بررسی اثرات عینی و ذهنی الحاق روستا به شهر (مطالعه موردی: روستاهای پیرامون شهر نورآباد، استان لرستان)

Extended Abstract
1. Introduction
During recent decades, Nourabad City in Lorestan Province, like many cities in Iran, has experienced a rapid growth in population from 2253 people in 1966 to 71000 in 2016. The annual growth rate in population of this city in the last 50 years has been 7.15%. The important factors for this issue are high increase in natural population growth rate, rural-urban immigrations, and junction of rural settlements to formal boundaries of the city. Despite decreasing growth in the population of Nourabad in recent years, its physical growth and sprawling to the countryside villages still continues. The uncontrolled physical growth of Nourabad and its nearby villages in the last decade is mainly due to lack of a centralized management in areas that are near the cities, population inflation of the countryside villages, sprawling of the governmental organizations to the agricultural lands near the cities, and land speculation. In this regard, the present study aimed to examine the subjective and objective outcomes of annexation of rural areas near Nourabad City in the last decade.
2. Methodology
Our research method was descriptive and analytical. We used population data, satellite images, and researcher-made questionnaire to analyze effects and outcomes of annexing villages to the city both objectively and subjectively. Population data were provided by reports from general population and housing census. Satellite images (provided by Google Earth) were used to analyze objective changes with respect to population. Subjective effects caused by joining village to the city were assessed by a researcher-made questionnaire comprising 37 questions in different subjects, including social, economic, environmental, and physical ones. To gather subjective data, 200 subjects were randomly chosen among inhabitants of four villages and the effects of joining villages to the city were studied using subjective indicators in different aspects in their lives.
The questionnaire mainly comprised close-ended questions with answers scored by 5-point Likert-type scale (5=much better, 1=much worse). Afterwards questions were asked about personal and family qualifications. To evaluate internal reliability, the content validity was used to increase reliability of the questionnaire. In this method, in addition to receiving scholars and experts' opinions, the questionnaire was tested using criteria in related research. Then the designed questionnaire, in two stages, primarily and finally was filled out. By checking received answers from 40 questionnaires and doing suitable statistical calculations, the final questionnaire was designed. For final evaluation, the Cronbach α tool was used that was equal to 0.833.
The descriptive statistics were used to summarize the results of the measurements. Independent sample t test was used for the comparison of the averages, factor analysis was used to recognize the effects of the subjective dimensions from joining villages to city, and finally regression analysis for creating causal model to show the effects of joining villages to city. All statistical analyses were done by SPSS. In addition, Google Earth was used for preparing satellite images; and ArcGIS to handle images and observing the changes in the structure of the studied villages. Our studied region included Nourabad area in Delfan Township, Lorestan Province. This area comprised four villages; Khalife-abad, Karamabad, Kazemabad, and Cheshmakhany. These four villages joined to Nourabad area in recent decade.

3. Results
To analyze the social, economic, and environmental effects of joining villages to cities, different views of local residents were evaluated. In other words, the local residents were asked to evaluate the effects of joining their living environment to Nourabad City with regard to economic, social, and environmental aspects in 5-point Likert-type scale. The results show that the highest average values belonged to access to drinkable water through pipes, gas and electricity availability, quality of the construction of the buildings, and feeling security. On the other hand, the lowest average values belonged to employment, especially for the youth and women, tendency toward raising domesticated animals and poultry, diary production and motivation for activity in agricultural sector.
4. Discussion
The findings generally suggest that the satisfaction was high out of joining villages to cities, and according to local residential opinions positive effects were more than negative ones in this process. Some positive aspects were improvement in accessing to public services, infrastructural installations, and development in physical qualification of the village. However, we should consider its negative effects as well. For example, reduction in raising domesticated animals, and agricultural production sector, less motivation for working in these two mentioned sectors, vast changes in landscapes from agricultural to residential and commercial, were some of the most important negative effects of joining villages to city in the studied area. A total of 79 hectare agricultural lands out of these four studied villages had changed to residential areas only in recent decade. Results of this study partly confirms the results of Firooznia and colleagues (2012), Ahmadian and Ghasemi (2013), Asghari Zamani and colleagues (2013) studies.
5. Conclusion
Findings of the current study show that the process of joining villages to cities is a multi-dimensional process; factor analysis recognizes 8 subjective dimensions coming out of this process. Among them, physical condition of the village, production rate and motivation for activity in raising domesticated animals and working in agricultural sectors, accessing to facilities and infrastructural installations were the most important satisfying factors for joining villages to the cities.
Acknowledgments
This research was extracted from the MSc. thesis of the third author, in the Department of Geography and Urban Planning, School of Earth Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
Conflict of Interest
The authors declared no conflicts of interest.

مقدمه
با وقوع انقلاب صنعتی در اواسط قرن 18 میلادی، فرایند شهرنشینی و رشد شهری در مقیاسی وسیع، همه کشورهای دنیا را تحت تأثیر قرار داد؛ به‌طوری‌که جمعیت شهری جهان از 14 درصد در سال 1900 به 50 درصد در سال 2007 افزایش یافت و پیش­‌بینی­‌های اخیر نشان می­‌دهند که در سال 2030 حدود 60 درصد از جمعیت جهان در شهرها زندگی خواهند کرد (United Nations, 2010). با وجود فراگیر‌بودن پدیده شهرنشینی و رشد شهری، در چند دهه اخیر شدت تأثیر­گذاری این پدیده در کشورهای در حال توسعه بسیار چشمگیرتر از کشورهای توسعه‌یافته بوده است. برآوردها نشان می‌­دهد که جمعیت شهری جهان در حال توسعه از 2.048 میلیارد در سال 2000 به 3991 میلیارد در سال 2030 خواهد رسید، در‌حالی‌که انتظار می‌­رود جمعیت شهری جهانِ توسعه‌­یافته با اندک افزایشی از 870 میلیون به 1/01 میلیارد نفر برسد (Wu, 2008). در واقع، رشد جمعیت روستایی متوقف می‌شود و انتظار می­‌رود که همه رشد آتی جمعیت در نواحی شهری و به‌خصوص نواحی شهری کشورهای در حال توسعه رخ دهد (Wu, Jenerette, Buyantuyev, & Redman, 2011; Pacione, 2011).
اگرچه شهرنشینی پدیده‌­ای جهانی است، این پدیده به‌ طور چشمگیری در ایران پویاست؛ به‌طوری‌که رشد شهری بی­‌سابقه‌­ای در پنج دهه اخیر در ایران روی داده است. طی 55 سال گذشته، نسبت شهرنشینی در ایران، از31 درصد در سال 1335، به بیش از 71 درصد در سال 1390 افزایش یافته است. شهرنشینی در ایران طی چند دهه اخیر، همانند دیگر کشورهای در حال توسعه رو به افزایش بوده و مرکز ثقل جمعیت کشور به طور کنترل‌ناپذیری از روستاها به شهرها انتقال یافته است (منصوریان، 2014).
