تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,037 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,515,379 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,776,518 |
ارزیابی پایداری و تعیین اندازۀ بهینۀ جمعیت شهر مشهد بر اساس وضعیت منابع آبی | ||
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری | ||
مقاله 2، دوره 3، شماره 2، تیر 1394، صفحه 123-143 اصل مقاله (794.77 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2015.55345 | ||
نویسندگان | ||
محمد رحیم رهنما1؛ لیا شاددل* 2 | ||
1دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد، گروه جغرافیا | ||
2دانشجوی دکتری، دانشگاه فردوسی مشهد، رشتۀ جغرافیا و برنامهریزی شهری | ||
چکیده | ||
پژوهش حاضر در مرحلۀ اول به ارزیابی پایداری شهر مشهد در ارتباط با منابع آبی بر اساس مدلهای توسعۀ شهری پایدار پیشنهادشده توسط هاتون اختصاص دارد و سپس جمعیت بهینۀ مشهد را بر اساس دو گزینۀ سازمان آب و فاضلاب برای تأمین آب مورد نیاز در سال 1395، با احتساب سد دوستی و ارداک و بدون احتساب این دو سد تعیین میکند. بر اساس ماهیت هدفگذاری، از روش تحقیق ترکیبی از نوع تودرتو استفاده شد؛ چرا که اطلاعات کیفی پشتوانهای برای تحلیلهای کمی محسوب میشود. در این راستا با استفاده از مطالعات کتابخانهای فرمهای پایدار شهری بررسی شدند و در ادامه، مدلهای هاتون در ارتباط با شبکۀ آب و فاضلاب شهری شناسایی گردیدند. وضعیت منابع آبی استان، دشت مشهد و شهر مشهد از طریق اسناد مرتبط تعیین گردید و سپس با استفاده از تحلیلهای کمی، جمعیت بهینۀ شهر بر اساس دو گزینۀ سازمان آب و فاضلاب محاسبه شد. نتایج نشان میدهد دشت مشهد از منابع آب زیرزمینی استان 2 درصد آن را داراست. در حالی که 97/65 درصد جمعیت شهری استان در این دشت و بهویژه در شهر مشهد ساکناند و 42 درصد آب مورد نیاز از منابع سطحی تأمین میگردد که 7/92 درصد آن متعلق به سد دوستی است. این سد در فاصلۀ 220 کیلومتری شهر مشهد واقع است و از کل فاضلاب خانگی تولیدشده، 30 درصد آن بازیافت میشود. بنابراین، بر اساس مدلهای شهری پایدار هاتون، مشهد در ارتباط با منابع آبی شهر پایداری نیست و بر اساس عدم وابستگی به خارج از حوزۀ نفوذ (بدون احتساب سد دوستی و ارداک) 1192660 نفر و حتی با وابستگی به خارج از حوزۀ نفوذ 550459 نفر مازاد جمعیت دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
اندازۀ بهینۀ جمعیت؛ پایداری؛ مشهد؛ منابع آبی | ||
مراجع | ||
اکبری، نعمتالله؛ عسگری، علی؛ فرهمند، شکوفه؛ (1385). تحلیل و توزیع اندازۀ شهرها در سیستم شهری ایران، فصلنامۀ پژوهشهای اقتصادی، سال ششم، شمارۀ 4. آمارنامۀ استان خراسان رضوی، 1391. آمارنامۀ شهر مشهد، (1390). معاونت برنامهریزی و توسعۀ شهرداری مشهد. آمایش استان خراسان رضوی، (1391). جهاد دانشگاهی مشهد، معاونت پژوهشی. اصغری مقدم، محمدرضا؛ (1387). جغرافیای طبیعی شهر اقلیم آب و سیلخیزی در برنامهریزی شهری، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز. ببران، صدیقه؛ هنربخش، نازلی؛ اکرامی، عطیه؛ (1388). توسعۀ پایدار و محیط زیست 6، مجمع تشخیص مصلحت نظام، پژوهشکدۀ تحقیقات استراتژیک، گروه پژوهشی مطالعات بینالملل. براون، لستر؛ (1387). طرح امید دو آینده محیط زیست، مترجم حمید تراوتی، انتشارات جهاد دانشگاهی، مشهد. پیلهور، علیاصغر؛ پوراحمد، احمد؛ (1383). روند رشد و توسعۀ کلانشهرهای کشور، مطالعه موردی مشهد، فصلنامۀ پژوهشهای جغرافیایی، شمارۀ 4، صص 121-103. پوراحمد، احمد؛ حسینی، سیدعلی؛ حسینی، سید محمد؛ نصیری، محمد؛ (1392). بررسی گسترش افقی شهر مشهد در چند دهۀ اخیر و تأثیر آن بر منابع آب، پژوهشهای جغرافیای انسانی، (3)46، 504-485. ترنر، تام؛ (1376). شهر همچون چشمانداز؛ نگرشی فراتر از نوگرایی به طراحی و برنامهریزی شهری، ترجمۀ فرشاد نوریان، تهران، شرکت پردازش و برنامهریزی شهری. حسینی، سیداحمد؛ باقری، علی؛ (1391). مدلسازی پویایی سیستم منابع آب دشت مشهد برای تحلیل استراتژیهای توسعۀ پایدار، آب و فاضلاب، شمارۀ 4، صص 39-28. خزانهداری، لیلی؛ زابل عباسی، فاطمه؛ قندهاری، شهرزاد؛ کوهی، منصوره؛ ملبوسی، شراره؛ (1388). دورنمایی از وضعیت خشکسالی ایران طی سی سال آینده، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ نهایی، شمارۀ دوازدهم، صص 98-83. ذهبیون، باقر؛ (1381). اثرات تغییر اقلیم بر روی منابع آب، وزارت نیرو، کمیتۀ ملی سدهای بزرگ. رهنما، حسین؛ میراثی، سهراب؛ (1393). خشکسالی و بحران آب در دشتهای ایران، مطالعۀ موردی: دشت مرودشت و خانمیرزا در استان فارس و چهارمحال بختیاری، فصلنامۀ بینالمللی پژوهشی تحلیلی منابع آب و توسعه، (10)2، صص 154-139. رهنما، محمدرحیم؛ غلامرضا، عباسزاده؛ (1387). اصول مبانی و مدلهای سنجش فرم کالبدی شهر، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. سازمان آب و فاضلاب شهر مشهد، 1393. عابدین درکوش، سعید؛ نصیری، حسین؛ (1389). بررسی و برآورد اندازۀ بهینۀ شهرهای ایران به روش تابع مازاد، اقتصاد شهر، (7)89، صص 83-71. کارشناس سازمان آب و فاضلاب شهر مشهد، 1393. گزارش