سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,504
تعداد مشاهده مقاله124,123,375
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,231,461
طباطبایی, سید محمد صادق, اسعدی, سیدحسین. (1395). بازپژوهی تأثیر قوۀ قاهره بر وضعیت زراعت پس از انقضای مدت مزارعه. , 12(4), 663-692. doi: 10.22059/jorr.2016.61108
سید محمد صادق طباطبایی; سیدحسین اسعدی. "بازپژوهی تأثیر قوۀ قاهره بر وضعیت زراعت پس از انقضای مدت مزارعه". , 12, 4, 1395, 663-692. doi: 10.22059/jorr.2016.61108
طباطبایی, سید محمد صادق, اسعدی, سیدحسین. (1395). 'بازپژوهی تأثیر قوۀ قاهره بر وضعیت زراعت پس از انقضای مدت مزارعه', , 12(4), pp. 663-692. doi: 10.22059/jorr.2016.61108
طباطبایی, سید محمد صادق, اسعدی, سیدحسین. بازپژوهی تأثیر قوۀ قاهره بر وضعیت زراعت پس از انقضای مدت مزارعه. , 1395; 12(4): 663-692. doi: 10.22059/jorr.2016.61108

بازپژوهی تأثیر قوۀ قاهره بر وضعیت زراعت پس از انقضای مدت مزارعه

مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
مقاله 1، دوره 12، شماره 4، دی 1395، صفحه 663-692    اصل مقاله (418.23 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jorr.2016.61108
نویسندگان
سید محمد صادق طباطبایی* 1؛ سیدحسین اسعدی2
1دانشیار گروه حقوق دانشگاه اصفهان
2دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تهران
چکیده
   گاهی با وجود سپری شدن مدت مزارعه، به‌دلیل وقوع عوامل قهری، محصول نرسیده است و برداشت‌شدنی نیست. در این وضعیت، حقوق عامل و مزارع تزاحم پیدا می‌کند. در متون فقهی، اختلاف اصلی بر سر قلع و ابقای زرع است. در حالی‌که مشهور فقها، مزارع را بر قلع مجانی زراعت مسلط می‌دانند، برخی از ایشان منکر چنین سلطنتی هستند و بعضی نیز در مقام جمع بین حق مزارع و حق زارع، به ابقای معوض زراعت معتقدند. دیدگاه اخیر در قانون‌های برخی از کشورهای اسلامی (از جمله مصر) نیز پذیرفته شده است. در حقوق ایران، مادۀ 540 ق.م. در این زمینه صراحت دارد. با این‌حال، عده‌ای بر این باورند که تفسیر منطقی این ماده مقتضی آنست که قلع زرع، کیفر مدنی تفریط زارع باشد. اما این تفسیر با اطلاق قاعدۀ تسلیط منافات دارد و با توجه به پیشینۀ فقهی بحث و کاربرد واژۀ «اتفاقاً» در کلام قانونگذار ضعیف است و در مقابل تفسیر تاریخی رنگ می‌بازد. از سوی دیگر، برخی از طریق قیاس عقد مزارعه با اجاره معتقدند که مادۀ مذکور با مادۀ 504 ق.م. در باب اجاره تعارض دارد. با وجود این، توهم تعارض را باید از ذهن زدود، زیرا نه تنها تصور انشای دو حکم متعارض در یک مجموعۀ قانونی خلاف منطق قانونگذاری است، بلکه موضوع دو مادۀ مذکور نیز با یکدیگر تفاوت دارد. وانگهی، مزارعه بر خلاف اجاره عقدی مشارکتی است و استحقاق مزارع بر قلع زراعت تنها در صورتی تحدید‌شدنی است که یا ابقای زرع برای مدت معین شرط شود یا اینکه معمول و متعارف باشد.
 
 
کلیدواژه‌ها
اجرت‌المثل؛ قاعدۀ لاضرر؛ قلع زرع؛ قوۀ قاهره؛ مزارعه
مراجع
  1. (ابن‌ادریس) حلی، محمدبن منصور (1410ه.ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  2. (ابن‌زهره) حلبی، حمزةبن علی (1417ه.ق). غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
  3. اردبیلی، احمدبن محمد (1403ه.ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج 10، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  4. اشتهاردی، علی‌پناه (1417ه.ق). مدارک العروه، ج 27 و 28، تهران: دارالأسوة للطباعة و النشر.