مهم‌­ترین جلوه فضایی افزایش جمعیت شهری، رشد فیزیکی شهرهاست. با رشد فیزیکی شهرها، بسیاری از روستاهای پیرامونی در بافت فیزیکی شهرها الحاق و ادغام می‌شوند و با طی مراحل مختلف به عنوان بخشی از بافت اصلی شهر به حیات خود ادامه می‌­دهند. مطالعات متعددی در زمینه الحاق و ادغام روستا در شهر در ایران انجام گرفته است. سعیدی و حسینی حاصل (2007) در شهر تهران، نظریان و کنارودی (2010) در شهر تهران، فیروزنیا و همکاران (2012a) در شهر کاشان، سرور و همکاران (2012) در شهر میاندوآب، احمدیان و قاسمی (2013) در شهر مشهد، اصغری زمانی و همکاران (2013) در شهر تبریز، قادرمزی و همکاران (2014) در شهر سنندج، نجفی کانی و همکاران (2014) در شهر گرگان، شفیعی ثابت (2014) در شهر تهران و ظاهری و رحیمی‌­پور (2014) در شهر تبریز، الحاق و ادغام روستا در شهر و پیامدهای آن را بررسی و تجزیه و تحلیل کرده‌اند. نتایج مطالعات نشان می‌­دهد که الحاق و ادغام روستاهای پیرامونی در شهر با توجه به شرایط مکانی و زمانی، پیامدهای مثبت و منفی متعددی از قبیل بهبود وضعیت زیرساخت­‌های کالبدی، توسعه خدمات‌­رسانی شهری، افزایش ساخت­‌و­ساز، تنوع فعالیت­‌های اقتصادی (Firooznia, Moosakazemi, & Sadeghi Taheri, 2014b)، حاشیه‌نشینی، نابودی اراضی کشاورزی، گسستگی بافت فیزیکی، تغییر جمعیت تولیدکننده به جمعیت مصرف‌‌کننده، افزایش هزینه‌­های زندگی (Firooznia et al., 2014b)را در نواحی پیراشهری به دنبال داشته است.
شهر نورآباد در استان لرستان همانند بسیاری از شهرهای ایران در چند دهه اخیر، رشد جمعیتی شتابانی را تجربه کرده است؛ به این ترتیب که جمعیت این شهر از 2253 نفر در سال 1345 به بیش از 71 هزار نفر در سال 1395 افزایش یافته است. نرخ رشد سالانه جمعیت شهر نورآباد در 50 سال اخیر برابر 7.15 درصد بوده است. مهم­‌ترین عوامل مؤثر بر رشد جمعیت شهر نورآباد، زیادبودن نرخ رشد طبیعی جمعیت، مهاجرت­‌های روستا‌شهری و الحاق سکونتگاه‌­های روستایی پیرامونی به محدوده رسمی شهر بوده است. با وجود کندشدن روند رشد جمعیت شهر نورآباد در سال­‌های اخیر، به دلایل مختلفی از قبیل نبود مدیریت یکپارچه در نواحی پیراشهری، تورم جمعیتی روستاهای پیرامون، دست‌اندازی سازمان­‌های دولتی به زمین­‌های کشاورزی پیرامون شهر و شکل­‌گیری بورس­‌بازی زمین، گسترش فیزیکی این شهر و الحاق روستاهای پیرامونی به آن، هم­چنان ادامه دارد. بر این اساس، هدف مطالعه حاضر بررسی اثرات عینی و ذهنی الحاق روستاهای پیرامونی به شهر نورآباد در یک دهه اخیر است.
مروری بر ادبیات موضوع
با وجود افزایش شتابان جمعیت شهری جهان، نواحی شهری تنها حدود 3 درصد از مساحت سطح زمین را در برگرفته‌­اند (Wu et al., 2011). با‌این‌حال نمی‌­توان این نسبت کوچک را نادیده گرفت؛ زیرا پویش مداوم فرایندهای تغییر شهری و به طور خاص گسترش جهانی جمعیت شهری و نواحی شهری‌شده، سیستم‌های طبیعی و انسانی را در همه مقیاس‌های جغرافیایی تحت تأثیر قرار داده است (Kong, Yin, Nakagoshi, & James, 2012) رشد شهری به عنوان فرایندی فضایی و جمعیتی دارای دو وجه متضاد است؛ از یک طرف، شهرها به عنوان موتورهای رشد اقتصادی و اجتماعی عمل می­‌کنند و از طرف دیگر اغلب این شهرها با مشکلات و مسائل اجتماعی، اقتصادی و محیطی نظیر فقر، دست‌اندازی به زمین­‌های باارزش کشاورزی، افزایش استفاده از خودروی شخصی و مصرف سوخت، زوال شهر مرکزی و بهره‌برداری کم از نواحی ساخته‌­شده فعلی مواجه هستند.
رشد شهری به‌خصوص در شکل نامطلوب آن، یعنی پراکنده‌­رویی شهری به سبب اثرات منفی بر محیط، منابع طبیعی، سلامت انسان و مسائل اجتماعی و اقتصادی همراه نکوهش شده است. به طور مثال، میزان اراضی کشاورزی، جنگل­‌ها، مراتع، فضاهای باز به‌شدت کاهش یافته است و اکوسیستم‌­ها و سکونتگاه­‌های جانوری با آهنگ هشدار‌دهنده‌­ای از هم گسیخته‌­اند و کیفیت هوا و آب و به دنبال آن‌ها سلامت انسانی و کیفیت زندگی کاهش یافته است؛ بنابراین بسیار واضح است که رشد شهرها نکته کلیدی در بسیاری از چالش‌­هایی است که ما در تعاملات خود با محیط با آن‌ها مواجه هستیم. در واقع، شهرنشینی و رشد شهری چشمگیرترین شکل تبدیل برگشت‌ناپذیر زمین است که هم چشم‌­انداز و هم مردم ساکن شهرها و اطراف شهرها را تحت تأثیر قرار می‌­دهد. با در‌نظر‌گرفتن این موضوع که شهرنشینی با رشد شتابان خود، در آینده‌­ای نزدیک به یکی از تغییرات محیطی عمده در جهان تبدیل خواهد شد، تشخیص و درک الگوهای در حال تغییر رشد شهری بسیار حیاتی و ضروری است (Seto & Fragkias, 2005).
