منتظر قائم, مهدی, پاک, هاجر. (1394). تحلیل روایت دخترانگی در سه سریال تلویزیون ایران (پخش‌شده در سه دهه 1370، 1380 و 1390). , 22(2), 9-38. doi: 10.22059/jsr.2016.57034
مهدی منتظر قائم; هاجر پاک. "تحلیل روایت دخترانگی در سه سریال تلویزیون ایران (پخش‌شده در سه دهه 1370، 1380 و 1390)". , 22, 2, 1394, 9-38. doi: 10.22059/jsr.2016.57034
منتظر قائم, مهدی, پاک, هاجر. (1394). 'تحلیل روایت دخترانگی در سه سریال تلویزیون ایران (پخش‌شده در سه دهه 1370، 1380 و 1390)', , 22(2), pp. 9-38. doi: 10.22059/jsr.2016.57034
منتظر قائم, مهدی, پاک, هاجر. تحلیل روایت دخترانگی در سه سریال تلویزیون ایران (پخش‌شده در سه دهه 1370، 1380 و 1390). , 1394; 22(2): 9-38. doi: 10.22059/jsr.2016.57034
تحلیل روایت دخترانگی در سه سریال تلویزیون ایران (پخش‌شده در سه دهه 1370، 1380 و 1390)
1استادیار گروه علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران
2کارشناس ارشد علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران
چکیده
دوران نوجوانی در مقایسه با کلیت عمر آدمی دوران پرتعلیقی است و در این میان دوران بلوغ دختران از حساسیت‌های دامنه‌دارتری برخوردار است. از اواخر قرن نوزدهم، تألیفات فمنیستی و ضدفمنیستی، روانشناختی، انسان‌شناسی، جامعهشناسی و نظریه‌های فرهنگی، دختران و دخترانگی را دوره‌ای تأثیرگذار در تغییرات فرهنگی معرفی کرده‌اند. در این تحقیق هدف اصلی پی بردن به برساخت مفهوم دخترانگی در برنامههای تلویزیون است. بدین منظور سه سریال دبیرستان خضراء (دهه 1370)، دوران سرکشی (دهه 1380)، آسمان همیشه ابری نیست (دهه 1390) از سه دهه مختلف انتخاب شدند تا دریابیم چه روایتی از دخترانگی در این سریال‌ها برساخته می‌شود و در طی سه دهه اخیر چه تغییری در روایت سریال‌ها از دخترانگی بوجود آمده است؟ اتخاذ رویکرد بازنمایی برساختی و استفاده از روش تحلیل روایت گریماس نشان داد که با همة تفاوت‌های سه سریال، گفتمان و شیوه روایی هر سه متمایل به گفتمان «دختران در خطر» است. هر سه سریال با «نفی فردیت دختران» در ساخت هویت خویش، بازنمایی آن‌ها در دوگانه «خانه ـ مدرسه» و پرداخت به مسائل آن‌ها در رویکردی «نسلی»، دختران را صرفا به گونهای نمایش دادهاند که در گفتمان «در خطر» بگنجند. بزرگترهایی مثل والدین و مسئولین امور تربیتی در گفتمان «مرام‌مدار» بازنمایی شده‌اند، همچون قهرمانانی که وظیفه ارشاد دختران را دارند. مفهوم دخترانگی بدون تغییر در سه سریال دهه‌های اخیر بهطور سنتی بهعنوان عرصه‌ای برای چالش، ابهام، تردید، ترس و نگرانی جامعة بزرگسال به تصویر کشیده شده و به دختران همچون ابژه‌های منفعل نیازمند مراقبت، توجه و کمک بزرگسالان برای گذار به بزرگسالی امن و هنجارمند نگریسته شده است.
استوری، جان. (1385). مطالعات فرهنگی درباره فرهنگ عامه. ترجمه حسینی پاینده، تهران: نشر آگه
آسابرگر، آرتور. (1380). روایت در فرهنگ عامه، رسانه و زندگی روزمره. ترجمه محمدرضا لیراوی، تهران: سروش.
بارکر،کریس. (1387). مطالعات فرهنگی (نظریه و عملکرد). ترجمه مهدی فرجی و نفیسه حمیدی، تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی.
بنت، اندی. ( 1386). فرهنگ و زندگی روزمره. ترجمه چاوشیان و جوافشانی. تهران: نشر اختران.