  5. اصغری آقمشهدی، فخرالدین و علی محمد‌زاده (1385). وضعیت زرع بعد از انقضای عقد مزارعه، مقالات و بررسی‌ها، مجلۀ دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران، دفتر 82، 9 - 19.
  6. الشریف، محمدمهدی و سید حسین اسعدی (1393). تأملی بر ماهیت حق انصراف در قراردادهای الکترونیکی، نشریۀ مطالعات حقوق تطبیقی، شمارۀ 1، بهار و تابستان، 133 – 153.
  7. امامی، سید حسن (1384). حقوق مدنی، ج 2. تهران: انتشارات اسلامیه.
  8. انصاری، مرتضی (1415ه.ق). المکاسب، ج 3، قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
  9. باریکلو، علیرضا (1389). اموال و حقوق مالی، تهران: سمت.
  10. بادینی، حسن و خسرو مؤمنی (1392). رویکردی نو برای اثبات جریان قاعدۀ لاضرر در احکام عدمی در زمینۀ مسئولیت مدنی، فصلنامۀ حقوق، شمارۀ 3، 19 – 31.
  11. بجنوردی، سید حسن (1419 ه.ق). القواعد الفقهیة، ج 7، قم: نشر الهادی.
  12. بحرالعلوم، محمدتقی (1403 ه.ق). بلغة الفقیه، ج 1 و 3، تهران: منشورات مکتبة الصادق.
  13. بحرانی، حسین‌بن محمد (بی‌تا). الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع، ج 12، قم: مجمع البحوث العلمیة.
  14. بحرانی، یوسف‌بن احمد (1405 ه.ق). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهرة، ج 21، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
  15. بهبهانی، محمدباقر (1417ه.ق). حاشیة مجمع الفائدة و البرهان، قم: مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی.
  16. بهجت، محمدتقی (1426ه.ق). جامع المسائل، ج 3، قم: دفتر آیت‌الله بهجت.
  17. بهرامی احمدی، حمید (1390). تحول جهانی مبنای مسئولیت مدنی به‌سوی مبنای نفی ضرر، فصلنامۀ حقوق، شمارۀ 2، 59 – 73.
  18. بهرامی احمدی، حمید (1391). ضمان قهری (مسئولیت مدنی)، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  19. پروین، فرهاد و ناصر نصرتی (1390). تحلیلی از مسئولیت مندرج در مادۀ 132 قانون مدنی و تأملی بر تخصیص یا عدم تخصیص آن، فصلنامۀ فقه و حقوق اسلامی، شمارۀ سوم، 33 – 55.
  20. ترحینی عاملی، سید محمدحسین (1427 ه.ق). الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، ج 5، قم: دارالفقه للطباعة و النشر.
  21. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386). الفارق، ج 4، تهران: گنج دانش.
  22. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1391). محشی قانون مدنی، تهران: گنج دانش.
  23. حائری شاهباغ، سید علی (1376). حقوق مدنی، ج 1، تهران: گنج دانش.
  24. حسینی روحانی، سید صادق (بی‌تا). فقه الصادق علیه‌السلام، ج 19: بی‌جا.
  25. حسینی شیرازی، سید صادق (1425ه.ق). التعلیقات علی شرائع الإسلام، ج 1، قم: انتشارات استقلال.
  26. حسینی عاملی، سید محمدجواد (1419ه.ق). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامه، ج 20: دفتر انتشارات اسلامی.
  27. حکمت‌نیا، محمود و مسعود فیاضی (1393). مسئولیت مدنی ناشی از تصرفات مالکانه، مجلۀ حقوق اسلامی، شمارۀ 40، 7 – 37.
  28. حکیم، سید محسن (1417ه.ق). مستمسک العروة الوثقی. ج 13، قم: مؤسسه دارالتفسیر.