یکی از مهم‌ترین محدود­ه‌­های مکانی درهم‌­آمیختگی تحولات شهر و روستا، نواحی پیراشهری است. نواحی روستایی پیرامون شهرها، همواره با تقاضای فزاینده و دست‌­اندازی شهرها به زمین‌های کشاورزی روبه‌رو هستند؛ بنابراین کشاورزی که از نظر تاریخی مصرف‌کننده اصلی اراضی روستایی است، در حال حاضر برای در‌اختیار‌گرفتن زمین‌­های پیرامون شهر با دیگر حوزه‌­های کارکردی از قبیل مسکن، صنعت، فعالیت‌­های تجاری و مناطق تفریحی رقابت می‌­کند. این فشار فزاینده بر زمین­‌های روستایی پیرامون شهر و ضرورت توسعه چندکارکردی نواحی روستایی پیراشهری در اسناد مختلف از قبیل چشم‌­انداز توسعه فضایی اروپا و همچنین در دیگر ادبیات مرتبط از قبیل کمربند سبز لندن کانون توجه قرار گرفته و سیستم‌ها و ابزارهای مختلف برنامه­‌ریزی برای مواجهه با فشار بر اراضی روستایی و با هدف مدیریت رشد شهری، کنترل تغییرات کاربری زمین و محافظت از فضاهای باز و اراضی کشاورزی، شکل گرفته است (Kerselaers, Rogge, Vanempten, Lauwers, & Van Huylenbroeck, 2013).
غالب‌­ترین جلوه فضایی روابط میان شهر و روستا در مناطق پیراشهری، گسترش فیزیکی شهرها و الحاق سکونتگاه‌­های روستایی در شهرهای در حال گسترش است. به عبارت دیگر، گسترش فیزیکی شهرها و روستاها به سوی یکدیگر سبب الحاق و ادغام سکونتگاه کوچک­‌تر (روستا) در سکونتگاه بزرگ‌­تر (شهر) می­شود (Firooznia et al., 2014b). این وضعیت در کشورهای در حال توسعه به دلیل رشد شتابان شهرها، فقدان مدیریت یکپارچه فضایی، نبود قوانین کارآمد و نبود نظارت کافی بر قوانین و برنامه­‌های موجود سبب شده است تا نواحی پیراشهری تحت فشار شدید گسترش شهری قرار بگیرند و با تغییر از فعالیت‌های روستایی به فعالیت­‌ها و کاربری­‌های ترکیبی (روستایی و شهری) مواجه شوند (Winarso, Hudalah, & Firman, 2015). علاوه بر کارکردهای در حال تغییر زمین در نواحی پیراشهری و شکل‌دهی چشم‌اندازهای طبیعی، اجتماعی و فرهنگی، پراکنده‌­رویی شهری اثرات معناداری را بر ساکنان محلی و شیوه زندگی آن‌ها به همراه داشته است (Zrobek-Rozanska & Zadworny, 2016).
این اثرات و پیامدها در غالب تغییرات سبک زندگی، شیوه تولید و مصرف، سرمایه اجتماعی، حس تعلق به مکان، آرامش و جدایی‌گزینی اجتماعی و اقتصادی به عنوان پیامدهای شهری‌شدن مناطق پیراشهری در مطالعات مختلفی همچون بروان و شاکسمیت (2016)، شکوروبا و همکاران (2016)، یو و همکاران (2014)، وینارسو و همکاران (2015)، یو و همکاران (2015)، واتس و فیاسنت (2013)، لانگ و همکاران (2010) واکاوی شده‌­اند، بنابراین، برنامه‌­ریزی پیراشهری از رویکرد کشاورزی‌مبنا به رویکرد محیط­‌مبنا تغییر یافته است و مدل برنامه‌­ریزی دوگانه شامل فضای باز‌توسعه شهری به مدلی سه­‌گانه شامل کشاورزی‌طبیعت‌توسعه شهری تغییر یافته است (Kerselaers et al., 2013).
روش‌شناسی تحقیق
در مطالعه حاضر به منظور بررسی اثرات و پیامدهای الحاق روستا به شهر در ابعاد عینی و ذهنی از داده‌­های جمعیتی، تصاویر ماهواره­ای و پرسش‌نامه محقق­‌ساخته استفاده شد. داده‌های جمعیتی حاصل از سرشماری‌­های عمومی نفوس و مسکن و تصاویر ماهواره‌­ای به منظور بررسی تغییرات عینی در ابعاد جمعیتی و کالبدی استفاده شد. شناسایی اثرات ذهنی الحاق روستا به شهر با استفاده از پرسش‌نامه محقق­‌ساخته متشکل از 37 سؤال در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، محیطی و کالبدی انجام گرفت. روش انجام تحقیق به‌صورت توصیفی‌تحلیلی است. برای جمع‌­آوری داده‌­های ذهنی 200 نمونه از میان ساکنان چهار روستای در حال مطالعه به صورت تصادفی ساده انتخاب شد و با استفاده از شاخص‌­های ذهنی، آثار الحاق روستا به شهر بر ابعاد گوناگون زندگی آن‌ها مطالعه شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و با درنظرگرفتن محدودیت­‌های زمانی و هزینه­‌ای تحقیق، تعیین شد. پرسش‌­نامه استفاده‌شده، عمدتاً از پرسش‌های بسته با پاسخ­‌های در طیف لیکرت پنج مقیاسی (خیلی بهتر شده: 5، تا خیلی بدتر شده: 1) تشکیل شده است و در ادامه سؤالاتی درباره ویژگی­‌های فردی و خانوادگی افراد پاسخ‌­دهنده مطرح شده است. به منظور سنجش اعتبار درونی، ابتدا از روش اعتبار محتوا برای افزایش اعتبار پرسش‌­نامه استفاده شده است. در این روش، با استفاده از مقیاس‌­های آزمون­‌شده در پژوهش‌­های مرتبط و نظرخواهی از استادان و کارشناسان، گام نخست برداشته شد.
سپس پرسش­‌نامه تدوین‌شده طی دو مرحله مقدماتی و نهایی پر شد و با بررسی پاسخ‌­های به‌دست‌آمده از 40 پرسش‌­نامه و انجام محاسبات آماری مناسب، پرسش‌نامه نهایی تدوین شد. به منظور سنجش پایایی ابزار تحقیق از آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن در تحقیق حاضر برابر 0/833 بوده است. از آمار توصیفی برای خلاصه‌­سازی نتایج پیمایش، آزمون آماری T برای مقایسه میانگین­‌ها، تحلیل مؤلفه‌­های اصلی برای شناسایی ابعاد ذهنی اثرات الحاق روستا به شهر و در نهایت از تحلیل رگرسیون برای ایجاد مدل علّی اثرات الحاق روستا به شهر در محیط نرم‌­افزار آماری SPSS استفاده شده است.
علاوه بر این، نرم­‌افزار Google Earth برای تهیه تصاویر ماهواره­ای و نرم‌­افزار ArcGIS برای زمین­ مرجع‌کردن تصاویر و پایش تغییرات کالبدی روستاهای در حال مطالعه، به‌کار گرفته شد. محدوده در حال مطالعه این تحقیق شامل شهر نورآباد در شهرستان دلفان، استان لرستان و چهار روستای پیرامون آن شامل خلیفه‌­آباد، کاظم‌­آباد، کرم‌­آباد و چشمه‌­خانی است (تصویر شماره 1). این چهار روستا، شامل تمامی روستاهای الحاق‌شده به شهر نورآباد در یک دهه اخیر هستند.

یافته‌ها
ویژگی‌های نمونه مطالعه‌شده
نمونه مطالعه‌شده تحقیق حاضر، 200 نفر از افراد سرپرست خانوار در چهار روستای الحاق شده به شهر نورآباد در استان لرستان هستند. میانگین سن افراد مطالعه‌شده حدود 40/97، کمترین سن 17 و بیشترین سن 90 سال است. همچنین بیش از 72 درصد افراد نمونه مرد هستند. از نظر وضعیت شغلی، 84/5 درصد پاسخ‌گویان شاغل هستند. حدود 3 درصد افراد شاغل به‌عنوان کارمند، 2 درصد کشاورز، 27 درصد کارگر، 7 درصد کاسب، 25/5 درصد شغل آزاد و 25 درصد خانه‌­دار مشغول فعالیت هستند. برحسب میزان تحصیلات، بیش از 38 درصد افراد مطالعه‌شده بیسواد، 45/5 درصد دارای تحصیلات زیر دیپلم، 10 درصد دارای دیپلم و 12 درصد آن­‌ها دارای تحصیلات دانشگاهی هستند.
از نظر محل تولد، 16/5 درصد افراد مطالعه‌شده در همین مکان متولد شده‌­اند؛ 16 درصد در شهر نورآباد،8/5 درصد در دیگر شهرها و 59 درصد افراد مطالعه‌شده در روستاهای دیگری متولد شده‌­اند. میانگین تعداد افراد خانوار در نمونه مطالعه‌شده برابر 4/67 بیشترین تعداد افراد خانوار 12 و کمترین تعداد افراد خانوار یک نفر گزارش شده است. برحسب وضعیت مالکیت مسکن، 79/5 درصد پاسخ‌گویان مالک و 20/5 درصد مستأجر هستند. میانگین تعداد اتاق‌­ها در نمونه مطالعه‌شده برابر 1/55، بیشترین تعداد 3 و کمترین تعداد یک اتاق است. میانگین متراژ واحدهای مسکونی برابر 101/54، بیشترین متراژ 200 و کمترین متراژ حدود 40 متر‌مربع است.
اثرات عینی الحاق روستا به شهر
یکی از مهم‌­ترین اثرات الحاق روستا به شهر، رشد جمعیتی و فیزیکی روستاها است. در واقع، روستاهای پیرامون شهر با ارائه زمین ارزان‌­تر، امکان جذب جمعیت بیشتر را فراهم می‌کنند که به دنبال آن افزایش جمعیت، گسترش فیزیکی روستاها شتاب بیشتری به خود گرفته و گستره فیزیکی آن‌ها وسیع­‌تر می‌شود. در روستاهای مطالعه‌شده در تحقیق حاضر نیز تحولات جمعیتی و کالبدی شتابانی در یک دهه اخیر رخ داده است. برای بررسی تحولات جمعیتی از نتایج سرشماری­‌های عمومی نفوس و مسکن و اطلاعات موجود در مراکز بهداشت و درمان استفاده شده است؛ اما به دلیل دسترسی‌نداشتن به تصاویر ماهواره‌­ای با قدرت تفکیک مکانی بالا از تصاویر Google Earth برای بررسی تغییرات کالبدی در محدوده روستاهای در حال مطالعه، استفاده شد. نتایج حاصل در تصاویر شماره 2، 3، 4 و جدول‌های شماره 1و2 ارائه شده است.

بررسی تحولات جمعیتی شهر نورآباد و روستاهای مطالعه‌شده نشان می‌­دهد که شهر نورآباد در چند دهه اخیر رشد جمعیتی شتابانی را تجربه کرده است؛ به‌طوری‌که جمعیت این شهر از حدود 2200 نفر در سال 1345 به بیش از 71‌هزار نفر در سال 1395 افزایش یافته است. نرخ رشد سالانه جمعیت شهر نورآباد در بازه زمانی 95-1345 برابر 7/15 درصد بوده است که از میانگین رشد جمعیت شهری ایران بسیار بیشتر است. بیشترین میزان رشد جمعیت شهر نورآباد مربوط به دهه 1340 تا اواخر دهه 1360 است. پس از دهه 1360، نرخ رشد جمعیت شهر نورآباد به طور معناداری کاهش پیدا کرده است. با‌این‌حال در پنج سال اخیر، مجدداً نرخ رشد جمعیت این شهر روندی صعودی در پیش گرفته است. مهم‌ترین دلیل صعودی‌شدن مجدد نرخ رشد جمعیت شهری در محدوده مطالعه‌شده، بروز خشکسالی‌­های متعدد در یک دهه اخیر است که بسیاری از روستاها را با مشکل کم‌­آبی و مهاجرت به شهر نورآباد مواجه کرده است.
بررسی و تحلیل داده‌­های جمعیتی نشان می‌­دهد که رشد شتابان جمعیتی در روستاهای الحاق‌شده به شهر، تقریباً از اوایل دهه 1380 آغاز شده است. میانگین نرخ رشد سالانه جمعیت روستای خلیفه‌­آباد در فاصله سا‌­های 1345تا 1395 برابر 3/29 درصد است؛ اما در فاصله سال­‌های 1385 تا 1390 به‌یک‌باره نرخ رشد سالانه جمعیت در این روستا به عدد 5/39 درصد افزایش می‌­یابد و در پنج سال بعدی یعنی در فاصله سال­‌های 1390 تا 1395 نرخ رشد سالانه جمعیت به عدد 7/2 درصد می‌­رسد که روندی متمایز از متوسط بلندمدت نرخ رشد جمعیت در این روستا را نشان می­‌دهد.
در روستای کاظم­‌آباد میانگین نرخ رشد جمعیت در بازه زمانی 1345 تا 95 حدود 4/51 درصد در سال بوده است که این میزان در فاصله سال­‌های 1375تا 1385 و 1385 تا 1390به 9/86 درصد و 12/52 درصد افزایش می‌­یابد. این وضعیت در روستای کرم‌آباد نیز مشاهده می­‌شود؛ در‌حالی‌که میانگین نرخ رشد سالانه جمعیت این روستا در بازه زمانی 1345 تا 1395 حدود 5 درصد در سال بوده است، از اواسط دهه 1380 نرخ رشد سالانه جمعیت این روستا به 23/53 درصد در سال افزایش می‌­یابد. در بازه زمانی 1390 تا 1395 نیز نرخ رشد جمعیت این روستا برابر 8/71 درصد بوده است؛ که در مقایسه با میانگین بلندمدت عدد بیشتری را نشان می‌­دهد.
