تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,533 |
تعداد مقالات | 70,518 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,132,981 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,238,932 |
مفهوم «سیر نغمگی» در موسیقی دستگاهی ایران (مطالعۀ موردی: درآمد آواز بیات اصفهان) | ||
نشریه هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی | ||
مقاله 2، دوره 22، شماره 2، مهر 1396، صفحه 81-91 اصل مقاله (768.59 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfadram.2017.62971 | ||
نویسندگان | ||
مریم چالش* 1؛ هومان اسعدی2 | ||
1کارشناسارشدِ نوازندگی موسیقی ایرانی، دانشگاه هنر، تهران، ایران | ||
2استادیار گروه موسیقی، دانشکدة هنرهای نمایشی و موسیقی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
«سیر نغمگیِ» یک مُد همانند نقشهای است که مختصاتِ کلیِ گردش ملودی را در آن مُد ترسیم میکند. مسیرِ این گردش، در زمینة بستر نغمگی هر مُد، با نغماتی که نقشِ اساسی در تعیین هویت آن مُد دارند نشانهگذاری میشود. این نغمات در موسیقی دستگاهی ایران عبارتاند از: نغمههای شاهد؛ ایست؛ خاتمه؛ و متغیر. سیر نغمگی جهت حرکت ملودی در بین این نغمات نیز جزئیاتی از چگونگی این حرکت را در اختیار میگذارد. سیرِ یک مُد در موسیقی دستگاهی ایران همواره در لایههای زیرینِ ملودی مستتر بوده و هیچگاه نمودی مستقل نداشته است. هدف مؤلفان در این مطالعه بیرونکشیدن سیر، که ذاتاً ماهیتی مجردتر از ملودی دارد، از دلِ قالب متعین ملودی و نمایش آن است. بدین منظور، نمونههایی از اجراهای معتبر مُد درآمد آواز بیات اصفهان، به منزلة موردِ پژوهشی در نوعِ ردیفی و اجرای آزاد دستگاهی، انتخاب شد. پس از بررسی تحلیلی- تطبیقی هر نمونه، سیر ملودیِ آن به صورت نموداری ترسیم شد؛ مقایسة این نمودارها وجوه اشتراک بنیادی آنها را آشکار میکند. مجموعة این اشتراکات، که میتوان گفت نمایشگر مسیری است که ملودی برای تبیینِ مُد درآمد آواز بیات اصفهان در هر اجرای دستگاهی طی میکند، با نام نمودار سیر این مُد پیشنهاد شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
درآمد آواز بیات اصفهان؛ سیر نغمگی؛ مُد؛ ملودی؛ موسیقی دستگاهی ایران | ||
مراجع | ||
اسعدی، هومان (1387)، سایهروشنهای مُدال: مطالعة تطبیقی در ساختار آواز بیات اصفهان، فصلنامة موسیقی ماهور، 41: 47ـ 57. اسعدی، هومان (1382)، بنیادهای نظری موسیقی کلاسیک ایران: دستگاه به عنوان مجموعهای چندمُدی، فصلنامة موسیقیماهور، 22: 43 ـ56. اقبال آذر، ابوالحسن (بیتا)، آشناییبادستگاههاوآوازهایموسیقیایرانی،آوازاصفهان، مؤسسة فرهنگی هنری آوای مهربانی، تهران، سی دی. برومند، نورعلی (1385)، ردیفمیرزاعبداللهبرایتاروسهتار، مؤسسة فرهنگی هنری ماهور، تهران، سیدی. بنان، غلامحسین (بیتا)، برنامةرادیوییبرگسبز، شمارة 107. پاورز، هارولد (1382)، مُد بهعنوان مفهوم موسیقی شناختی، ترجمة علی