تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,110,244 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,213,935 |
تحلیلی بر پراکنش جمعیت و توزیع خدمات شهری بر پایۀ عدالت فضایی (مطالعۀ موردی: شهر اردبیل) | ||
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری | ||
مقاله 3، دوره 3، شماره 3، مهر 1394، صفحه 285-308 اصل مقاله (1.06 M) | ||
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2015.55884 | ||
نویسندگان | ||
جمیله توکلی نیا1؛ آرمان مسلمی* 2؛ ابراهیم فیروزی3؛ سارا بندانی2 | ||
1استادیار گروه جغرافیای انسانی، دانشکدۀ علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی | ||
2دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی | ||
3دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی | ||
چکیده | ||
میزان و چگونگی توزیع خدمات شهری نقش مؤثری در جابهجایی فضایی جمعیت و تغییرات جمعیتی در مناطق شهری دارد. از آنجا که یکی از معیارهای توسعۀ پایدار شهری توجه به توزیع متوازن جمعیت است، توزیع خدمات شهری میتواند موجب عدالت فضایی گردد. هدف از این پژوهش، ارزیابی میزان هماهنگی در پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهر اردبیل است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و در آن از ضریب آنتروپی برای بررسی میزان تعادل در توزیع جمعیت و از ضریب پراکندگی و مدل ویکور برای بررسی میزان تعادل در توزیع خدمات شهری در نواحی شهر اردبیل استفاده شده است. جامعۀ آماری تحقیق، نواحی چهلوچهارگانة شهر اردبیل است که با توجه به هفده شاخص خدمات شهری ارزیابی شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که ناحیههای 6 و 7 منطقۀ 2 با بیشترین امتیاز (بسیار برخوردار) و ناحیۀ 7 منطقۀ 4 با کمترین امتیاز (بسیار محروم) بهترتیب در سطح اول و آخر قرار گرفتهاند. همچنین بر اساس یافتههای پژوهش، خدمات در برخی شاخصها مانند فرهنگی، مهدکودک، آتشنشانی و... بهصورت متعادل در نواحی شهر توزیع نشده است. همچنین بر اساس ضریب همبستگی پیرسون، بین تراکم جمعیت و توزیع خدمات (161/0) رابطۀ معناداری وجود ندارد. یعنی توزیع خدمات مطابق با نیازهای جمعیتی نبوده است، بلکه ویژگیهای اجتماعی – اقتصادی ساکنان نواحی در پراکنش و توزیع خدمات مؤثر بودهاند. بررسی ضریب همبستگی پیرسون میان پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات (151/0) در نواحی شهر اردبیل نبود رابطۀ معنادار را بین این دو متغیر نشان میدهد. بنابراین ضمن افزایش شاخصهای خدمات شهری در سطح نواحی شهر اردبیل، برقراری ارتباط هماهنگ و مؤثر بین پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهر اردبیل ضروری به نظر میرسد. رشد شتابان جمعیت شهری و پیشی گرفتن آن از امکانات و خدمات شهری مطلوب و نبود برنامهریزی صحیح، موجب ناهمگونی و عدم تعادل توزیع امکانات و خدمات در سطح شهر میشود. | ||
کلیدواژهها | ||
پراکنش جمعیت؛ توزیع خدمات؛ شهر اردبیل؛ مدل ویکور | ||
مراجع | ||
ابراهیمزاده، عیسی؛ اسکندری ثانی، محمد؛ اسمعیل نژاد، مرتضی؛ (1389). کاربرد تحلیل عاملی در تبیین الگوی فضایی توسعه و توسعهنیافتگی شهری - منطقهای در ایران، فصلنامۀ جغرافیا و توسعه، دورۀ 2، شمارۀ 17، صص 28-7. احدنژاد روشنی، محسن؛ زلفی، علی؛ شکرپور دیزج، حسین؛ (1390). ارزیابی و پیشبینی گسترش فیزیکی شهرها با استفاده از تصاویر ماهوارهای چندزمانه و سیستم اطلاعات جغرافیایی، مطالعۀ موردی شهر اردبیل، فصلنامۀ آمایش محیط، دورۀ 5، شمارۀ 15، صص 21-35. اطهاری، کمال؛ (1381). عدالت در فضا، مجلۀ هفت شهر، سال 3، دورۀ 6، شمارۀ 9، صص 15-24. بابایی اقدم، فریدون؛ ( 1386 ). تحلیل الگوهای فضایی حواشی شهری مطالعۀ موردی: شهر تبریز، رسالۀ دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تبریز. حبیبی، سید محسن؛ (1382). از شار تا شهر (چاپ هفتم). تهران، انتشارات دانشگاه تهران. حسینی، سید احمد؛ احدنژاد روشنی، محسن؛ مدیری، مهدی؛ کاملی فر، محمد جواد؛ (1392). ارزیابی کیفیت نواحی شهری با توجه به توزیع خدمات شهری در بحرانهای انسان ساخت با رویکرد پدافند غیرعامل، نمونۀ موردی: نواحی شهر تهران. مجلۀ برنامهریزی فضایی، سال 3، دورۀ 7، شمارۀ 2، صص 100-79. ذاکریان، ملیحه؛ موسوی، میرنجف؛ باقری کشکولی، علی؛ (1389). تحلیلی بر پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در محلات شهر میبد از منظر توسعۀ پایدار، مجلۀ پژوهش و برنامهریزی شهری، سال 1، دورۀ 2، شمارۀ 2، صص 31-45. ضرابی، اصغر؛ ایزدی، ملیحه؛ (1392). تحلیلی بر توسعۀ منطقهای استانهای کشور، مجلۀ برنامهریزی فضایی، سال 3، دورۀ 6، شمارۀ 1، صص 116-101. فنی، زهره؛ (1382). شهرهای کوچک رویکردی دیگر در توسعۀ منطقهای، انتشارات سازمان شهرداریهای کشور، تهران. مودت، الیاس؛ ملکی، سعید؛ (1393). طیفبندی و سنجش فضایی آسیب فیزیکی – اجتماعی شهرها در برابر زلزله با بهکارگیری تکنیک VIKOR و GIS مورد شناسی شهر یزد، فصلنامۀ جغرافیا و آمایش شهری – منطقهای، دورۀ 7 شمارۀ 11، صص 103-85. هاروی، دیوید؛ (1379). عدالت اجتماعی و شهر، ترجمۀ فرخ حسامیان، انشارات پردازش و برنامهریزی شهری، تهران. وارثی، حمیدرضا؛ قائدر رحمتی، صفر؛ باستانیفر، ایمان؛ (1386). بررسی اثرات توزیع خدمات شهری در عدم تعادل فضایی جمعیت، مطالعۀ موردی مناطق شهر اصفهان، مجلۀ جغرافیا و توسعه، سال 3، دورۀ 6، شمارۀ 15، صص 12-26. Bass, R.(1998). Evaluating environmental justice under the National Environmental Policy Act. Environmental Impact Assessment Review, 18, 83–92.
C.D. Lloyd. (2012). Analysing the spatial scale of population concentrations by religion. National Academy Press, 26-92.
Dixon J. and Ramutsindela, M. (2006). Urban resettlement and environmental justice in Cape Town, Cities, 23(2) ,129–139.
Drakakis. Smith , David. (2000). ThirdWorld Cities: Second Edition , Routledge. New York, North Point Press,30-35
Dufaux, F.(2008). Birth Announcement Justice and Spatial Spatial Justice Journal of the American Planning Association.55, 101-110.
Ewing,R.(1997). Is Los Angeles-style sprawl desirable. Journal of American Planning Association,vol 63,pp.27-107.
Görener, A. Toker, K. & Uluçay, K. (2012). Application of combined SWOT and AHP: a case study for a manufacturing firm. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 58, 525-534.
Hewko, J.N.,(2001).Spatial Equity in the Urban Environment: Assessing Neighbourhood Accessibility to Public Amenities, University of Alberta, Vol.29, No. 2, Pp. 81- 99.
Hewko, Jared Neil (2001). Spatial Equity in the Urban Environment: Assessing Neighborhood Accessibility to Public Amenities, University of Alberta, Canada
Newman, P. and J. Kenworthy.(1989). in Northern Ireland using global and local variograms.International Journal of Geographical Information Science Vol. 26, No. 1, January 2012, 57–73.
Jose G. Vargas-Hernandez. (2011). Study on the Spatial Distribution of Mexican Population.International Journal of Humanities and Social Science Vol. 1 No. 2.20-29
Khan Rubayet Rahman Md. Salauddin. (2009). a spatial analysis on the provision of urban public services and their deficiencies: a study of some selected blocks in Khulna city Bangladesh Theoretical and Empirical Researches in Urban Management Special Number 1S/April 2009. 62-68
Langford, M . Higgs, G. Radcliffe, J. and While, S. (2008). Urban population distribution models and service accessibility estimation. Computers, Environment and Urban System. Vol 32. Pages 66.
Laurent E. (2011). Issues in environmental justice within the European Union, Ecological Economics, London. 70:1846–1853.
Martinez, J,(2009). The use of GIS and Indicators to Monitor Intra-Urban Inequalities: A Case Study in Rosario, Argentina, Habitat International, Vol. 33, No. 1, Pp. 387- 396.
Mitchel G., and Norman P. (2012). Longitudinal environmental justice analysis: Co-evolution of environmental quality and deprivation in England, 1960–2007, Geoforum, 43:44-57.
Oh, K., and Jeong, S. (2007). Assessing the spatial distribution of urban parks using GIS. Landscape and Urban planning. Vol 82: Pages 25-32.
Opricovic, S. (2011). Fuzzy VIKOR with an application to water resources planning. Expert Systems with Applications, 38(10), 12983-12990.
Smith, H. K. Harper, P. R., Potts, C. N. & Thyle, A. (2009). Planning sustainable community health schemes in rural areas of developing countries. European Journal of Operational Research, 193(3), 768-777.
Tsou, Ko-Wan, Yu-Ting, H. and Yao-Lin C. (2005). An accessibility-based integrated measure of relative spatial equity in urban public facilities, Cities, 22(6): 424-435
Wassmer,R.W. (2002). Influences of the Fiscslization of Land use and Urban- GrowthBoundaries, www. csus. edu/ indiv/ w/wassmer/ sprawl.html.
xiaohang liu (2003) estimation of the spatial distribution of urban population using high spatial resolution satellite imagery.uneversity of California.44-66
Gordon, P., and H. Richardson. (1989). Gasoline consumption and cities:A reply. Journal of the American Planning Association, 55 (3):342-46.
Newman, P. and J. Kenworthy. (1989). Cities and Automobile dependence :An International Sourcebook, Gower, UK.128-136.
Ewing, R. Pendall, R. and Chen, D. (2002). Measuring sprawl and its impact, vol 1 (Technical Report), SmartGrowth America, Washington DC.21-29. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,347 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,560 |