در روستای چشمه‌­خانی، آهنگ شتابان نرخ رشد جمعیت از اواسط دهه 1380 آغاز شده است. متوسط نرخ رشد سالانه جمعیت روستای چشمه‌­خانی در 50 سال اخیر برابر 6/29 درصد بوده است. با‌این‌حال نرخ رشد سالانه جمعیت در بازه‌­های زمانی 1385 تا1390 و 1390 تا 1395 به ترتیب برابر 21/45 و 12/49 درصد در سال بوده است. تحولات جمعیتی شهر نورآباد و روستاهای مطالعه‌شده در بازه زمانی 1345 تا 1395 در جدول شماره 1 آمده است.
نتایج حاصل از تحلیل تصاویر ماهواره­ای نشان می­‌دهد که روستای چشمه‌­خانی گسترش فیزیکی شتابانی را در یک دهه اخیر تجربه کرده است. در سال 1383 مساحت تقریبی این روستا حدود 5 هکتار بوده است، در‌حالی‌که مساحت این روستا در سال 1394 با رشد درخور توجهی به بیش از 28 هکتار افزایش یافته است؛ بنابراین نرخ رشد سالانه اراضی ساخته‌شده در این روستا در فاصله سال‌های 1383 تا 1394 برابر 17/08 درصد در سال بوده است (تصویر شماره 2).

شدت تغییرات فیزیکی در دو روستای کاظم‌­آباد و کرم‌­آباد نیز شایان توجه است. مساحت تقریبی دو روستای کاظم‌­آباد و کرم­‌آباد در سال 1383 به ترتیب حدود 5/92 و 1/55 هکتار بوده است. مساحت روستای کاظم‌­آباد در سال 1394 به بیش از 18/74 هکتار و مساحت روستای کرم‌­آباد نیز به بیش از 20 هکتار در سال 1394 افزایش یافته است. نرخ رشد سالانه اراضی ساخته‌شده در روستای کاظم‌­آباد در حد‌فاصل سال‌های 1383 تا 1394 برابر 11/04 درصد و در روستای کر­م‌­آباد معادل 26/29 درصد در سال بوده است (تصویر شماره 3).

روستای خلیفه‌­آباد نیز رشد مطلق حدود 23/9 هکتاری را در بازه زمانی 1383 تا 1394 تجربه کرده است. مساحت تقریبی روستای خلیفه‌­آباد در سال 1383 حدود 11 هکتار بوده است که در سال 1394 با افزایش درخور توجهی به حدود 35 هکتار رسیده است. بر این اساس، نرخ رشد سالانه اراضی ساخته‌­شده در روستای خلیفه‌­آباد در این فاصله زمانی 11‌ساله برابر 10/85 درصد در سال بوده است (تصویر شماره 4).

به طور کلی، تغییرات فضایی‌زمانی رشد اراضی ساخته‌شده در چهار روستای الحاق‌شده به شهر نورآباد در یک دهه اخیر بسیار چشمگیر بوده است. مساحت تقریبی این روستاها در سال 1383 حدود 24 هکتار بوده است. در سال 1394 مساحت چهار روستای مطالعه‌شده به حدود 102 هکتار رسیده است؛ بنابراین نرخ رشد سالانه اراضی ساخته­‌شده در چهار روستای چشمه­‌خانی، کاظم­‌آباد، کرم­‌آباد و خلیفه‌­آباد در بازه زمانی 1383 تا 1394 برابر 14/18 درصد در سال بوده است (جدول شماره 2).
اثرات الحاق روستا به شهر از نظر ساکنان محلی
به منظور بررسی میزان تأثیرات اجتماعی، اقتصادی و محیطی ناشی از الحاق روستا به شهر، معرف‌­های متعددی از نظر ساکنان محلی ارزیابی شدند و در واقع، از ساکنان محلی خواسته شد تا میزان تأثیرات ناشی از الحاق محل زندگی خود را به شهر نورآباد در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیطی در طیف لیکرت پنج مقیاسی ارزیابی کنند. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌­دهد که بیشترین ارزش میانگین مربوط به معرف­‌های دسترسی به آب آشامیدنی لوله‌­کشی، دسترسی به گاز لوله­‌کشی، دسترسی به برق، کیفیت مساکن ساخته‌شده و احساس امنیت است. در مقابل، کمترین ارزش میانگین مربوط به معرف­‌های ایجاد فرصت­‌های شغلی برای جوانان و زنان، تمایل به پرورش دام و طیور، میزان تولید محصولات لبنی و کشاورزی و انگیزه فعالیت در بخش کشاورزی است.
نتایج به‌دست‌آمده از آزمون T نشان می­‌دهد که از نظر ساکنان محلی پس از الحاق روستا به شهر در معرف­‌های کیفیت معابر درون و پیرامون روستا، دسترسی به اینترنت، پاکیزگی و زیبایی محیط محلی، وضعیت جمع‌­آوری زباله، مشارکت در فعالیت­‌های داوطلبانه، میزان مالکیت مسکن، دسترسی به امکانات آموزشی، روابط مردم محل با یکدیگر، رضایت از زندگی، کمک به همسایگان در حل مشکلات، وضعیت ساخت‌و‌ساز، فرصت­‌های شغلی جدید در بخش خدمات، احساس تعلق به محیط روستا، احساس امنیت، اعتماد اهالی محل نسبت به یکدیگر، دسترسی به گاز لوله­‌کشی، دسترسی به آب لوله‌­کشی بهداشتی، کیفیت مساکن ساخته‌شده، دسترسی به برق، تغییر کاربری زمین از کشاورزی به مسکونی، قیمت زمین و قیمت مسکن بهبود معناداری ایجاد شده است. با‌این‌حال در معرف‌هایی از قبیل دسترسی به فضاهای تفریحی و ورزشی، وضعیت اشتغال ساکنان، وضعیت پس­‌انداز خانوارها، انگیزه فعالیت در بخش کشاورزی، فرصت­‌های شغلی جدید در بخش کشاورزی، میزان تولید محصولات کشاورزی، تمایل به پرورش دام و طیور، میزان تولید محصولات لبنی، توزیع درآمد میان ساکنان، مصرف کالاهای لوکس و تجملی، فرصت­‌های شغلی برای زنان، فرصت‌های شغلی برای جوانان و وضعیت درآمدی ساکنان تغییرات مثبتی ایجاد نشده است. نتایج حاصل از آزمون مقایسه میانگین در جدول شماره 3 ارائه شده است.

شناسایی ابعاد ذهنی اثرات الحاق روستا به شهر
الحاق روستا به شهر و اثرات آن، موضوعی چندبعدی محسوب می­‌شود که این‌­گونه موضوعات در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و محیطی درخور بحث و بررسی هستند؛ بنابراین در این مطالعه به منظور شناسایی ابعاد ذهنی اثرات الحاق روستا به شهر از تکنیک آماری تحلیل عاملی استفاده شده است. تحلیل عاملی، تکنیکی آماری است که معمولاً برای استخراج زیرمجموعه‌های غیرهم‌بسته معرف­‌هایی که واریانس مشاهده­‌شده در مجموعه داده اولیه را تببین می‌­کند، استفاده قرار می‌شود (Rezvani, Matkan, Mansourian, & Sattari, 2009). معرف‌­های استفاده‌شده در تحلیل عاملی، 22 معرف ذهنی بوده که از طریق پیمایش خانوارها در روستاهای الحاق‌شده به شهر نورآباد، گردآوری شده‌­اند.