عملکرد مصوبات هیئت دولت، (1392). شمارۀ مصوبۀ 8795/34871. لشکری، الهام؛ خلج، مهرشاد؛ (1390). اصول پایداری در اقلیم گرم و خشک ایران با تأکید بر شهرهای کهن، انتشارات گنج هنر. منفرد، یوسف؛ حسینی، سید محمود؛ (1384). پیامدهای کمی طرح جامع تأمین آب شرب مشهد بر منابع زیرزمینی، پنجمین کنفرانس هیدرولیک ایران، 17 لغایت 19 آبانماه. مهندسین مشاور طوس آب، (1392). طرح تأمین آب شرب، صنعت و خدمات در دشت مشهد. نخستین ماهنامۀ مدیریت بهم پیوستۀ منابع آب، (1388). معاونت هماهنگی حوضههای آبریز، شمارۀ اول. ولایتی، سعدالله؛ توسلی، محمد؛ (1370). منابع و مسائل آب استان خراسان، انتشارات آستان قدس رضوی. ولایتی، سعدالله؛ (1376). آب و جغرافیای آبها، انتشارات خراسان. ----------؛ (1392). منابع و مسائل آب در ایران با تأکید بر بحران آب، انتشارات همدل. Bao, C and Fang, C., (2007). Water resources constraint force on urbanization in water deficient regions: A case study of the Hexi corridor, arid area of NW china, Ecological Economics, 62(2007), 508-517.
Blowers, A., (1994). Planning for Sustainable Environment:A Report by the Town and Country Planning Association, p.6.
Field, C. B., Barros, V. R., Mach, K. and Mastrandrea, M., (2014). Climate change: impacts, adaptation, and vulnerability, Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change.
Jenks, M. and Jones, C., (2010). Dimension of the sustainable city, Springer Dordrecht Heidelberg London: New York.
Jones, C. and MacDonald, C., (2004). Sustainable urban form and real estate markets, The Annual European Real Estate Conference. Milan. 2-5June.
Kathelene, L., Lynn, J., Greenwade, A., Sullivan, W. and Lung, Q., (2010). Colorado Review Water Management and Landuse Planning Integration, Prepared by the Center for Systems Integration on behalf of the Colorado Water Conservation Board and the Colorado Department of Natural Resources.
Lundqvist, J., Appasamy, P. and Nelliyat, P., (2003). Dimensions and Approaches for Third World City Water Security, theRoyal Society, 358(2003), 1985-1996.
McDonald, R.I., Grenn, P., Balk, D., Fekete, B.M., Revenga, C., Todd, M. and Montgomery, M., (2011). urban growth, climate change and fresh water avaibility, Proceeding of the National Academy of Sciences, 108(15), 6312-6317.
Nair,S., George, B., Malano, H.M. and Arora, M., (2014). Nawarathna B. Water–energy–greenhouse gas nexus of urban water systems: review of concepts, state-of-art and methods, Resource Conserve Recycle, 89 (2014), 1–10.
Pruneau, D., Lang, M., Kerry, J., Fortin, G., Langis, J. and Liboiron, L., (2014). Leaders of sustainable development projects: Resources used and lesson learned in a context of environmental education? Journal of Education for Sustainable Development, 8(2), 155-169.
Seto, K.C. and Satterthwaite, D., (2010). Interactions between urbanization and global environmental change, Current Opinion in Environmental Sustainability, 2(3), 127-128.
Sheikh Azim,A., Razavian,M., (2013). Analysis moving towards sustainable development of a city with emphasis on the quality of urban life: The case of Noor, Journal of environment and urbanization asia,4(1), 31-56.
Sirinivasan, V., Seto, K.C., Emerson, R. and Gorelick, S.M., 2013, the impacts of urbanization on water vulnerability: A coupled human-environment system approach for Chennai, India. Journal of Global Environmental Change, 23 (2013), 229-239.
Sustainable Sydney 2030 Community Strategic Plan, (2014). Available at www.cityofsydney.nsw.gov.au
Townend. K.W. and Cheeseman. R.Ch. (2005). Guidline for the evaluation ans assessment of the sustainable use of resources and of wastes management at healthcare facilities, Waste Management and Research, 23 (2005), 398-408.
Unalan, D., (2011). why cities cannot be sustainable: governance and planning for Istanbul, Local Economy, 24(4), 305-313.
UNESCO., (2014). Water in the post-2015 development agenda and sustainable development goals, International Hydrological Programme.
United Nation. (2012). World Urbanization Prospects: The 2011 Revision Highlights (New York: United Nations Department of Economic and Social Affairs/Population Division), Available from: http://esa.un.org/unup/pdf/WUP2011 Highlights.pdf
U.S Environmental Protection Agency., (2004). Protection water resources with smart growth. EPA 231-R-04-002, May. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,312 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,150 |