پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,966,842 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,640,534 |
نگاهی به محتویات و منابع و مآخذ دست‌نویس 3447 کتابخانۀ ملی تبریز | ||
| تاریخ علم | ||
| مقاله 4، دوره 11، شماره 2، مهر 1392، صفحه 207-242 اصل مقاله (1.4 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسنده | ||
| یونس کرامتی* | ||
| استادیار، عضو هیأت علمی پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| دست‌نویس شمارۀ 3447 کتابخانۀ ملی تبریز، دربردارندۀ اثری فارسی در حساب، هندسه، جبر و نیز مطالبی پراکنده در هیئت و ابعاد و اجرام است که نگارش آن در 670 قمری به پایان رسیده، اما نام نویسنده و عنوان کتاب معلوم نیست. این نگارندۀ ناشناس در نگارش دو مقالۀ نخست از مقاله‌ها چهارگانۀ کتاب، از کتاب التکملة فی الحساب عبدالقاهر بغدادی(د 429ق) بهرۀ بسیار برده است و در مقالۀ سوم (هندسه) نیز توجهی خاص به کتاب المنازل السبع بوزجانی داشته است. مقالۀ چهارم اثری بسیار معمولی در جبر و مقابله است که به رغم پژوهش‌های انجام گرفته تا آن روزگار، از حل معادلات درجۀ دوم فراتر نمی‌رود. و «خاتمۀ» اثر نیز به برخی «نوادر فراخور هر مقاله» اختصاص دارد. این اثر اگرچه از لحاظ محتوا نکتۀ تازۀ چندانی ندارد، امّا از منظر تاریخ نگارش آثار علمی فارسی و با توجه به مفصل‌بودن و روزگار تألیف، اثری در خور توجه به شمار می‌آید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابوالوفای بوزجانی؛ التکملة فی الحساب؛ جبر؛ حساب؛ عبدالقاهر بغدادی؛ المنازل السبع | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Short Review of the Contents and Sources of Manuscript No. 3447 in National Library of Tabriz | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Younes Karamati | ||
| Institute for the History of Science, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| Manuscript No. 3447 in National Library of Tabriz is a Persian treatise which covers arithmetic, geometry, algebra, hayʾa and the topic of “Masses and Distances. The redaction of the text has been finished in 670AH/1271AD but we don’t know anything about the author of the treatise. In the two first chapters of his treatise (on arithmetic) the unknown author draws upon ʿAbd al-Qāhir al-Baghdādī’s al-Takmila fī ʿ Ilm al-Ḥisāb and in the third chapter (on geometry) upon Abū al-Wafā Būzjānī’s al-Manāzil al-Sābʿ. The 4th chapter, which is on algebra, is an elementary work and despite the advanced works on algebra by the Muslim scholars at that time this work does not go beyond the quadratic equations. In the “Conclusion” of the treatise the author adds some probleems under the title “Rare problems pertaining to each chapter”. Althouth this work doesn’t contain anything knew in mathematics, it is important from a historical point of view, as far as it marks a step in redaction of scientific works in Persian language. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Abū al-Wafā Būzjānī, ʿAbd al-Qāhir al-Baghdādī, Algebra, Arithmetic, al-Takmila fī ʿ Ilm al-Ḥisāb, al-Manāzil al-Sabʿ | ||
| مراجع | ||
|
اقلیدسی، احمد بن ابراهیم. (1973م). الفصول فی الحساب الهندی. تحقیق احمد سلیم سعیدان، عَمان. بغدادی، عبدالقاهر. (1406ق/1985م). التکملة فی الحساب. تحقیق احمد سلیم سعیدان، کویت: منشورات معهد المخطوطات العربیة. بوزجانی، ابوالوفا. فی ما یحتاج إلیه الکتاب... چاپ شده در سعیدان، احمد سلیم (1971م). تاریخ علم الحساب العربی. عمان. بیرونی، ابوریحان. (1351ش). التفهیم. به تصحیح جلال‌الدین همایی، تهران: انجمن آثار ملی. طبری، محمد بن ایوب. (1344ش). شمارنامه. با مقدمه و تعلیقات تقی بینش. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. ــــــــــــ. (1349ش). مفتاح المعاملات. تصحیح محمدامین ریاحی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. علی بن یوسف بن علی منشی. (1368ش). لب الحساب. چاپ نسخه برگردان دست‌نویس 5213 کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. به کوشش جمال الدین شیرازیان. تهران. کاشانی، غیاث‌الدین. (1397ق/1977م). مفتاح الحساب. تصحیح نادر نابلسی، دمشق: مطبعة جامعة. کرامتی، یونس. (1383ش). بوزجانی. دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج12. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. کوشیار گیلانی. (1366ش). اصول حساب الهند (به همراه ترجمۀ فارسی). ترجمه و پیش‌گفتار از محمد باقری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. ــــــــــــ. عیون الأصول فی الحساب (رسالۀ چهارم از جنگ شمارۀ 2092 کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران). چاپ تصویری در: قربانی، ابوالقاسم. (1350ش). ریاضی‌دانان ایرانی. تهران: مدرسۀ عالی دختران ایران. نسوی، علی بن احمد. المقنع فی الحساب الهندی (مجموعۀ 1021 کتابخانۀ لیدن، از برگ 68پ تا برگ 79پ). چاپ تصویری در قربانی، ابوالقاسم. (1370ش). نسوی نامه. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. Folkerts, M. (1997). Die älteste lateinische Schrift über das indische Rechnen nach al-Hwārizmī (Edition, Übersetzung und Kommentar). München. Nau, F. (1910). “La plus ancienne mention orientale des chiffres indiens.” Journal Asiatique. Dixiéme Série, Vol 16. Rashed, R. (1978), “Extraction de la Racine nième et l’Invention des Fractions Décimales (XIe-XIIe Siècles).” Archive for the History of Exact Sciences. XVIII(3). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,671 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,177 |
||