تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,553 |
تعداد مقالات | 70,723 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,639,146 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,839,174 |
تاریخ اجتماعی و اقتصادی شهر خوانسار در عصر قاجار | ||
پژوهش های ایران شناسی | ||
مقاله 6، دوره 5، شماره 2، آذر 1394، صفحه 85-104 اصل مقاله (761.85 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2016.59426 | ||
نویسندگان | ||
حسن کریمیان1؛ حسین صدیقیان2 | ||
1دانشیار باستانشناسی دانشگاه تهران | ||
2دانشجوی دکتری باستانشناسی دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
خوانسار یکی از شهرهای معتبر ناحیۀ اصفهان در روزگار حاکمیّت قاجار بوده است. از این شهر در متون تاریخی بهکرّات یاد شده و شهر بهکرات مورد بازدید سفرنامهنویسان اروپائی قرار گرفته است. حضور بزرگان فرهنگ و هنر و تولیدات مصنوعات متنوّع تجاری را میتوان از اصلیترین عواملی دانست که موجب شهرت این شهر در دورۀ قاجار میشده است. اگرچه امروزه شواهد اندکی از آثار و ابنیۀ تجاری، مثل بازار و کاروانسرای عصر قاجار این شهر، برجای مانده و تنها نشان آنها را در اسناد تاریخی یا اذهان ساکنان آن میتوان جستجو نمود، امّا بررسی علل رشد و افول آن میتواند در تصمیمگیری برای رونق مجدد شهر مفید باشد. از آنجا که تاکنون پژوهش مستقلی در این باره نشده است، در مقالۀ حاضر تلاش گردیده تا نتایج مطالعات میدانی و اسنادی نگارندگان دربارۀ اوضاع اجتماعی و اقتصادی شهر در طول دورۀ قاجاریه عرضه شود. | ||
کلیدواژهها | ||
تاریخ محلّی؛ تاریخ اجتماعی؛ تاریخ اقتصادی؛ دورۀ قاجار؛ شهر خوانسار | ||
مراجع | ||
آل داوود، سیّدعلی (1378). دو سفرنامه از جنوب ایران، چاپ دوّم، تهران، امیرکبیر. ابنالرّضا، مهدی (1382). ضیاء الأبصار فی ترجمه علماء خوانسار، 4ج، قم، مؤسسه انصاریان للطباعه و النشر. اشرفالکتابی، منوچهر (1359). «خونسار، خوانسار یا خانسار؟»، تحقیقات کتابداری و اطّلاعرسانی دانشگاهی، ش12، صص 51-62. اصفهانیان، کریم و دیگران (1385). اسناد تاریخی خاندان غفّاری، ج2، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. اصفهانی، محمّد مهدی بن محمّدرضا (1340). نصف جهان فی تعریف الاصفهان، به تصحیح منوچهر ستوده، تهران، چاپخانۀ موسوی. اعتمادالسلطنه، محمّد حسن خان (1367). تاریخ منتظم ناصری، به تصحیح محمّد علی رضوانی، تهران، نشر دنیای کتاب. اعظام قدسی، حسن (اعظام الوزرا) (1379). خاطرات من یا تاریخ صدسالۀ ایران، 2ج، تهران، نشر کارنگ. افشار، حسنعلی خان (1382). سفرنامۀ لرستان و خوزستان، به تصحیح حمید رضا دالوند، ج1، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. افضلالملک، غلامحسین (1361). افضلالتواریخ، به تصحیح منصوره اتّحادیه و سیروس سعدوندیان، تهران، نشر تاریخ ایران. _____________ (1379). سفرنامۀ اصفهان، به کوشش ناصر افشارفر، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. امینی، عبدالحسین (1386). کاروان عشق و جاوداننامۀ خوانسار، خوانسار، انتشارات قلمرو قلم. انصاری رنانی، قاسم؛ کرمانی، قنبرعلی (1380). تجارت در دورۀ قاجاریه، تهران، انتشارات دانشگاه علّامه طباطبایی. اوبن، اوژن (1362). ایران امروز، 1906 – 1907م، ترجمۀ علیاصغر سعیدی، تهران، زوّار. بخشی، یوسف (1336). تذکرۀ شعرای خوانسار، تهران، مؤسسۀ مطبوعاتی میرپور. بروگش، هینریش (1367). سفری به دربار سلطان صاحبقران، ترجمۀ مهندس کردبچه، ج2، تهران، اطّلاعات. بغدادی، صفیالدین (1412). مراصد الاطّلاع علی اسماء الامکنه و البقاع، به تصحیح علی محمّد البجاوی، ج1، بیروت، دارالجیل. بمبرگ، جیمز؛ ملویل، چارلز (2002). تصاویری از ایران، عکسهای لارنس لاکهارت در دهۀ 1920 تا 1950م، مرکز مطالعات خاورمیانه و اسلامی دانشگاه کیمبریج. پروندۀ ثبتی کاروانسرای باقری در فهرست آثار ملّی کشور، به شمارۀ 14190 و تاریخ ثبت 9/11/1384. پروندۀ ثبتی تیمچۀ میرزا محمّد حقیقت در فهرست آثار ملّی کشور، به شمارۀ 1168 و تاریخ ثبت شهریور 1354. پولاک، یاکوب ادوارد (1368). سفرنامۀ پولاک، ایران و ایرانیان، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران، خوارزمی. تبیانالملک تبریزی، علیرضا (1388). «سفرنامۀ عتبات»، مجموعۀ سفرنامههای خطّی فارسی، ج2، به تصحیح هارون وهومن، تهران، اختران. جکسن، آبراهام والنتاین ویلیامز (1369). سفرنامۀ جکسن، ترجمۀ منوچهر امیری و فریدون بدرهای، تهران، خوارزمی. چریکف (1358). سیاحتنامۀ مسیو چریکف، ترجمۀ آبکار مسیحی، به اهتمام علیاصغر عمران، تهران، کتابهای جیبی. حبیبی، حسن؛ وثوقی، محمّدباقر (1378). بررسی تاریخی، سیاسی و اجتماعی اسناد بندرعبّاس، تهران، بنیاد ایرانشناسی. حکیم، محمّدتقی خان (1366). گنج دانش، جغرافیای تاریخی شهرهای ایران، به اهتمام محمّدعلی صوفی و جمشید کیانفر، تهران، انتشارات زرّین. خاوری شیرازی، فضلالدّین عبدالنبی (1380). تاریخ ذوالقرنین، به تصحیح ناصر افشارفر، 2ج، تهران، سازمان چاپ و انتشارات کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. خسروی، رضوان (1388). «بازخوانی یک سند پیمان در اجرای عدالت در سنه 1323هـ.ق»، وقف، میراث جاویدان، ش67، صص 52 – 57. خواندمیر، غیاثالدّین بن همام (1380). تاریخ حبیبالسیّر، ج3، تهران، خیّام. خوانساری، سیّد محمود، رسالۀ غیبیه، نسخۀ خطی شمارۀ 10/1136 کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. خوانساری، محمّد باقر بن زینالعابدین، بیتا، روضات الجنّات فی احوال العلماء و السادات، 8 ج، قم، نشر اسماعیلیان. خورموجی، محمّدجعفر (1344). تاریخ قاجار، حقایقالأخبار ناصری، به تصحیح حسین خدیوجم، ج2، تهران، زوّار. دفترچۀ جمع و خرج سال 1302هـ.ق قصبۀ خوانسار و توابع، نسخۀ کتابخانه مجلس، ش IR10 – 29174. دو سرسی، لوران (1362). ایران در 1839–1840م، سفارت فوقالعاده کنت دوسرسی، ترجمۀ احسان اشراقی، تهران، نشر دانشگاهی. دهخدا، علیاکبر (1373). لغتنامۀ دهخدا، زیر نظر محمّد معین و جعفر شهیدی، 14ج، تهران، دانشگاه تهران. راوندی، مرتضی (1382). تاریخ اجتماعی ایران، ج 2، تهران، نشر نگاه. رضاقلی میرزا قاجار (1373). سفرنامۀ رضاقلی میرزا نایبالایاله، به تصحیح اصغر فرمانفرمایی قاجار، تهران، اساطیر. رضائی، امید (1390). درآمدی بر اسناد شرعی دورۀ قاجار، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. زمانینژاد، علیاکبر (1378). «کتابشناسی و نسخهشناسی دانشمندان خوانسار»، آئینه پژوهش، ش 55-56، صص 164-185. زهرایی، فضلالله (1341). دورنمای خوانسار، تهران، چاپ رنگین. _________ (1370). گلستان خوانسار، تهران، نشر مؤّلف. سالنامۀ آماری استان اصفهان، تهران، بهکوشش مرکز آمار ایران، 1391. سپهر، عبدالحسین خان (1386). مرآتالوقایع مظفّری، به تصحیح عبدالحسین نوائی، ج1، تهران، میراث مکتوب. سپهر، محمّدتقی (1377). ناسخ التّواریخ، به تصحیح جمشید کیانفر، تهران، اساطیر. سمرقندی، کمالالدّین عبدالرزاق (1383). مطلعالسّعدین و مجمعالبحرین، به تصحیح عبدالحسین نوائی، ج2، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سیرو، ماکسیم (1357). راههای باستانی ناحیه اصفهان و راههای باستانی وابسته به آنها، ترجمۀ مهدی مشایخی، تهران، سازمان ملّی حفاظت آثار باستانی ایران. شاهارزانی، محمّد اکبر بن محمّد، بیتا، مفرّحالقلوب، شرح قانونچۀ چغمینی، مطبعه الاسلامیه. شهرهای ایرانشهر (1389). پژوهش گروهی بنیاد ایرانشناسی، ج4: خارک - دیهوک، تهران، بنیاد ایرانشناسی. شهری، جعفر (1383). طهران قدیم، 5ج، تهران، معین. شیروانی، زینالعابدین بن اسکندر، بیتا، بستانالسّیاحه، تهران، سنائی. شیروانی، زینالعابدین بن اسکندر (1339). ریاض السّیاحه، تصحیح حامد ربّانی، تهران، سعدی. عارفی، یوکابد (1389). «میرزا محمود محقق خوشنویس خوانساری از نگاه اسناد مجلس سنا»، مجلّه پیام بهارستان، س2، ش7، صص 271-284. عینالسّلطنه، قهرمان میرزا سالور (1374). روزنامة خاطرات عینالسّلطنه، به تصحیح مسعود سالور و ایرج افشار، ج 7، تهران، اساطیر. غفّاری کاشانی، قاضی احمد (1414). تاریخ نگارستان، به تصحیح مرتضی مدّرس گیلانی، تهران، کتابفروشی حافظ. فراهانی، حسن (1385). روزشمار تاریخ معاصر ایران، ج2، تهران، مؤسسۀ مطالعات و پژوهشهای سیاسی. فرّخی یزدی، محمّد (1380). مجموعه اشعار فرّخی یزدی، تهران، نگاه. فرهادی، مرتضی (1369). نامۀ کمره، چند برش در فرهنگ کشاورزی و دامداری کمره، ج2، تهران، امیرکبیر. فسائی، حسن بن حسن (1382). فارسنامة ناصری، به تصحیح منصور رستگار فسائی، 2ج، تهران، امیرکبیر. قبادیان، وحید (1373). بررسی اقلیمی ابنیۀ سنّتی ایران، تهران، دانشگاه تهران. کرزن، جرج (1380). ایران و قضیّۀ ایران، ترجمۀ غلامعلی وحید مازندرانی، ج1، تهران، علمی فرهنگی. گرنی، جان؛ صفتگل، منصور (1387). قم در قحطی بزرگ 1288هـ.ق، قم، کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی و گنجینۀ جهانی مخطوطات اسلامی. گیلانتز، پطرس دی سرکیس (1371). سقوط اصفهان، ترجمۀ محمّد مهریار، اصفهان، گلها. لاکهارت، لارنس (1383). انقراض سلسلۀ صفویه، ترجمۀ اسماعیل دولتشاهی، تهران، علمی و فرهنگی. لوی، حبیب (1339). تاریخ یهود ایران، ج3، تهران، کتابفروشی بروخیم. مافروخی اصفهانی (1385). ترجمۀ محاسن اصفهان، به کوشش عبّاس اقبال آشتیانی، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان. مجدی، محمّد بن ابیطالب (1362). زینتالمجالس، تهران، سنائی. محبوبی اردکانی، حسین (1374). چهل سال تاریخ ایران، به کوشش ایرج افشار، ج1، تهران، اساطیر. محمّد میرزا قاجار (1364). سفرنامۀ سیفالدّوله معروف به سفرنامة مکّه، به تصحیح علیاکبر خداپرست، تهران، نی. مختاری، رضا (1372). «نسخههای خطّی کتابخانۀ مدرسۀ علوی خوانساری»، آئینۀ پژوهش، س3، ش22، صص 92-106. ملکالمورّخین، عبدالحسین خان (1386). مرآت الوقایع مظفّری، به تصحیح عبدالحسین نوایی، 2ج، تهران، میراث مکتوب. ملکم، سر جان (1380). تاریخ کامل ایران، ترجمۀ میرزا اسماعیل حیرت، ج2، تهران، افسون. مورتنسن، اینگه دمانت (1377). کوچنشینان لرستان، ترجمۀ محمّد حسین آریا، تهران، پژوهنده. موریه، جیمز (1386). سفرنامۀ جیمز موریه، ترجمۀ ابوالقاسم سرّی، 2ج، تهران، توس. موسوی خوانساری، میر سیّد ابوالقاسم (1351). مناهج المعارف در بیان اصول دین، با مقدّمه و حواشی میر سیّد احمد روضاتی، تهران، چاپخانۀ حیدری. مهری خوانساری، سیّد حمید (1392). اسناد بومی خوانسار موجود در مدرسۀ حضرت ولی عصر (عج) خوانسار، قم، مجموع ذخائر اسلامی. میرزای قمی، ابوالقاسم (1378). غنایم الایّام فی مسائل الحلال و الحرام، 6 ج، قم، مکتب الأعلام الاسلامی. میرمحمّدی، حمیدرضا (1378). جغرافیای خوانسار، 2 ج، قم، سلمان فارسی. میرمحمّدی، حمیدرضا (1382). «مسجد آقا اسدالله خوانسار و موقوفات آن»، وقف، میراث جاویدان، ش41 - 42، صص 61 - 64. مینورسکی، ولادیمیر (1387). ایران در زمان نادر شاه، ترجمۀ رشید یاسمی، به تصحیح علیاصغر عبدالهی، تهران، دنیای کتاب. ناصرالدّین شاه قاجار (1372). شهریار جادّهها، به تصحیح محمّدرضا عبّاسی و پرویز بدیعی، تهران، سازمان اسناد ملّی ایران. نمی از یم: یادوارهای از مرحوم آیتالله حاج سید محمّدعلی ابنالرّضا، 1389. قم، انتشارات انصاریان. نوایی، عبدالحسین (1383). مهد علیا به روایت اسناد، تهران، اساطیر. نورانی، مرتضی (1383). «راهزنی در جادّههای ایالت اصفهان و اتباع بیگانه»، مجلّه دانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، ش36-37، صص 151 – 182. والیزادۀ معجزی، محمّدرضا (1380). تاریخ لرستان در روزگار قاجار، به تصحیح حسین و محمّد والیزادۀ معجزی، تهران، حروفیّه. یزدی، شرفالدّین علی (1387). ظفرنامه، به تصحیح سیّد مسعود میرمحمّدصادق و عبدالحسین نوائی، ج2، تهران، کتابخانۀ، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. یاقوت حموی (1995). معجمالبلدان، ج2، بیروت، دار صادر. یوسفینیا، راضیه (1388). اسناد تجاری ادوار اوّل تا پنجم مجلس شورای ملّی (1285 – 1304هـ.ش)، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. Kinneir, John Macdonald (1973). A Geographical Memoir of the Persian Empire, New York, The Middle East Collection.
Yeroushalmi, D. (2009). The Jews of Iran in the Nineteenth Century, Leiden. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,133 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,879 |