پاپلی یزدی، فصلنامة موسیقیماهور، 22: 121 ـ 144. پیرنیاکان، داریوش (1380)، موسیقیدستگاهیایران:ردیفمیرزاحسینقلیبهروایتعلیاکبرشهنازی، مؤسسة فرهنگی هنری ماهور، تهران. چالش، مریم (1394)، مفهوم سیر نغمگی در موسیقی دستگاهی ایران، مطالعة موردی درآمد آواز بیات اصفهان، رسالة کارشناسی ارشد، دانشکدة موسیقی، دانشگاه هنر، منتشر نشده. حجاریان، محسن (1386)، نگاهی به کاستیها و ناروشنیهای تئوریکی عبدالقادر مراغی (بخش اول)، گاهنامةفرهنگشناسیموسیقیایران، 4: 2ـ 24. حجاریان، محسن (1385)، زمینههای تکامل صورتبندی موسیقی دستگاهی ایران، گاهنامة فرهنگشناسیموسیقیایران، 2: 2ـ 27. حجاریان، محسن (بیتا)، توضیحچندمقولةموسیقاییدرفرهنگاسلامی، منتشر نشده. دورینگ، ژان (1370)، ردیفتاروسهتارمیرزاعبداللهبهروایتنورعلیبرومند، سروش، تهران. رایت، اُئن (1392)، چهارگاه در موسیقی کلاسیک ترکی: تاریخ در برابر تئوری، ترجمة سعید کردمافی، فصلنامة موسیقی ماهور، 59: 9ـ 38. سیگنل، کارل (1383)، روش اجرایی مکام ترکی معاصر، ترجمة ناتالی چوبینه، فصلنامة موسیقی ماهور، 25: 91ـ 110. شهناز، جلیل (بیتا)، برنامةرایوییبرگسبز، شمارة 13. شهنازی، علیاکبر (1382)، ردیفمیرزاحسینقلی، مؤسسة فرهنگی هنری ماهور، تهران، نوار کاست. صبا، ابوالحسن (بیتا)،ضبطخصوصیآوازبیاتاصفهان، منتشر نشده. طلایی، داریوش (1372)، نگرشی نو به تئوری موسیقی ابرانی، مؤسسۀ فرهنگی هنری ماهور، تهران. فلدمن، والتر (1386)، منابع عثمانی دربارة گسترش تقسیم، ترجمة ساسان فاطمی، فصلنامة موسیقیماهور، 37: 141ـ 170. کسایی، حسن (بیتا)، برنامةرادیوییبرگسبز، شمارة 166. کسایی، حسن (1387)، ردیفموسیقیایرانیبااجراینی، مؤسسة فرهنگی هنری آوای باربد، تهران، سیدی. لطفی، محمدرضا (1384)، گریةبید، مؤسسة فرهنگی هنری آوای شیدا، تهران، سی دی. لطفی، محمدرضا (بیتا)، برنامةرادیوییشناختموسیقیدستگاهیایران، برنامة شمارة 9. محافظ، آرش (1390)، مقام دلکش، نگاهی تطبیقی به مفهوم و خصوصیات مقام در موسیقی دستگاهی ایران، فصلنامة موسیقیماهور، 53: 142ـ 150. مسعودیه، محمدتقی (1383)، مبانیاتنوموزیکولوژی، سروش، تهران. معروفی، موسی (1372)، ردیفهفتدستگاهموسیقیایرانی، انجمن موسیقی ایران، تهران. معروفی، موسی (1389)، ردیفهفتدستگاهموسیقیایرانیبااجرایسلیمانروحافزا، مؤسسة فرهنگی هنری ماهور، تهران، سیدی. هیئت مؤلفان (1386)، مبانی نظریوساختاریموسیقیایران، چشمانداز، تهران. Aydimir, Murat (2010), Turkish Music Makam Guide, Pan Yayincilik, Istanbul.
Feldman, Walter (1996), Music of ottoman Court: Makam, Composition and the Early Ottoman Instrumental Repertoire, VWB. Ver. Fur Wiss. Und Bildung, Berlin.
Signell, Karl L (1986), Makam: Modal Practice in Turkish Art Music, DA CAPO PRESS, New York. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,907 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,850 |