ارزش KMO برای این مطالعه 0/825 و آزمون بارتلت دارای سطح معناداری در حدود 0/00 است که نشان می­‌دهد داده‌های استفاده‌شده برای تحلیل، عاملی مناسب هستند. نتایج حاصل از تحلیل عاملی در جدول شماره 4 ارائه شده است. تعداد عامل‌­های استخراج‌شده به‌وسیله معیار مقدار ویژه و اسکری پلات هشت عامل است که در مجموع حدود 77/269 درصد کل واریانس موجود در مجموعه داده­‌های اولیه را تبیین کرده است. میزان پایایی برای معرف­‌های مطالعه‌شده براساس آلفای کرونباخ در این تحقیق برابر 0/833 است.

عامل نخست: این عامل بیشترین بارهای عاملی را با معرف­‌های دسترسی به امکانات بهداشتی‌درمانی، دسترسی به فضاهای تفریحی‌ورزشی و دسترسی به امکانات آموزشی دارد؛ بنابراین می‌توان این عامل را با عنوان دسترسی به امکانات نام­‌گذاری کرد. هر سه معرف دارای هم‌بستگی مثبت با این عامل هستند. این عامل به عنوان مهم‌­ترین عامل، حدود 12/6 درصد واریانس موجود در داده‌­ها را تبیین می­‌کند.
عامل دوم: این عامل دارای بیشترین بارهای عاملی بر معرف‌های میزان تولید محصولات کشاورزی، انگیزه فعالیت در بخش کشاورزی، میزان تولید محصولات لبنی و تمایل به پرورشدام و طیور است؛ بنابراین می‌­توان این عامل را با عنوان میزان تولید و انگیزه فعالیت در بخش کشاورزی و دامداری نام‌گذاری کرد. این عامل حدود10/7 درصد واریانس کل داده‌­ها را شامل می‌­شود.
عامل سوم: معرف­‌های دسترسی به برق، دسترسی به آب لوله‌کشی بهداشتی و دسترسی به گاز لوله‌­کشی در درون این عامل قرار گرفته‌­اند. با توجه به ماهیت معرف­‌ها، می‌­توان این عامل را تحت عنوان دسترسی به تأسیسات زیربنایی نام‌­گذاری کرد. این عامل حدود 10/3 درصد واریانس موجود در داده‌­ها را شامل می‌­شود.
عامل چهارم: این عامل دارای بیشترین بارهای عاملی با معرف‌های کیفیت معابر درون و پیرامون روستا، پاکیزگی و زیبایی محیط روستا و کیفیت مسکن است؛ بنابراین می‌­توان این عامل را با عنوان وضعیت کالبدی روستا نام­‌گذاری کرد. این عامل حدود 10 درصد از کل واریانس موجود در داده­‌ها را تبیین می‌­کند.
عامل پنجم: معرف‌­های قیمت زمین و قیمت مسکن دارای بیشترین هم‌بستگی با عامل پنجم هستند؛ بنابراین می­‌توان این عامل را به عنوان ارزش زمین و مسکن نام‌­گذاری کرد. عامل پنجم حدود 9.8 درصد واریانس داده‌­ها را تبیین می­‌کند.
عامل ششم: این عامل دارای بیشترین بارهای عاملی با معرف­‌های تغییر کاربری زمین از کشاورزی به مسکونی، وضعیت ساخت‌و‌ساز و میزان مالکیت مسکن است؛ بنابراین می­‌توان این عامل را با نام وضعیت کمّی و کیفی مسکن تفسیر کرد. این عامل بیش از 8/9 درصد واریانس موجود در داده‌­ها را تبیین می‌­کند.
عامل هفتم: این عامل دارای بیشترین بارهای عاملی با معرف‌های وضعیت اشتغال ساکنان و وضعیت درآمد ساکنان است؛ از‌این‌رو می‌­توان آن را تحت عنوان وضعیت اقتصادی ساکنان نام­‌گذاری کرد. این عامل حدود 8 درصد واریانس موجود در داده­‌ها را شامل می­‌شود.
عامل هشتم: این عامل به عنوان آخرین عامل استخراج‌شده از تحلیل عاملی، دارای بیشترین بارهای عاملی با معرف‌­های اعتماد اهالی محل نسبت به یکدیگر و احساس امنیت در محیط روستا است؛ بنابراین می­‌توان این عامل را با عنوان اعتماد و امنیت نام‌گذاری کرد. این عامل بیش از 6/7 درصد از واریانس داده‌­ها را شامل می‌­شود.
مدل علّی اثرات الحاق روستا به شهر
به منظور تعیین مهم‌­ترین ابعاد ذهنی اثرات الحاق روستا به شهر که واریانس میزان رضایت از الحاق روستا به شهر را در محدوده مطالعه‌شده تبیین می­‌کنند، از رگرسیون گام‌به‌گام استفاده شد. رضایت از اثرات کلی الحاق روستا به شهر به عنوان متغیر وابسته و قلمروهای هشت‌­گانه حاصل از تحلیل عاملی شامل دسترسی به امکانات، میزان تولید و انگیزه فعالیت در بخش کشاورزی و دامداری، دسترسی به تأسیسات زیربنایی، وضعیت کالبدی روستا، ارزش زمین و مسکن، وضعیت کمّی و کیفی مسکن، وضعیت اقتصادی ساکنان و اعتماد و امنیت به عنوان پیش­‌بینی‌کننده­‌ها استفاده شدند. نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل رگرسیون در جدول شماره 5 ارائه شده است.

نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون به روش گام‌به‌گام نشان می‌دهد که عامل­‌های هشت­‌گانه استخراج‌شده از تحلیل عاملی در مجموع حدود 90 درصد واریانس رضایت از اثرات الحاق روستا به شهر را در محدوده مطالعه‌شده تبیین می‌­کنند. در گام نخست، عامل وضعیت کالبدی روستا؛ در گام دوم، عامل میزان تولید و انگیزه فعالیت در بخش کشاورزی و دامداری؛ در گام سوم، عامل دسترسی به امکانات؛ در گام چهارم، عامل دسترسی به تأسیسات زیربنایی؛ در گام پنجم، عامل اعتماد و امنیت؛ در گام ششم، عامل وضعیت کمّی و کیفی مسکن؛ در گام هفتم، عامل ارزش زمین و مسکن و در نهایت در گام هشتم، عامل وضعیت اقتصادی ساکنان وارد مدل می‌شوند و در مجموع حدود 90 درصد واریانس رضایت از الحاق روستا به شهر را تبیین می­‌کنند.
