده و تأثیر جنسیت بر آن (نمونة مورد مطالعه: دانشجویان دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)». مجلة علمی-پژوهشی باغ نظر. سال 8. شمارة 17. ص 30-19.
  6. پاکزاد، جهانشاه. (1391). الفبای روانشناسی محیط برای طراحان. تهران: آرمانشهر.
  7. راپاپورت، اموس. (1391). معنی محیط ساخته‌شده. ترجمة فرح حبیب. تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
  8. رفیعیان، محسن. (1396). «کیفیت معنای مکان‌های عمومی شهری در اندیشة اسلامی ایرانی». رسالة دکتری به‌راهنمایی دکتر مجتبی رفیعیان. دانشگاه تربیت مدرس تهران. دانشکدة هنر و معماری.
  9. کلالی، پریسا و آتوس مدیری. (1391). «تبیین نقش مؤلفة معنا در فرایند شکل‌گیری حس مکان». مجلة علمی-پژوهشی معماری و شهرسازی. تابستان. شماره 50. ص 50-43.
  10. گلکار، کوروش. (1390). آفرینش مکان پایدار. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  11. لینچ، کوین. (1381). تئوری شکل خوب شهر. ترجمة سید‌حسین بحرینی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  12. مطلبی، قاسم. (1380). «روانشناسی محیطی، دانشی نو در خدمت معماری و طراحی شهری». مجلة علمی-‌پژوهشی هنرهای زیبا. شمارة 10. ص 67-52.
  13. نسر، جک. (1393). تصویر ارزیابانه از شهر. ترجمة مسعود اسدی محل‌چال. تهران: نشر آرمانشهر.
  14. نقی‌زاده محمد. (1395). نظریة فضای حیات طیبه: شهر آرمانی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

15. Aminzadeh, Behnaz. (2011), “Evaluation of Place Identity and Asthetic Scpects”. Journal of city Identity. year 5. No. 7. attumn & winter. PP. 3-14. (in Persian).

16. Andrews C J, (2001). “Analyzing quality-of-place”. Environment and Planning B: Planning and Design. 28 (2). PP. 201 – 217.

17. Ansarinia, Siavash. (1998). “Urban Design Responsibility and Government Missions”. Soffeh. No. 25. PP. 41-65. (in Persian).

18. Appleyard, D. & M. Lintell. (1977). “The Environmental Quality of City Streets: the Residents Viewpoint”. American Institute of Planners Journal. 43. PP. 84–101.

19. Bahreyni, Seyyed-Hossein & Manoocher Tabibian. (1999). “City Environment, Quality Evaluation Model”. Journal of Environmetology. Valume 24. No. 21. PP. 18-37. (in Persian).

20. Banerjee, Tridib & Anastasia Loukaitou-Sideris. (2011). Companion to Urban Design (Routledge Companions). published by Routledge.

21. Barati, Nasser. MOhammadali Soleyman-Nejad. (2012). “Motivations Perception and Affect of Sex on it, Case Study: Student of Faculty of Architecture and Urbanism, International University ofImam Khomeyni”. Bagh Nazar. year 8. No. 17. PP. 19-30. (in Persian).

22. Bonnes, Mirilia, Bonaiuto, Marino & Terence Lee. (2003). Psychological Theories forEnvironmental Issues. Ashgate Publishing Company.

23. Canter, D. (1997). The Psycology of Place. London: Achitectural Press LTD.

24. Castello, Lineu. (2010). Rethinking the Meaning of Place Conceiving Place in Architecture-Urbanism. Translated by Nick-Rands. Ashgate Publishing Company.

25. Coleman, J. (1987). “Opportunities for Innovation in Urban Design Education”. Australian Planners. 25 (4): PP. 28-31.