  29. حکیمیان، علی‌محمد (1391). قاعدۀ احترام مبنای مسئولیت مدنی مسلمانان نسبت به یکدیگر، مجلۀ حقوق اسلامی، شمارۀ 33، 37 – 71.
  30. حلی، نجم‌الدین جعفر‌بن زهدری (1428ه.ق).  ایضاح ترددات الشرایع، ج 1، قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
  31. حیاتی، علی‌عباس (1392). اجرای احکام مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: میزان.
  32. خلخالی، سید محمدمهدی (1427ه.ق). فقه الشیعة-کتاب الإجارة، تهران: انتشارات منیر.
  33. خویی، سید ابوالقاسم (1409ه.ق). مبانی العروة الوثقی، ج 1، قم: منشورات مدرسه دارالعلم.
  34. ----------------- (1418ه.ق). موسوعة الإمام الخویی، ج 31، قم: مؤسسه احیاء آثار الإمام الخویی.
  35. سبزواری، محمد باقر (بی‌تا). کفایة الأحکام، ج 1، اصفهان: انتشارات مهدوی.
  36. سبزواری، سید عبدالأعلی (1413 ه.ق). مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج 20، قم: مؤسسه المنار.
  37. السنهوری، عبدالرزاق (2009م). الوسیط فی الشرح القانون المدنی الجدید، ج 6، جزء الثانی، بیروت: منشورات الحلبی الحقوقی.
  38. شاهرودی، سید محمود (1426ه.ق). بحوث فی فقه الزراعی، قم: مؤسسة دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت.
  39. شوشتری، محمدتقی (1406ه.ق). النجعة فی شرح اللمعة، ج 8، تهران: کتابفروشی صدوق.
  40. شهیدی، مهدی (1382). عقود معین 1، تهران: مجد.
  41.  (شهید اول) عاملی، محمدبن مکی (1410ه.ق). اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، بیروت، دارالتراث - دار الإسلامیة.
  42. (شهید ثانی) عاملی، زین‌الدین‌بن علی (1410ه.ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج 4، قم: کتابفروشی داوری.
  43. (شهید ثانی) عاملی، زین‌الدین‌بن علی (1413ه.ق). مسالک الأفهام، ج 5، مؤسسه المعارف الاسلامیه.
  44. (شهید ثانی) عاملی، زین‌الدین‌بن علی (1422ه.ق). حاشیة شرائع الإسلام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  45. (شهید ثانی) زین‌الدین‌بن علی (1414ه.ق). حاشیة الإرشاد، ج 2، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  46. (شیخ مفید) بغدادی، محمدبن محمدبن نعمان (1413 ه.ق). المقنعة، قم: کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید.
  47. صدر، سید محمد باقر (1417). اقتصادنا، چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  48. صیمری، مفلح‌بن حسن (1420ه.ق). غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، ج 2، بیروت: دارالهادی.
  49. طاهری، حبیب‌الله (1418ه.ق). حقوق مدنی، ج 4، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  50. طباطبایی، سید علی‌بن محمد (1418ه.ق). ریاض المسائل، ج 9، قم: مؤسسۀ آل بیت (ع).
  51. طوسی، ابوجعفر‌بن محمد‌بن حسن (1387 ه.ق). المبسوط فی فقه الاإمامیة، ج 3، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
  52. (علامه) حلی، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر (1413ه.ق). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، ج 6، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  53. (علامه) حلی، حسن‌بن یوسف (1413ه.ق). قواعد الأحکام، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  54. ----------------------- (بی‌تا). تذکرة الفقهاء، ج 2، قم: مؤسسه آل‌البیت (ع).
  55. ------------------------ (1410ه.ق). إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، ج 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  56. ------------------------ (1420ه.ق). تحریر الأحکام، ج 3، مؤسسۀ امام صادق (ع).
  57. ------------------------ (1421 ه.ق). تلخیص المرام فی معرفة الأحکام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  58. عدل، مصطفی (1373). حقوق مدنی، به کوشش محمدرضا بندرچی، قزوین.