بحث و نتیجه‌­گیری
مقاله حاضر در پی بررسی و شناسایی اثرات عینی و ذهنی الحاق روستا به شهر در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی در شهر نورآباد دلفان و روستاهای پیرامون آن است. با شروع تحولات جمعیتی در یک ناحیه، بیشتر شهر اصلی مقصد نهایی مهاجرت­‌های روستا‌شهری است. در این مرحله، نرخ رشد جمعیت شهر اصلی در مقایسه با دیگر سکونتگاه­‌های پیرامونی بسیار بیشتر است. نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل­‌های جمعیتی در محدوده مطالعه‌شده نشان می‌­دهد که در فاصله سال­‌های 1345 تا 1355 و 1355 تا 1360 نرخ رشد سالانه جمعیت در شهر نورآباد به ترتیب برابر 14/5 درصد و 12/8 درصد بوده است، در‌حالی‌که متوسط نرخ رشد جمعیت در سکونتگاه‌­های روستایی پیرامون حدود 3/5 درصد است. با تداوم رشد جمعیتی و فیزیکی شهر و براساس اصل صرفه­‌های ناشی از تجمع، پس از مدتی رشد شهر اصلی کُند یا متوقف شده و روستاهای پیرامونی به عنوان مقصد جدید مهاجرت­‌های روستا‌شهری ظاهر می­‌شوند.
نتایج به‌دست‌آمده از مطالعه حاضر نشان داد که از اوایل دهه 1380 نرخ رشد جمعیت در سکونتگاه‌­های روستایی پیرامون به‌یک‌باره روند صعودی شتابانی یافته است؛ برای مثال نرخ رشد سالانه جمعیت روستای کاظم‌­آباد در فاصله زمانی 1375 تا 1385 به 9/8 درصد در سال افزایش یافته و در بازه زمانی 1385 تا 1390 نیز نرخ رشد سالانه جمعیت در روستاهای کرم‌آباد، کاظم‌­آباد و چشمه‌خانی به ترتیب برابر 23/5 درصد، 21/4 درصد و 12/5 درصد بوده است. علاوه بر این، بررسی ویژگی‌­های فردی پاسخ‌گویان نشان داد که حدود 59 درصد افراد مطالعه‌شده در روستاهای دیگری متولد شده‌­اند. شواهد به‌دست‌آمده، افزایش نقش و اهمیت روستاهای پیرامونی را در تغییر جهت مهاجرت‌‌های روستا‌شهری نشان داد. قیمت ارزان‌ترِ زمین و مسکن در مقایسه با مناطق شهری از مهم‌­ترین عوامل جذب جمعیت به روستاهای پیرامونی محسوب می‌­شود.
نتایج مطالعه ظاهری و رحیمی‌­پور (2014) در شهر تبریز نشان می‌­دهد که دلیل مهاجرت حدود60 درصد از درون‌کوچان به روستاهای پیرامونی، تأمین زمین و مسکن ارزان بوده است. در این مرحله، دست‌­اندازی به اراضی کشاورزی روستاهای پیرامون شهر توسط بورس­‌بازان شهری آغاز می‌­شود؛ به‌طوری‌که قیمت زمین روندی صعودی در پیش می‌­گیرد. بررسی­‌های میدانی در محدوده مطالعه‌شده نشان داد که بخش خصوصی (عمدتاً به صورت خریداران منفرد) و بخش دولتی در قالب تعاونی‌های مسکن در این مرحله اقدام به خریداری زمین برای ساخت مسکن کرده‌­اند. علاوه بر این، برون­‌فکنی برخی فعالیت‌­های زمین‌­بر و آلاینده از قبیل کارگاه‌­های بلوک‌­زنی، انبار جمع‌­آوری ضایعات و تفکیک زباله از شهر به روستاهای پیرامون در این مرحله مشاهده می­‌شود.
نتایج مطالعه نشان داد که به طور کلی میزان رضایت از اثرات الحاق روستا به شهر زیاد بوده و اثرات مثبت این فرایند از نظر ساکنان محلی بیش از اثرات منفی بوده است. بهبود دسترسی به خدمات عمومی، تأسیسات زیربنایی، ارتقای کیفیت کالبدی و محیطی روستا برخی از جنبه‌­های مثبت فرایند الحاق روستا به شهر بوده است؛ با‌این‌حال، نباید از اثرات منفی این فرایند نیز غافل بود. کاهش تولید در بخش کشاورزی و دامداری، کاهش انگیزه فعالیت در این دو بخش، تغییر وسیع کاربری زمین از کشاورزی به مسکونی و تجاری برخی از مهم­‌ترین اثرات منفی فرایند الحاق روستا به شهر در محدوده مطالعه‌شده هستند؛ به‌طوری‌که تنها در 10 سال اخیر حدود 79 هکتار از اراضی کشاورزی در چهار روستای مطالعه‌شده به اراضی ساخته‌شده، تبدیل شده‌­اند. نتایج مطالعه در این بخش، یافته‌­های فیروزنیا و همکاران (2012b)، احمدیان و قاسمی (2013)، اصغری ­زمانی (2013)، سرور و دیگران (2012) و شفیعی ثابت (2014) را تأیید می­‌کند.
یافته­‌های مطالعه حاضر، فرایند الحاق روستا به شهر را به عنوان پدیده­‌ای چندبعدی نشان می‌­دهد. نتایج تحلیل عاملی، هشت بعد ذهنی را برای اثرات الحاق روستا به شهر شناسایی کرد که در میان این هشت عامل، وضعیت کالبدی روستا، میزان تولید و انگیزه فعالیت در بخش کشاورزی و دامداری، دسترسی به امکانات و تأسیسات زیربنایی به عنوان مهم‌­ترین عوامل مؤثر بر میزان رضایت از الحاق روستا به شهر شناسایی شدند.
به طور کلی باید گفت که فرایند الحاق روستا به شهر، فرایندی پیچیده، چندبعدی و چندمرحله‌­ای است که فراخور شرایط مکانی و زمانی در هر مرحله نیارمند برنامه‌­ها و اقدامات متناسب است. نگاه خطی و تک‌­بعدی به این فرایند پیچیده، نه‌تنها سکونتگاه­‌های روستایی را در معرض فروپاشی اقتصادی، اجتماعی و محیطی قرار می­‌دهد، بلکه مشکلات آن در بلندمدت دامن‌گیر شهرهایی خواهد شد که تنها به عنوان «حیاط خلوت» به این روستاها نگریسته‌­اند.
تشکر و قدردانی
این مقاله از پایان‌نامه کارشناسی ارشد آقای علی کیومرثی در دانشگاه شهید چمران اهواز گرفته شده است.

References
Ahmadyan, M. A., & Gasemi, M. (2013). [Integration of villages in spatial-skeletal structure of cities (Case study: Mashhad) (Persian)]. Journal of Research and Rural Planning, 2(2), 143-168.
Asghari Zamani, A., Zadvali, Sh., Zadvali, F., & Bakhshizadeh, P. (2013). [Evaluation of land use changes in villages annexed to Tabriz metropolis during the period 2002-2012 (Case study: Akhmaqaya) (Persian)]. Journal of Geography and Environmental Studies, 2(7), 35-48.
Brown, D. L., & Schucksmith, M. (2016). A new lens for examining rural change. European Countryside, 8(2), 183-88. doi: 10.1515/euco-2016-0015
Firooznia, G., Moosakazemi, S. M., & Sadeghi Taheri, A. (2012a). [Analysis of distance impact on integration of rural settlements in Kashan (Persian)]. Journal of Rural Research, 2(8), 123-152.
Firooznia, G., Moosakazemi, S. M., Sadeghi Taheri, A. (2012b). [Studying the impact of the integration of villages in the city (rural settlements in Kashan) (Persian)]. Quarterly Geography and Development, 9(25), 79-96.
Ghadermarzy, H., Zareh, B., & Ziari, K. (2014). [The assessment of quality of annexed villages environment in Sanandaj (Case study: Hasanabad and Nisar (Persian)]. Quarterly Journal of Space Economy and Rural Development, 2(5), 39-56.
Kerselaers, E., Rogge, E., Vanempten, E., Lauwers, L., & Van Huylenbroeck, G. (2013). Changing land use in the countryside: Stakeholders’ perception of the ongoing rural planning processes in Flanders. Land Use Policy, 32, 197–206. doi: 10.1016/j.landusepol.2012.10.016
Kong, F., Yin, H., Nakagoshi, N., & James, P. (2012). Simulating urban growth processes incorporating a potential model with spatial metrics. Ecological Indicators, 20, 82–91. doi: 10.1016/j.ecolind.2012.02.003
Long, H., Liu, Y., Li, X., & Chen, Y. (2010). Building new countryside in China: A geographical perspective. Land Use Policy, 27(2), 457–70. doi: 10.1016/j.landusepol.2009.06.006
Mansourian, H. (2014). [Explaining urban growth patterns in Tehran metropolitan region (Persian)] (PhD Thesis). Tehran: University of Tehran.
NajafiKani, A., Sadeghi, N., & Rahmani, M. (2014). [Challenges and strategies regarding spatial development of the annexed villages of Gorgan (Persian)]. Quarterly Journal of Space Economy and Rural Development, 2(5), 101-118.
Nazarian, A., & Konaroodi, S. (2010). [Social developments of integration of rural areas to spatial-physical organization of Tehran (Persian)]. Geographical Quarterly of Zagros Landscape, 2(3), 47-63.
Pacione, M. (2011). Introduction: The policy context of urbanization. In H. S. Geyer (ed.), International Handbook of Urban Policy. Cheltenham: Edward Elgar Publishing Limited. doi: 10.4337/9781849802024.00007
Rezvani, M. R., Matkan, A. A., Mansourian, H., & Sattari, M. H. (2009). [Development and assessment of indicators of urban life quality (Case study: Nurabad Delfan) (Persian)]. Urban Regional Studies and research, 1(2), 87-110.
Saeedi, A., & Hosseini, S. (2007). [Integration metropolitan rural settlements with looking at the metropolis Tehran and around (Persian)]. Quarterly Geography, 5(12-13), 7-18.
Sarvar, R., Chatr, P., & Kazemizad, Sh. (2012). [Study outcome of villages texture integration in city (Case study: Miandoaab) (Persian)]. Journal of Human Settlements Planning, 7(20), 43-56.
Seifodini, F. (2007). [Technical language for urban and regional planning (Persian)]. Tehran: Aeeizh Publishing.
Seto, K. C., & Fragkias, M. (2005). Quantifying spatiotemporal patterns of urban land-use change in four cities of China with time series landscape metrics. Landscape Ecology, 20(7), 871–88. doi: 10.1007/s10980-005-5238-8
Shafiei Sabet, N. (2014). [Tehran metropolitan sprawl and unsustainable agriculture in the peripheral villages (Persian)]. Quarterly Journal of Environmental Based Territorial Planning, 7(24), 145-162.
Shkaruba, A., Kireyeu, V., & Likhacheva, O. (2016). Rural–urban peripheries under socioeconomic transitions: Changing planning contexts, lasting legacies, and growing pressure. Landscape and Urban Planning. doi: 10.1016/j.landurbplan.2016.05.006
Skog, K. L., & Steinnes, M. (2016). How do centrality, population growth and urban sprawl impact farmland conversion in Norway. Land Use Policy, 59, 185–96. doi: 10.1016/j.landusepol.2016.08.035
United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. (2011). World population prospects: The 2010 revision, Volume I: comprehensive tables. New York: United Nations.
Watts, G. R., & Pheasant, R. J. (2013). Factors affecting tranquillity in the countryside. Applied Acoustics, 74(9), 1094–103. doi: 10.1016/j.apacoust.2013.03.007
Winarso, H., Hudalah, D., & Firman, T. (2015). Peri-urban transformation in the Jakarta metropolitan area. Habitat International, 49, 221–9. doi: 10.1016/j.habitatint.2015.05.024
Wu, J. (2008). Making the case for landscape ecology: An effective approach to urban sustainability. Landscape Journal, 27(1), 41–50. doi: 10.3368/lj.27.1.41
Wu, J., Jenerette, G. D., Buyantuyev, A., & Redman, C. L. (2011). Quantifying spatiotemporal patterns of urbanization: The case of the two fastest growing metropolitan regions in the United States. Ecological Complexity, 8(1), 1–8. doi: 10.1016/j.ecocom.2010.03.002
Yu, A. T. W., Wu, Y., Shen, J., Zhang, X., Shen, L., & Shan, L. (2015). The key causes of urban-rural conflict in China. Habitat International, 49, 65–73. doi: 10.1016/j.habitatint.2015.05.009
Yu, A. T. W., Wu, Y., Zheng, B., Zhang, X., & Shen, L. (2014). Identifying risk factors of urban-rural conflict in urbanization: A case of China. Habitat International, 44, 177–85. doi: 10.1016/j.habitatint.2014.06.007
Zaheri, M., & Rahimpoor, B. (2014). [The survey of the effecting factors on the functional changes of rural settlements in the influence of metropolitan zones (Case study: Biragh, Heravi, Haj Abdol, and Dizaj Leyli Khani Villages located in Lyghvan valley, East Azerbaijan) (Persian)]. Journal of Housing and Rural Environment, 33(146), 121-39.
Źróbek-Różańska, A., & Zadworny, D. (2016). Can urban sprawl lead to urban people governing rural areas? Evidence from the Dywity Commune, Poland. Cities, 59, 57–65. doi: 10.1016/j.cities.2016.06.003