26. Department of the Environment (DoE). (1994). Quality in Town and Country (London, DoE).

27. Franck, Georg. (2010). “Architektonische Qualität und Raumplanung (Architectural Quality and Urban Planning) ”. in: Christoph Mäckler & Wolfgang Sonne (Hg.). Dortmunder Vorträge zur Stadtbaukunst2. Zürich: Niggli. (2010). S. 74-87; on-line: http://www.iemar.tuwien.ac.at/publications

28. Gehl, J. (2001). “Three Types of Outdoor Activities and ‘Outdoor Activities and Quality of Outdoor Space”. in Gehl, J. (1996). “Life Between Buildings: Using Public Space. Arkitektens Forlag”. Skive. 11–16. PP. 17–31. PP. 32–40.

29. Gibson, V.A., Rowley, A. & C. Ward. (1996). “Does Short-Termism Affect the Quality of Urban Design?”. Paper Presented at the Royal Institution of Chartered Surveyors Cutting Edge Conference. Bristol. 20–21 September.

30. Golkar, Kourosh. ( 2012). Creating Sustainable place. Teharan: Shahid Beheshti University. (in Persian).

31. Goody, B. (1993). Tow Gentlemen in Verona: The Qualities of Urban Design. Streetwise. 4 (2) PP. 3-5.

32. Greene, S. (1992). “Cityshape”. JAPA. 58 (2). PP. 177-189.

33. Haughton, G. & C. Hunter. (1994). Sustainable Cities. London: Jesica Kingsley.

34. Kalali, Parisa & Atoosa Modiri. (2013). “Explaning the Role of Meaning Element in Shaping the Sense of Place”. Sientific and Research Journal of Architecture and Urbanism. Summer. No. 50. PP. 43-50. (in Persian).

35. Lynch, Kevin. (2003). Theory of good city shape. Translated by Hossein Bahreyni. Tehran: University of Tehran Press. (in Persian).

36. Moeini, Mahdieh & Gholamreza Eslami. (2013). “Analytical Approach to Contemporary Quality of Living Environment”. Journal of City Identity. No. 10. PP. 47-58. (in Persian).

37. Motalebi, Ghasem. (2002). “Environmental Psycology, New Knowledge In Favor of Architecture and Urban Design”. Scientific and Research Journal of Fine Arts. No. 10. PP. 52-67. (in Persian).

38. Naghizadeh. Mahammad. (2016). Theory on Pure and Spiritual Atmosphere for Life, Ideal City. Tehran: Azad University of Science and Technology. (in Persian).

39. Nassar. J. (2015). “Advances in Environmental Psychology”. Journal of Behavioral sciences. PP. 384-387.

40. ODPM. (2005). PPS1: delivering sustainable development. Norwich: Stationery Office.

41. Pakzad, Jahanshah. (2013). Alphabet of Environmental Phsycology for Designers. Tehran: Armanshahr. (in Persian).

42. PPS. (2014). What Makes a Successful Place?.Available at: www.PPS.org (Accessed on Agu. 2014).

43. Punter, J. & M. Carmona, M. (1997). The design Dimention of Planning: Theory. Content and Best Practice for Design Policies. London: E & FN Spon.

44. Rafieian, Mohsen.  (2017).“Meaning Quality of Urban Public Places, in Islamic- Iranian Thoughts”. Ph.D Dissertation under Supervision Dr.Mojtaba Rafieian. Tarbiat Modares University. Faculty of Art and Architecture.(in Persian).

45. Rappaport, Amos. (2013). Meaning of Built Environment. Translated by Farah Habib. Tehran: Institute of Information Technology and communication Tehran Municipality. (in Persian).

46. Selim Hakim, Besim. (1995). “Missing Elements for a Theory of Urban Form in Tradititional Islamic Cultures”. Arch. & Com~ort1. Arch & Behav. Vol. 11. No 3-4. D. 221–226.

47. Southworth, M. (1989). “Theory and Practice of Contemporary Urban Design”. Town Planning Review. 60 (4). PP. 369- 402.

48. Tibaldes, F.. (1988). “Planning & Urban Design: A New Aganda. The Planner”. 74 (4). P. 4.

49. Trancik, R. (1986). Finding Lost Spaces: Theories of Urban Design. New York: Van Nostrand Reinhold.

50. Violich, F. (1983). “Urban Reading and the Design of Small Urban Places: The Village of Sutivan”. Town planning Reviw. Vol. 54. PP.41-62.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,290
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 651


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب