استاد توسعة اقتصادی و برنامهریزی دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
در این مقاله، ابتدا مروری بر شکلگیری مقولة رفاه اجتماعی در اروپا صورت میگیرد و چگونگی شکلگیری اولین سیاستهای رفاهی و بیمههای اجتماعی بررسی میشود. همچنین نشان داده میشود که وقایع اجتماعی ناشی از صنعتیشدن و شهرنشینی در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، موجب شکلگیری سیاستهای رفاه اجتماعی و دولت رفاهی شده است. در ایران نیز یازده منبع بهعنوان زمینههای ایجاد رویکردهای رفاهی و انگاشتی خاص، از سیاستهای رفاهی معرفی میشوند: سنتهای اجتماعی همیاری، سنتهای دینی، ارزشهای انقلاب مشروطیت، سیاستهای اجتماعی دولتهای پس از انقلاب مشروطیت، انگاشتها و رویکردهای ناشی از انقلاب اسلامی ایران، مفاد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دیدگاهها و گرایشهای اجتماعی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، سیاستهای دولتهای پس از انقلاب، برنامههای پنجسالة توسعة اقتصادی- اجتماعی پس از انقلاب اسلامی ایران، دانشگاهها و روشنفکران در جامعۀ ایران و ظرفیتهای قانونی ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی. درنهایت، دربارۀ ظرفیتهای قانونی ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی بحث میشود. این مقاله قانون ساختار را بهعنوان نتیجه و محصول دربرگیرندة همة منابع یازدهگانة رفاه اجتماعی در ایران، معرفی و فراز و فرودهای رفاه اجتماعی کنونی ایران را ناشی از اجراشدن یا نشدن مفاد آن قلمداد میکند.
الکاک، پیت؛ می، مارگارت و راولینگسون، کارن (1391)، کتاب مرجع سیاستگذاری اجتماعی (جلد اول و دوم)، ترجمة علیاکبر تاج مزینانی و محسن قاسمی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
بانک جهانی (1383)، اقتصاد ایران از دیدگاه بانک جهانی، ترجمة احمد عزیزی بلوریان، تهران: سازمان بورس و اوراق بهادار.
بلیکمور، کن (1389)، مقدمهای بر سیاستگذاری اجتماعی، ترجمة علیاصغر سعیدی و سعید صادقیجقه، تهران: نشر مؤسسة عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
سازمان برنامهوبودجه (1338)، سنجش پیشرفت و عملکرد و برنامة عمرانی هفتسالة دوم.
ـــــــــــــــــــ (1383)، قانون ساختار نظام رفاه و تأمین اجتماعی (تاریخچة مختصر روند شکلگیری قانون ساختار نظام جامع رفاه اجتماعی)، تهران: دفتر امور مجلس و مؤسسة فرهنگی- هنری آهنگ آتیه.
سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور (1383)، مبانی نظری و مستندات برنامة چهارم توسعه.
شریفزادگان، محمدحسین (1386)، «راهبردهای توسعة اقتصادی و عدالت اجتماعی»، فصلنامة علمی- پژوهش رفاه اجتماعی، شمارة 24: 7- 30.
ــــــــــــــــــــــــ (1387)، «وضع توسعۀ ایران: سی سال بعد از انقلاب»، مجلۀ آیین، شمارههای 19- 20: 60- 63.
کارشناس، مسعود (1382)، نفت، دولت و صنعتیشدن در ایران، ترجمۀ علیاصغر سعیدی و یوسف عبدالوهاب، تهران: گام نو.
مؤسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی (۱۳۷۸)، خلاصه گزارش نظام جامع رفاه تأمین اجتماعی، تهران: موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی
نیلی، فرهاد (1373)، «رشد اقتصادی، توزیع درآمد و رفاه اجتماعی در سالهای 1361- 1372»، نشریۀبرنامهوبودجه، شمارۀ اول: 47- 62.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (1393)، وضعیت فقر و نابرابری در ایران در دورۀ هشتساله 1384 تا 1391.
وزارت رفاه و تأمین اجتماعی (1384)، فرایند تدوین و تصویب قانون نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی در ایران.
Balwin, G. B. (1967), Planning and Development in Iran, Baltmore, John Hopkins Press.
Rawals, J. (1976), A Theory of Justice, Oxford University press.
Barry, Norman (1999), Welfare, Backingham, Open University Prees
Saeidi, A. A. (2004), “The Accountability of Para–Governmental Organizations (Bonyads): The Case of Iranian Foundations”, Iranian Studies, No 37/3: 479– 498.