تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,533 |
تعداد مقالات | 70,512 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,129,214 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,236,273 |
پویش شهر شهرگرایی و شهرنشینی در قرون سوم تا پنجم هجری در ایران | ||
نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی | ||
مقاله 5، دوره 19، شماره 4، بهمن 1393، صفحه 47-64 اصل مقاله (247.63 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfaup.2015.55695 | ||
نویسنده | ||
حمیدرضا پارسی* | ||
استادیار دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
ایران در قرون سوم تا پنجم هجری، شاهدیکی از دورههای رونق شهرنشینیاست. شهر این دوره شهر تجاری، دارای قابلیت تولید صنعتی و فضای شهر تبلور حضور فعال گروههای زندهاندیش است. در خصوص چگونگی روند و تشکل فضایی آن، مباحثات فراوانی بوده و هست. هدف این مقاله تبیین آن از طریق تحلیل پویشهای عمومی توسعه شهرنشینی و شهرگرایی و تبیین ساختار و مفهوم شهر است. روش این بررسی روش تحلیل سیستمی ـ تاریخی است. مباحث اصلی در این تحقیق، بررسی رویکردها و روند تدارک ِتولید مازاد، تحول سیستمی متعادل نیروهای حکومت محلی با بازار، اصناف و سایر بنیانهای اجتماعی آن، توسعه روند شهرنشینی، توسعه شهرگرایی و مهمترین یافته، معرفی ملازمت روند شهرنشینی و شهرگرایی است که رشد شهر آزاداندیش در قرون سوم تا پنجم هجری ممکن کرد. این شرایط در دوره غزنویان و سلجوقیان با چالش مواجه شد: الگوی سیاسی حکام محلی و جانبداری از خلفا، نابودی استقلال نسبی اصناف، منازعات فرساینده گروههای خردگرا و جنبشهای اجتماعی مردمی با خود و با حکومت و منازعات دینی، به تدریج خردگرایی و موسسات مدنی و علمی را در شهر زایل کرد، حاکمیت عقل از صحنة اجتماعی رخت بربست و زوال عقل و عدم ملازمت شهرنشینی و شهرگرایی به پیش شرط زوال شهر آزاداندیش بدل شد. | ||
کلیدواژهها | ||
پویش شهرنشینی وشهرگرایی؛ حیات مدنی؛ عقل گرایی؛ شهرآزاد اندیش | ||
مراجع | ||
آدام متز (1378 )، تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری یا رنسانس اسلامی، ترجمه علیرضا ذکاوتی قرا گوزلو، انتشارات امیرکبیر، چاپ سوم، تهران. 2ـ ابن خلدون، عبدالرحمان بن محمد (1337)، مقدمه، ترجمه محمد پروین گنابادی، بنگاه ترجمه و نشرکتاب، تهران. 3ـ ادیبی، حسین (1355)، مقدمهای بر جامعهشناسی شهری، انتشارات شبگیر، تهران. 4ـ اشرف احمد (1359)، موانع تاریخی رشد سرمایه داری در ایران: دورۀ قاجاریه، انتشارات زمینه، تهران. 5ـ اشرف، احمد (1353)، مقاله ویژگیهای تاریخی شهرنشینی در ایران، مجله نامه علوم اجتماعی، دوره اول، شماره 4، سال 1353، انتشارت دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران. 6ـ پطروشفسکی (1359)، تاریخ ایران – ایران در سدههای میانه، ترجمه سیروس ایزدی و حسین تحویلی، انتشارات دنیا، تهران. 7ـ پیگولوسکایا (1348)، تاریخ ایران دوران باستان تا قرن 18، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، تهران. 8ـ چایچیان محمد علی (1390)، شهر و روستا در خاورمیانه: ایران و مصر در گذار به جهانی شدن، ترجمه حمید رضا پارسی و آرزو افلاطونی، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، تهران. 9 ـ حبیبی (1386)، از شار تا شهر: تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی، موسسه چاپ وانتشارات دانشگاه، تهران. 10 ـ خسروی، خسرو (1352)، نظامهای بهره برداری از زمین، انتشارات پیام، تهران. 11ـ دانشگاه کیمبریج، زیر نظر پی.ام. ـ آن .ک.س.لمبتون (1388 )، تاریخ اسلام، ترجمه احمد آرام، فصل اول تجزیۀ خلافت اسلامی در خاور، موسسه انتشارات امیرکبیر، تهران. 112ـ راوندی، مرتضی (1374 ) تاریخ اجتماعی ایران، جلد هشتم، بخش اول، انتشارات نگاه، تهران. 13ـ سعید الشیخی، صباح ابراهیم (1362)، اصناف در عصر عباسی، ترجمه دکتر هادی علمزاده، مرکز نشر دانشگاهی، تهران. 14ـ صفا، ذبیحالله (1351)، تاریخ ادبیات در ایران، جلد اول و دوم، انتشارات ابنسینا، تهران. 15ـ فشاهی، محمد رضا (1354 ) از گاتها تا مشروطیت، گزارشی کوتاه از تحولات فکری و اجتماعی درجامعه فئودالی ایران، انتشارات گوتنبرگ، تهران. 16ـ فشاهی، محمدرضا (1354) مقدمهای بر سیر تفکر در قرون وسطی، انتشارات گوتنبرگ، تهران. 17 ـ لاهوری، اقبال(1354)، سیر فلسفه در ایران، ترجمه دکتر امیر حسین آریان پور، نشر بامداد، تهران. 18ـ لسترنج (1367)، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، چاپ انتشارات علمی و فرهنگی،تهران. 19 ـ لمبتون، آن (1345 )، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران. 20ـ نصر، سیدحسین (1345)، نظر متفکران اسلام درباره طبیعت، انتشارات امیرکبیر، تهران.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,735 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 8,535 |