پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,979,287 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,651,138 |
تأملی بر تنوع مضامین هنری و منشأ کاشیهای قاجاری تکیۀ معاون-الملک کرمانشاه | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 6، دوره 21، شماره 4، دی 1395، صفحه 53-64 اصل مقاله (7.62 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2016.59953 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد ابراهیم زارعی* 1؛ یداله حیدری باباکمال2 | ||
| 1دانشیار گروه باستان‌شناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان | ||
| 2دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان | ||
| چکیده | ||
| تکیه معاونالملک یکی از مهمترین تکایای ایران و بناهای شهر کرمانشاه در اواخر دورۀ قاجار است که در بافت قدیم شهر و محلۀ برزهدماغ واقع شده است. کاشیکاری تکیه، مضامین متعدد مذهبی، ملی، اساطیری، حماسی، مناظر طبیعی، گل و مرغ و هندسی را در بر میگیرد. مهمترین هدف پژوهش حاضر، شناسایی منشأ نقوش کاشیهای فوق، علل شکلگیری آنها در کنار هم و پی بردن به مضامین متنوع محلی، بومی و فرا محلی در آنهاست. روش بکار رفته در پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، تحقیقات میدانی در محل و مقایسۀ تطبیقی نقوش کاشی‌ها با نسخ خطی مصور دوره قاجار به منظور پی بردن به منشأ آنهاست. نتایج پژوهش نشان میدهد که الگو گرفتن از تصاویر نسخ خطی مصورِ رجال روشنفکر و ملیگرای قاجاری مانند جلالالدین میرزا قاجار و فرصتالدوله شیرازی، منشأ نقوش حماسی و اساطیری است که در آن تأثیر هنر ایران باستان بهوضوح مشهود است. همچنین مشخص شد که الگوی ایجاد کاشیهای حماسی منقش ِتکیه معاونالملک با خانههای قاجاری قوامالسلطنه، مشیرالدوله و اعلمالسلطنه در تهران، حمام سردر گلزار رشت و خانۀ آرازی قزوین یکی است. منشأ تصاویر مذهبی نیز برگرفته از پردۀ نقالان، شبیهخوانان و کتب چاپ سنگی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تکیه معاونالملک؛ کاشیکاری؛ کرمانشاه؛ تنوع مضامین هنری؛ بافت تاریخی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Research on the Variety of Art Themes and the Origin of the Qajarian Tiles in the Mo’aven-ol Molk Tekyeh, Kermanshah | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Ebrahim Zarei1؛ Yadollah Heidari Babakamal2 | ||
| 1Associate Professor, Department of Archaeology, Faculty of Art and Architecture, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran | ||
| 2Ph.D. Student, Department of Archaeology, Faculty of Art and Architecture, University of Hamedan, Hamedan, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the most important Tekyes in Iran and one of the most important Islamic buildings in Kermanshah province is the Mo’aven-ol Molk Tekyeh. This building is located in historical context (Barzeh Damagh district) and related to the late Qajar period. Based on the present situation, the space of this Tekye has been formed of four parts: Courtyard entrance, Hoseiniyeh, Zainabiyeh and Abbasiyeh. Diverse motifs of Tekyeh tiles encompass various religious themes, national, mythological, epic, natural landscapes, flowers and birds and geometric patterns. As regards, the origin of Tekye tiles has not been studied, the most important aim of this study is identify the origin of motifs, causes of their formation adjacent to each other and find out variety of native and local themes. Tiles painting of Tekyeh are the junction of the latest old and new elements. These are reflection of the cultural and artistic development in Qajar Period. Paintings themes of Tekye not quite Iranian or European, rather they are bilateral phenomenon and can be seen unique features in artistic themes. Between paintings of Mo’aven-ol Molk Tekyeh, epic, political and religious themes superiority on other paintings. On the one hand, close relationship this paintings with Ta'zieh and Naqqali and on the other hand with heroic tales and epic of Shahnameh, caused common people has dreaming lives with national, religious and mythological heroes. In other words, syntagmatic of Qajarian kings, dignitaries and elders paintings beside religious imagery, motivate the same sense of respect and submission in Iranians which giving religious image or idealized image of the ancient kings to the people. This issue has been responder the national and religious needs of people that links and equivalent them together. Another important result of this study is the initial pattern of painters in creating tiles with images of epic and national kings in the Mo’aven-ol Molk Tekyeh, had been these books: “Nameh Khosrovan” by Jallal al -din Mirza Qajar and “Asar ol- Ajam” by Forsat ol- Doleh Shirazi. This Paintings had been the pattern of portrait images of mythological, national and epic figures in the tile works of buildings in this period especially in Tehran. The formation of image of members political elite as ministers, rulers and members of the merchants class in Mo’aven-ol Molk Tekyeh, has been the result of the Mashrooteh revolution as a symbol of modernity and the end of centrality king in Iran. In fact, modernity and social changes caused the formation specialized fields in the Qajarian period. Painting gradually achieved relative independency, along with these changes as in the other fields. Qajarian kings on the account of using this change with creation the political and epic themes, Shown glory and legitimacy of His dynasty. Method used in the present study in order to achieve consistent and appropriate analysis is the use of written sources; including primary sources and comparative comparisonin in this field. As well as fieldwork at the site in order to understand the origin of the motifs and effective backgrounds in creating them. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Mo’aven-ol Molk Tekyeh, Tiles, Kermanshah, Variety of Artistic Themes, historical context | ||
| مراجع | ||
|
آخوندزاده، میرزا فتحعلی (1364)، مکتوبات، به کوشش م. صبحدم (محمد جعفر محجوب)، انتشارات مرد امروز، آلمان. آدمیت، فریدون (1349)، اندیشههای میرزا فتحعلی آخوندزاده، خوارزمی، تهران. آژند، یعقوب (1385)، دیوارنگاری در دورۀ قاجار، مجلۀ هنرهای تجسمی، شمارۀ 25، صص 41ـ34. ابن بلخی (1374)، فارسنامه ابن بلخی تحشیه از منصور رستگار فسایی، بنیاد فارس شناسی، شیراز. اسکارچیا، جیان روبرتو (1384)، هنر صفوی، زند و قاجار، ترجمۀ یعقوب آژند، چاپ دوم، مولی، تهران. افهمی، رضا و شریفی مهرجردی، علیاکبر (1389)، نقاشی و نقاشان دورۀ قاجار، کتاب ماه هنر، شماره 148، صص 32ـ24. امانت، عباس (1377)، پورخاقان و اندیشه بازیابی تاریخ ملی ایران: جلالالدین میرزا و نامه خسروان، ایران نامه، شماره 65، صص 54ـ5. بنجامین، س. ج. و. (1363)، ایران و ایرانیان، ترجمۀ محمد حسین کردبچه، چاپ اول، انتشارات جاویدان، تهران. بیضایی، بهرام (1387)، نمایش در ایران، چاپ ششم، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، تهران. بیگدلو، رضا (1380)، باستانگرایی در تاریخ معاصر ایران، مرکز، تهران. بینا(1382)، تکیه معاونالملک، 1382، مجلۀ بخارا، شمارۀ 33 و 34، صص 382ـ378. پاکباز، روئین (1379)، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، زرین و سیمین، تهران. تقوی، لیلا (1390)، نقالی و نقاشی قهوهخانهای؛ چگونگی شکلگیری و تعامل، مجلۀ رشد آموزش هنر، شماره 25، صص 14ـ10. تقیان، لاله، (1374)، دربارۀ تعزیه و تئاتر، چاپ اول، نشر مرکز، تهران. تهرانی، رضا (1388)، بازشناسی مبانی تصویری در هنر قاجاری، مجله کتاب ماه هنر، شماره 132، صص 53ـ50. جباری، فاطمه و مراثی، محسن (1392)، مطالعه تطبیقی تصاویر نسخ سنگی و کاشیهای مصور دوره قاجار. نشریه هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی، دوره 18، شماره1، صص 68ـ57. جعفریان، رسول (1379)، صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، چ اول، پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه، قم. چلکووسکی، پیتر (1367)، تعزیه هنر پیشرو ایران، ترجمه داوود حاتمی، چاپ اول، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران. چلکووسکی، پیتر (1384)، تعزیه؛ نمایش بومی پیشرو ایران، در کتاب تعزیه آیین و نمایش در ایران، ترجمه داوود حاتمی، چ اول، سمت، تهران. چهاردهی مدرسی، نورالدین (1369)، اسرار فرق خاکسار ـ اهل حق، پیک فرهنگ، تهران. خزائی، محمد و محسن طبسی (1383)، صورت و معنا، کاشیکاری با موضوع عاشورا، دو فصلنامه مطالعات هنر اسلامی، شماره اول، صص 164ـ152. خسروی، محمدباقر و مهدی افشار اصل (1377)، معماری ایران در دوره قاجار، مجلۀ هنر، شماره 36، صص 138ـ120. دیبا، لیلا (1378)، تصویر قدرت و قدرت تصویر: نیت و نتیجه در نخستین نقاشیهای عصر قاجار (1785-1834م.)، مجلۀ ایراننامه، سال هفدهم، شمارۀ 67، صص 452ـ423. ذکاء، یحیی (1349)، تاریخچۀ ساختمانهای ارگ سلطنتی، انجمن آثار ملی، تهران. زابلینژاد، هدی (1387)، بررسی نقوش اصیل قاجاری، مجلۀ هنر، شمارۀ 78، صص 169ـ140. زارعی، محمد ابراهیم (1379)، آشنایی با معماری جهان، فنآوران، همدان. زرینکوب، عبدالحسین (1380)، نه شرقی، نه غربی، چاپ چهارم، امیرکبیر، تهران. سامانیان، صمد، میرعزیزی، محمود و صادقپور فیروزآباد، ابوالفضل (1393)، بررسی مضامین تصویری کاشیهای نقش برجسته موجود در تالار اصلی کاخ موزه گلستان. نشریه هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی، دوره 19، شماره1، صص 72ـ59. سپهر (لسانالملک)، محمدتقی (1344)، ناسخالتواریخ امام حسین (ع)، ج 2، ناصر، قم. سیف، هادی (1376)، نقاشی روی کاشی، سروش (انتشارات صدا و سیما)، تهران. شهبازی، سیاوش و سروش شهبازی، (1386)، تکیه معاونالملک، جلوهگاه هنر مذهبی و حماسی و چهرههای تاریخی ایران، مجلۀ کتاب ماه هنر، شمارۀ 103 و 104، صص 51ـ46. شهری، جعفر (1368)، تاریخ اجتماعی ایران در قرن سیزدهم، جلد پنجم، انتشارات رسا و اسماعیلیان، تهران. شیرازی، فرصتالدوله (1362)، آثارالعجم (1339ـ1271ه.ق)، بامداد، تهران. عرب، سمیرا (1386)، نگاهی به تأثیر نقاشی اروپائی در ایران، مجله رشد آموزش هنر، شماره 9، صص 27ـ20. غروی، مهدی (1356)، سیمرغ سفید، نگرشی ژرف در چگونگی استمرار فرهنگی ایران زمین با بررسی شاهنامه فردوسی و نقش و نگارهای در هزار سال گذشته، مجلۀ هنر و مردم، شماره 184 و 185، صص 19ـ12. فلور، ویلم و دیگران (1381)، نقاشی و نقاشان دوره قاجاریه، ترجمه یعقوب آژند، چ اول، انتشارات ایل شاهسون بغدادی، تهران. قزوینی، عبدالجلیل (1331)، کتاب النقض، به کوشش محدث ارموی، سپهر، تهران. کاشفی، حسین (1371)، روضهالشهدا، به تصحیح ابوالحسن شعرانی، چ چهارم، کتابفروشی اسلامیه، تهران. مشهدی نوشآبادی، محمد (1391)، نقش صوفیه در گسترش آئینهای نقالی و روضهخوانی، مجلۀ مطالعات عرفانی، شماره 15، صص 214ـ185. معیرالممالک، دوستعلیخان (1362)، یادداشتهای زندگانی خصوصی ناصرالدین شاه، نشر تاریخ ایران، تهران. ملکپور، جمشید (1366)، سیرتحول مضامین در شبیه خوانی (تعزیه)، چاپ اول، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران. میرزا قاجار، جلالالدین (1389)، نامه خسروان؛ داستان پادشاهان پارس، از آغاز تا پایان ساسانیان، چ اول، پازینه، تهران. نجمی، ناصر (1362)، ایران قدیم و تهران قدیم، نشر جانزاده، تهران. نیری شکاری، جواد؛ طاووسی محمود (1387)، کاشی قاجاری، ابداع نوینی از هنرهای کاربردی در معماری ایران، مجله مطالعات ایرانی، شماره 14 صص 167ـ140. Grabar, Oleg (2001), Reflections on Qajar Art and its Significance, Iranain Studies, Vol.34, pp. 1-4.
Lerner, J.A (1991), Rock Relief of Fath Ali Shah in Shiraz, Ars Orientalis, Vol.21, pp.31-34.
Meredith, Colin (1971), Early Qajar Administration, an Analysis of its Development and Functions, Iranian Studies, Vol.4, pp. 59-84.
Morier, James (1818), A Second journey Through Persia, Armenia and Asia Minor to Constantinople Between the Years 1812 and 1816, London.
Yapp, Malkolm (1962), Two British Historians of Persia, in: Historians of the Middle East, London.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,780 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 5,027 |
||