  59. علیدوست، ابوالقاسم و محمد ابراهیمی راد (1389). بررسی قاعدۀ تسلط و گسترۀ آن، مجلۀ حقوق اسلامی، شمارۀ 24، 7 - 31.
  60. عمید زنجانی، عباسعلی (1389). موجبات ضمان، درآمدی بر مسئولیت مدنی و اسباب و آثار آن در فقه اسلامی، تهران: میزان.
  61. عمید زنجانی، عباسعلی (1391). قواعد فقه، ج 1، بخش حقوق خصوصی، تهران: سمت.
  62. عمیدی، سید عمید‌الدین (1416ه.ق). کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  63. فروغی، علیرضا (1391)، آثار و ویژگی‌های حق از دیدگاه فقه امامیه و قانون مدنی، دوفصلنامۀ دانش حقوق مدنی، شمارۀ نخست، 1 – 14.
  64. فخرالمحققین، محمد‌بن حسن‌بن یوسف (1387 ه.ق). ایضاح الفوائد، ج 2، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
  65. فلاح‌زاده، علی محمد و میثم درویش متولی (1392). نظارت شورای نگهبان بر قوانین مصوب پیش از انقلاب و شورای انقلاب، فصلنامۀ دانش حقوق عمومی، شمارۀ 5، 10 – 122.
  66. فیض کاشانی، محمد محسن (بی‌تا). مفاتیح الشرائع، ج 2، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
  67. قاسم‌زاده، سید مرتضی و حسن ره‌پیک و عبدالله کیایی (1384). تفسیر قانون مدنی، تهران: سمت.
  68. قنواتی، جلیل و سید حسن شبیری زنجانی و ابراهیم عبدی‌پور (1390). حقوق قراردادها در فقه امامیه، ج 1، تهران: سمت.
  69. کاتوزیان، ناصر (1388). عقود معین، ج 1. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  70. کاتوزیان، ناصر (1386). عقود معین، ج 2، تهران: شرکت سهامی انتشار
  71. کرکی، محمد‌بن حسین (1414 ه.ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج 7، قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
  72. مهاجری، علی (1388). شرح جامع قانون اجرای احکام مدنی، ج 1: فکرسازان.
  73.  (محقق) حلی، نجم‌الدین جعفربن حسن (1408 ه.ق). شرائع الاسلام، ج 2، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
  74. محقق داماد، سید مصطفی (1406 ه.ق). قواعد فقه، بخش مدنی، ج 1، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  75. مراغی، سید میرعبدالفتاح (بی‌تا). العناوین، قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
  76. مرعشی نجفی، سید شهاب‌الدین (1406 ه.ق). منهاج الصالحین، ج 2، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
  77. مکارم شیرازی، ناصر (1411 ه.ق). القواعد الفقهیة، ج 1، قم: مدرسۀ امام امیرالمؤمنین (ع).
  78. نایینی، محمد حسین (1418 ه.ق). منیة الطالب، ج 3، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
  79. نجفی، سید محمد حسن (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 27، دارالاحیاء التراث العربی.
  80. نوری، حسین (1408 ه.ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 13، بیروت: مؤسسه آل‌البیت (ع).
  81. وجدانی فخر، قدرت‌الله (1426 ه.ق). جواهر الفخریة فی شرح الروضة البهیة، ج 9، قم: انتشارات سماء قلم.
  82. هدایت‌نیا، فرج‌الله (1389). مبانی فقهی تحدید سلطنت مالکانه، مجلۀ حقوق اسلامی، شمارۀ 26، 137 – 164.
  83. یزدی، سید محمد کاظم (1419 ه.ق). العروه الوثقی (المحشی)، ج 5، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  84. یزدی، سید محمد کاظم (1428 ه.ق). العروة الوثقی مع التعلیقات، ج 2، انتشارات مدرسۀ امام علی‌بن ابی‌طالب.
  85. Benabent, Alain (2006), Droit Civil: Les Contrats Speciaux Civils Commerciaux, 7.ed. Paris
  86. Treitel, Guenter (2003). The Law of Contract, 17th edit, London, Sweet & Maxwell
  87. Duguit, Leon (1926), lecon de droit public, theore general, paris.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 814
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 577


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب