پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,757 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,118,471 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,887,482 |
تغییرات زمانی و مکانی شاخص جریان پایه در رودخانه‌های استان اردبیل | ||
| فیزیک زمین و فضا | ||
| مقاله 12، دوره 43، شماره 3، مهر 1396، صفحه 623-634 اصل مقاله (883.35 K) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jesphys.2017.60293 | ||
| نویسندگان | ||
| سونیا مهری1؛ رئوف مصطفی‌زاده* 2؛ اباذر اسمعلی عوری3؛ اردوان قربانی3 | ||
| 1دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه منابع طبیعی، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| 2استادیار، گروه منابع طبیعی، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| 3دانشیار، گروه منابع طبیعی، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| چکیده | ||
| جریان رودخانه‌ای یکی از مهم‌ترین منابع آبی است که برای مصارف مختلف حائز اهمیت بوده و روند تغییرات آن در مدیریت منابع آب ضروری است. هدف تحقیق حاضر، ارزیابی تغییرات زمانی و مکانی جریان سطحی و جریان پایۀ رودخانه‌های حوضۀ استان اردبیل در 22 ایستگاه هیدرومتری است. بدین منظور از آمار دبی روزانه و بارندگی با دورۀ آماری مشترک از سال 1368 تا 1390 استفاده شد. پس از محاسبۀ رواناب کل، دبی پایه به روش حداقل محلی و مقادیر شاخص جریان پایه (BFI)، محاسبه و تغییرات آن‌ها درون‌یابی شد. سپس دوره‌های آماری موجود به دوره‌های پنج‌ساله، تقسیم و تغییرات مقادیر جریان پایه و BFI و نیز ارتباط آن با مقادیر رواناب کل و بارندگی تحلیل شد. براساس نتایج، تغییرات کاهشی دبی در تعداد بیشتری از ایستگاه‌ها مشاهده شد. مقایسۀ مقادیر بارش با تغییرات دبی پایه، حاکی از تأثیر اندک بارش بر روند کاهشی دبی ایستگاه‌ها است. دامنۀ تغییرات شاخص BFI، از 05/0 تا 88/0 متغیر است. علاوه بر این الگوی تغییرات مکانی رواناب کل، دبی پایه و شاخص BFI مشابه بوده و بیشترین مقادیر در هر متغیر به محدودۀ غرب و جنوب غرب استان مربوط است. براساس مقایسۀ دبی پایـه، رواناب کل و شاخص جریان پایه، بیشترین دبی پایه با مقدار 30 متر مکعب بر ثانیه به ایستگاه دوست بیگلو و بیشترین مقدار شاخص دبی پایه به ایستگاه گیلانده مربوط است. در مجموع در دوره‌های موردمطالعه مقدار جریان پایه و BFI کاهش یافته و شدت کاهش جریان پایه در سه ماه فصل پاییز بیشتر بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| استان اردبیل؛ تغییرات مکانی دبی پایه؛ تغییرات فصلی؛ دبی پایه؛ شاخص جریان پایه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Spatial and Temporal Variations of Base Flow Index (BFI) for the Ardabil Province river, Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sonia Mehri1؛ Raoof Mostafazadeh2؛ Abazar Esmaliouri3؛ Ardavan Ghorbani3 | ||
| 1M.Sc. Graduated, Department of Natural Resources, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran | ||
| 2Assistant Professor, Department of Natural Resources, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran | ||
| 3Associate Professor, Department of Natural Resources, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| River flow is one of the most important water resources for uses in agriculture, industry and sanitary sectors. In this regard, analysis of temporal trend in river flow is essential in management of water resource. Better understanding of base flow can be used in analysis of river flow pattern and discharge regime and management of water resources in the low flow periods. Water withdrawals alter the natural patterns of stream flow regime and flow conditions. The main aim of the present research is to investigate the spatio-temporal variations of surface flow and base flow over Ardabil Province through 22 river gauge stations considering rainfall variability. Therefore, the daily discharge and rainfall records were analyzed over the period 1989-2012. A common approach to quantify the base flow components of stream flow is to use a graphical hydrograph separation approach, as the discharge data is the only requirement. The stream discharge records are widely available, and therefore, the graphical approach can be employed in different spatial scales. The base flow component of the hydrograph was estimated at a daily time step for the period of record at each station. The amount of surface run off was calculated and the local minima technique was used to separate the base flow contribution and then the base flow index (BFI) values were calculated in each station and were interpolated to detect the spatial variation pattern. The recorded data length were divided into 5-year periods and the variations of base flow and BFI were analyzed and its relationship with total runoff and rainfall amounts was investigated to detect the temporal changes in the base flow amount and base flow index. The results showed that the decreasing changes was dominant through study area. Also relationships of monthly precipitation and base flow amount indicated that the precipitation variations had low impact on the base flow decreasing pattern. Based on the results, the spatial pattern of total runoff, base flow and base flow index follows a similar regime and the highest values in three variables is related to West and South-west parts of the Ardabil Province and the South-East parts of the study area had the lowest values of interpolated amounts. The highest values of base flow index varies from 0.05 to 0.88 in the study area and highest values are concentrated in the West part of the study area. It was determined that the highest values of base flow is related to the amount of 30 cubic meter per second in the Doost Beigloo station. Also, it can be concluded that the maximum of base flow was observed in Gilandeh station. It can be noted that the West parts of the study area is snowmelt-dominated rivers where there is a persistent flow discharge during snowmelt in late spring or early summer and low-flow periods. The impacts of rainfall variations and water uses on the river flow is clearly reflected in the timing and quantity of river flow. It should be noted that the base flow and base flow amount have decreased and the rate of decreasing intensity was more intense in three months of autumn season. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Base flow, Spatial variations, Base Flow Index, Seasonal change, Ardabil Province | ||
| مراجع | ||
|
بهرمند، ع.، همدمی، ق. و صنیعی، ا.، 1392، تحلیل روند تغییرات بلندمدت بارندگی و دبی در غرب دریاچۀ ارومیه، پاییز و زمستان 1392، پژوهشنامۀ مدیریت حوزۀ آبخیز، 4، 8، 43-57. بایزیدی، م. و ثقفیان، ب.1390،، تجزیه و تحلیل منطقه‌ای خشکسالی جریان رودخانه در مناطق جنوب غرب کشور، بهار 1390، علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، 5، 14، 37-52. حسنی، م.، ملکیان، آ.، رحیمی، م.، سمعیی، م. و خاموشی، م. ر.، 1391، بررسی کارایی برخی از روش‌های جداسازی جریان پایه در رودخانه‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک (مطالعۀ موردی: حوزۀ آبخیز حبله‌رود)، پاییز و زمستان 1391، خشک بوم، 2، 2، 11-21. حجام، س.، خشخو، ی. و وتدی، ر. ش.، 1387، تحلیل روند تعییرات بارندگی‌های فصلی و سالانۀ چند ایستگاه منتخب در حوزۀ مرکزی ایران با استفاده از روش‌های ناپارامتری، پژوهش‌های جغرافیایی، 64، 157-168. فرخ‌نیا، ا. و مرید، س.، 1393، ارزیابی اثر تغییرات بارش و دما بر روند جریان رودخانه‌های حوضۀ آبریز دریاچۀ ارومیه، مرداد و شهریور 1393، آب و فاضلاب، 3، 86-97. معروفی، ص. و طبری، ح.،1390، آشکارسازی روند تغییرات دبی رودخانۀ مارون با استفاده از روش‌های پارامتری و ناپارامتری، تابستان 1390، تحقیقات جغرافیایی، 26، 2، 125-146. مساح‌بوانی، ع. ر. و مرید، س.، 1384، اثرات تغییر اقلیم بر جریان رودخانۀ زاینده‌رود اصفهان، زمستان1384، علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 9، 4، 17-28. وفاخواه، م.، بخشی تیرکانی، م. و خزائی، م.، 1391، تحلیل روند بارندگی و دبی در حوزۀ آبخیز کشف رود، زمستان 1391، جغرافیا و توسعه، 29، 77-90. همتی، ر.، محمدی، س.، اصلانیان، ل. و نیکجو، ب، 1391، نقش سامانه هشدار سریع با بستر مخابراتی وایرلس (HVF) در مدیریت ریسک بلایی جوی استان اردبیل، 30-31 خرداد 1391، کنفرانس ملی مدیریت بحران، 1-8. یوسفی، ی.، رورده، ه. و رضوی، س. م.، 1390، تغییر‌پذیری زمانی و مکانی جریان رودهای استان مازندران، زمستان 1390، ف. جغرافیا و آمایش سرزمین، 1، 2، 76-88.. Arancibia, J. L. P., Van Dijk, A. I. J. M., Mulligan, M. and Bruijnzeel, A. L. 2010, The role of climatic and terrain attributes in estimating base flow recess ion in tropical catchments, Hydrology and Earth System Sciences, 14: 2193-2205. Chalise, S. R., Kansakar, S. R., Rees, G., Croker, K. and Zaidman, M. 2003, Management of water resources and low flow estimation for the Himalayan basins of Nepal, Journal of Hydrology, 282: 25-35. Garbrecht, J., Liew, M. V. and Brown, G. O., 2004, Trend in precipitation stream flow and evapotranspiration in the Great Plains of the United States, Journal of Hydrology, 9(5), 360-367. Jiang, T., Su, B. and Hartmann, H., 2007, Temporal and spatial of precipitation and river flow in the Yangtze River Basin, 1961-2000, Geomorphology, 85: 143-154. Keily, G., Alberton, J. D. and Parlange, M. B., 1998, Recent trend in diurnal variation of precipitation at valentia on the Wast Coast of Irland, Journal of Hydrology, 207(3-4): 270-279. Khaliq, M. N., Ouarda, T. B. M. J., Gachon, P., Sushama, L. and St-Hilaire, A., 2009, Identification of hydrological trends in the presence of serial and cross correlations: Areview of flow selected methods and their application to annual regimes of Canadian rivers, Journal of Hydrology, 368 (1-4): 117-130. Ohyutha, C. and Willems, P., 2015, Identification of the main attribute of river flow temporal variations in the Nile Basin, Hydrology and Earth System Sciences Discussions, 12: 12467-12214. Smakhtin, V. U., 2001, Estimating continuous monthly base flow time series and their possible application in the context of the ecological reserve, Water SA., 27(2): 213-217. Van Loon, A. F. and Laaha, G., 2015, Hydrological drought severity explained by climate and catchment characteristics, Journal of Hydrology, 526: 3-14. Wahl, K. and Tortorelli, R. L., 1996, Changes in flow the Beaver – North Canadian river basin upstream from Canton lake, Western Oklahma., U.S.Geological Survey Water Resources Investigation Reports (USGS), 96-4306. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,509 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,183 |
||