پورغلام‌آرانی، زهرا. (1384). ب‍ررس‍ی‌گ‍رای‍ش‌ه‍ا و رف‍ت‍اره‍ای خ‍رده‌ف‍ره‍ن‍گ‍ی دختران نوجوان و ع‍وام‍ل م‍وث‍ر بر آن. پایاننامه برای اخذ مدرک کارشناسیارشد. دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
حسینی سروری، نجمه؛ طالبیان، حامد؛ مولایی، محمدمهدی. (1390). فراز و فرود نقش رزمنده در روایت سه‌گانه اخراجی‌ها. مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات. سال دوازدهم. شماره پانزدهم.
خراسانی، فهیمه. (1389). بررسی ساختار روایی داستان سیاوش بر پایه نظریه نشانه. پایاننامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی.
ذکایی، محمد سعید. (1386). جامعهشناسی جوانان ایران. تهران: نشرآگه.
ذکایی، محمد سعید و قاراخانی، معصومه. (1386). پژوهش زنان. دوری 5، شماره 1، صص 82-59
رضوانی، سعیده. (1390). چگونگی بازنمایی آسیب‌های اجتماعی کودکان و نوجوانان در مستندهای اجتماعی پس از انقلاب اسلامی. پایاننامه برای اخذ مدرک کارشناسیارشد. دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
شعیری، حمیدرضا؛ قبادی، حسینعلی؛ هاتفی، محمد. ( 1388). معنا در تعامل متن و تصویر، مطالعه نشانه معناشناختی دو شعر دیداری از طاهره صفارزاده. پژوهشهای ادبی. شماره 25.
شعیری، حمیدرضا؛ وفایی، ترانه. (1388). ققنوس راهی به نشانه معناشناسی سیال. چاپ نخست، تهران: علمی و فرهنگی.
شعیری، حمیدرضا. (1386). بررسی انواع نظام‌های گفتمانی از دیدگاه نشانه معناشناسی. هفتمین همایش زبان‌شناسی ایران، دانشگاه علامه طباطبایی.
شمالی، بهزاد. (1386). فلسفه فیلم ایرانی. مجله خردنامه همشهری، شماره 13 و 14، صص 50-51.
قاراخانی، معصومه. (1386). دختران جوان و ارزش‌های زنانگی (پژوهشی در میان دانش آموزان دوره متوسطه شهر تهران). فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی وارتباطات.
کاظمی، عباس و آهویی. (1387). تبعیض سنی: ارزیابی گفتمان سیاست فرهنگی در هویت بخشی به جوانان ایرانی. نامه علوم اجتماعی، شماره 33، صص 53-23.
گریسی،کریستین. (1388). زیبایی شناسی و کیفیت در نمایش تلویزیونی عامه‌پسند، ترجمه ابوالفضل مسلمی.مجله زیبا شناخت، شماره 21، صص 188-167.
لوته، یاکوب. ( 1386). مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سینما. ترجمه امید نیک فرجام، تهران: مینوی خرد.
نیاز، آزاده. (1391). بررسی الگوی دینی تعالی دختران و مقایسه آن با تصویر ارائهشده از دختران در سریال‌های سیما. پایاننامه برای اخذ مدرک کارشناسیارشد. دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
Amanda, R. (2007). An Exploratory Study of High Achieving Women's Difinition ofSuccess. The State University of New Jersey.
Chesney-Lind, M. & Irwin, K. (2004). From badness to meanness: Popular constructions of contemporary girlhood. In A. Harris (Ed.), All about the girl: Culture, power and identity, (pp. 45-56). New York: Routledge.
De Lauretis, T. (1987). Technologies of Gender: Essays on Theory, Film, and Fiction.Bloomington: Indiana University Press.
Harris, A. (2004). Future Girl: Young women in the twenty-first century. New York, NY: Routledge.
Kearney, M. C. (2006). Girls make media. New York: Routledge.
Kehily, Mary Jane. (2008). Taking centre stage? Girlhood and the contradictions of femininity across three generations. Girlhood Studies, 1 (2), pp. 51–71.
Mazzarella, S. R. &Pecora, N. O. (2007b).Revisiting girls’ studies: Girls creatingsites for connection and action. Journal of children and media, 1 (2), 105-121.
Schilt, K. (2003). “I’ll resist with every inch and every breath”: Girls and zine making as a form of resistance. Youth & Society, 35 (1), 71-97.
