تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,113,154 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,217,012 |
بازنمایی الهة آناهیتا در شواهد باستانشناختی | ||
زن در فرهنگ و هنر | ||
مقاله 6، دوره 8، شماره 2، تیر 1395، صفحه 225-248 اصل مقاله (1.1 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwica.2016.60316 | ||
نویسندگان | ||
بهروز افخمی* 1؛ صبا فرج زاده2؛ سید مهدی حسینی نیا3 | ||
1استادیار گروه باستانشناسی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
2فارغالتحصیل کارشناسی ارشد باستانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی | ||
3دانشجوی دکتری باستانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی | ||
چکیده | ||
آب در ایران باستان بسیار ارجمند بوده است. برای پاسداری و محافظت از آب، چند ایزد وجود داشته که آناهیتا محبوبترین آنها بهشمار میآمد. محبوبیت و جایگاه آناهیتا را با بررسی در آثار هنری ایران باستان میتوان مشاهده کرد. بیتردید، وجود و استمرار باورهای اساطیری و مذهبی برآمده از دل فرهنگ و تاریخ ایرانی، مهمترین عامل حضور همیشگی آناهیتاست. بنابراین، نقش آناهیتا نهتنها بهمنزلۀ عنصری تجسمی در هنر، که بیشتر دربردارندة مفاهیمی نمادی و بنیادین بوده است. این تحقیق، به تجزیهوتحلیل تجسمی نقوش آناهیتا و توصیف فضاها و ترکیبات تصویری آن در هنر ادوار تاریخی ایران باستان از قبیل مهرها، سکهها، نقوش برجستهها و ظروف فلزی در دوران ساسانی و مقایسه با مناطق و حوزههای فرهنگی دیگر پرداخته است. تحقیق از نوع کیفی و روش آن تحلیلیـ تطبیقی است و چنین نتیجه گرفته میشود که هستی و وجود تاریخی آناهیتا متعلق به میراث معنوی ایرانی است که صرفاً از جنبۀ مادی از مناطق و حوزههای فرهنگی دیگر چون؛ بابل، فنیقیه، یونان و روم باستان تأثیر پذیرفته است. | ||
کلیدواژهها | ||
آناهیتا؛ بازنمایی؛ زنان؛ شواهد باستانشناسی | ||
مراجع | ||
[1] اخواناقدم، ندا (1391). «ستایش زندگی بهعنوان باور زردشتیان نقشیافته بر ظروف فلزی ساسانی»، کیمیای هنر، س اول، ش 2، ص 15ـ30. [2] ارشاد، محمدرضا (1386)، گسترة اسطوره، تهران: هرمس. [3] آورزمانی، فریدون (1390). «منظر آسمانی (نگاهی به رازهای ماه در ایران باستان)»، مجلۀ منظر، ش 14، ص6ـ9. [4] باکاک، رابرت (1386). صورتبندیهای فرهنگی جامعۀ مدرن، ترجمۀ مهران مهاجر، تهران: آگه. [5] بهار، مهرداد (1377). از اسطوره تا تاریخ، به ویراستاری ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: چشمه. [6] پوپ، آرتور؛ اکرمن، فیلیس (1387). سیری در هنر ایران (از دوران پیش از تاریخ تا امروز)، تهران: علمی و فرهنگی. [7] تفصلی، احمد (1383). تاریخ ادبیات پیش از اسلام، به کوشش ژاله آموزگار، تهران: سخن. [8] توحیدی، فائق (1379). فن و هنر سفالگری، تهران: سمت. [9] جوادی، شهره (1385). «سنگنگارۀ خسرو پرویز در طاق بستان»، مجلۀ باغ نظر، ش 6، ص 49ـ61. [10] حرم پناهی، ریحانه (1381). «ایزدبانوان، اهوراییانی ماندگار»، کتاب ماه هنر، صص 122ـ127. [11] حیدری، نادر (1383). «بررسی تطبیقی حجاریهای دورۀ هخامنشی با حجاریهای دورۀ ساسانی در کرمانشاه»، پایاننامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ پژوهش هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. [12] داندامایف، م.آ (1352). ایران در دورۀ نخستین پادشان هخامنشی، ترجمۀ روحی ارباب، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. [13] دریایی، تورج (1387). «زنان در دورۀ هخامنشی»، مجلۀ باستانشناسی و تاریخ، س 22 و 21، ش اول و دوم، ص 50ـ59. [14] دورانت، ویل (1365)، تاریخ تمدن (یونان باستان)، ترجمۀ امیرحسین آریانپور، فتحالله مجتبائی و هوشنگ پیرنظر، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. [15] دولوز، ژیل (1389). افلاطون و وانموده، نمونههایی از نقد پسامدرن سرگشتگی نشانهها، ترجمۀ مانی حقیقی، تهران: مرکز، چ 6. [16] رسولی، آرزو (1391). «آناهیتا در پارس (تحول مفاهیم، مناسک و سازمان دینی در عصر ساسانی)»، رسالۀ دکتری رشتۀ تاریخ، دانشگاه تهران، تهران. [17] رضائی، ایرج (1389). «نگاهی تحلیلی به نقوش نمادین و نمادهای آیینی در هنر هخامنشی»، مجلۀ پیام باستانشناس، س 7، ش 14، ص 101ـ114. [18] رضی، هاشم (1381). دانشنامۀایران باستان، ج 1، تهران: سخن. [19] زارفا، میشل (1384). اسطوره و رمان: جهان اسطورهشناسی، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: مرکز، چ 2. [20] ستاری، رضا؛ خسروی، سوگل (1392)، «بررسی خویشکاری آناهیتا و سپندارمذ در اسطوره و پیوند آن با پیشینۀ مادرسالاری»، فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، س 4، ش 12، ص 98ـ327. [21] شریفیان، مهدی؛ اتونی، بهزاد (1390). «کهننمونۀ «آب» و کارکرد آن در اسطوره و حماسه»، فصلنامۀ علمی و پژوهشی زبان و ادب فارسی، س 3، ش 4، ص 311ـ 318. [22] شین دشتگل، هلنا (1382). «صورت آب»، کتاب ماه هنر، ش 57 و 58، ص 126ـ129. [23] صدر نوری، بابک (1391). «آبانگان یادمان ایزدبانوی آناهیتا»، ماهنامۀ رهآورد گیل، س 9، ش22، ص 112ـ115. [24] عادلزاده، پروانه؛ پاشایی فخری، کامران (1394). «بررسی انار در اساطیر و بازتاب آن در ادب فارسی»، فصلنامۀ تخصصی سبکشناسی نظم و نثر فارسی، س 8، ش 27، ص 112ـ115. [25] عفیفی، رحیم (1374). اساطیر و فرهنگ ایرانی در نوشتههای پهلوی، مشهد: توس. [26] عبداللهی، فرشته، (1375). در باره آناهیتا، ادبیات و زبانها چیستا- شمارۀ 126 و 127، 594-588. [27] فرنبغ دادگی(1390). بندهش، ترجمه از پهلوی به فارسی، مهرداد بهار(گردآورنده)، چاپ چهارم، تهران، نشر توس. [28] کاظمزاده، پروین (1392). «تحلیلی بر دلایل شکلگیری اعتقاد به ایزدبانوان در ایران باستان»، پژوهشهای ادیانی، س اول، ش2، ص 7ـ94. [29] گزیدههای زادسپرم (1366). ترجمۀ راشد محصل، تهران: مؤسسۀ تاریخ فرهنگی. [30] گلدمن، برنارد؛ زیدی، محسن؛ عطایی، محمدتقی (1378). «پوشاک زنان در دورۀ ساسانی» (2)، مجلۀ باستانپژوهی، ش 5 و 6. ص 39ـ47. [31] گویری، سوزان (1385). آناهیتا در اسطورههای ایرانی، تهران: ققنوس. [32] مبینی، مهتاب؛ ابراهیمزاده، فرزام. «بیتا». «پژوهشی در نشانههای سیاسی و مذهبی سکههای ساسانی»، فصلنامۀ علمی و پژوهشی تاریخ، س 4، ش 12، ص 141ـ162. [33] مرادی غیاثآبادی، رضا (بیتا)، نوروزنامه (پنجاه گفتار در زمینۀ پژوهشهای ایرانی) انتشارات نوید شیراز، تهران [34] معصومی، غلامرضا (1387). مقدمهای بر اساطیر و آیینهای باستانی جهان، تهران: سورۀ مهر، چ 2. [35] مورتگات، آنتوان (1377). هنر بینالنهرین باستان، ترجمۀ زهراباستی و محمود رحیمصراف تهران: سمت. [36] موسویحاجی، رسول (1374). «پژوهشی در نقشبرجستههای ساسانی»، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ باستانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. [37] نیکخواه، هانیه؛ پورمند، حسنعلی (1390). «بازشناسی نمادهای بنیادین مؤثر در شکلگیری هالۀ تقدس»، کتاب ماه هنر، ش 154، ص52ـ63. [38] هال، جیمز (1383). فرهنگ نگارهای تمادها در هنر شرق و غرب، ترجمۀ رقیه بهزادی، چ 2، تهران، فرهنگ معاصر. [39] هاوس، رزالین هرست (1388). بازنمایی و صدق، ترجمۀ امیر نصیری، تهران: فرهنگستان هنر، چ 2.
[40]Curtis,V(2007)Religious iconography on ancient Iranian coins, biritish academy,133: pp.413-434. [41] Eisenberg,j.Price,W.(2007) Art of the ancient world.New York: Royalathena,P69. [42]Freer|Sackler (2015;Ancient near eastern art, http://asia.si.edu/collection/ancientneareast.asp,(accessed 25 june 2015) [43]Grudeva,D(2015) The caryatids from the tomb in ginina mogila near sveshtari in Mediterranean context, Bulgarian e-Journal of Archaeology,pp. 91-108. [44]Kenwright,S(2010), Clothing fit for a late roman lady.4p. [45]Ricl,M. 2002, The cult of the Iranian goddess anāhita in Anatolia before and after Alexander, Antiquiť vivante, 197-210 [46]Saadi-nejad,M(2013) Aredur sūrā anāhitā: an india European river goddess, Analytica iranica, 5:253-274 [47]Sebesta,J.( 1997)Womens costume and feminine civic morality.Gender & history,3:529-541. [48]Shenkar,M.( 2013)Agoddess or a queen? On the interpretation of the figure on the relief of narseh at naqš- e rostam, International instate of the classical world, 3614-633. [49] THEOI GREEK MYTHOLOGY (2015); Greek and roman sculpture; http://www.theoi.com/gallery/s10.2.html,(accessed 15 Aprill 2015). | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,823 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,688 |