نیکبخت, جعفر, نجیب, زهرا. (1394). اثر افزایش راندمان آبیاری بر نوسانات سطح آب زیرزمینی (مطالعۀ موردی: دشت عجب‌شیر، آذربایجان شرقی). , 5(1), 115-127. doi: 10.22059/jwim.2015.55221
جعفر نیکبخت; زهرا نجیب. "اثر افزایش راندمان آبیاری بر نوسانات سطح آب زیرزمینی (مطالعۀ موردی: دشت عجب‌شیر، آذربایجان شرقی)". , 5, 1, 1394, 115-127. doi: 10.22059/jwim.2015.55221
نیکبخت, جعفر, نجیب, زهرا. (1394). 'اثر افزایش راندمان آبیاری بر نوسانات سطح آب زیرزمینی (مطالعۀ موردی: دشت عجب‌شیر، آذربایجان شرقی)', , 5(1), pp. 115-127. doi: 10.22059/jwim.2015.55221
نیکبخت, جعفر, نجیب, زهرا. اثر افزایش راندمان آبیاری بر نوسانات سطح آب زیرزمینی (مطالعۀ موردی: دشت عجب‌شیر، آذربایجان شرقی). , 1394; 5(1): 115-127. doi: 10.22059/jwim.2015.55221
اثر افزایش راندمان آبیاری بر نوسانات سطح آب زیرزمینی (مطالعۀ موردی: دشت عجب‌شیر، آذربایجان شرقی)
1دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
2کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی، دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
چکیده
برداشت بیش از اندازه از آبهای زیرزمینی و کاهش نزولات جوی در سال‌های اخیر، سبب افت سطح این آب‌ها شده است. بنابراین، لازم است با مدیریت بهینه، از واردآمدن خسارت به آن جلوگیری شود. هدف از این پژوهش، بررسی اثر افزایش راندمان آبیاری بر نوسانات سطح آب زیرزمینی آبخوان دشت عجب‌شیر است. با کمک نرم‌افزار Visual MODFLOW 3.1، آبخوان منطقه شبیه‌سازی شد. از آمار مهر 1383 برای واسنجی مدل در شرایط ماندگار و از دورۀ آماری مهر 1378 تا شهریور 1384، برای واسنجی مدل در شرایط غیرماندگار استفاده شد. در نهایت، سطح آب زیرزمینی و بیلان آبخوان در دو حالت ادامۀ روند کنونی روش آبیاری (ثقلی) و تغییر سیستم‌های آبیاری به تحت فشار برای دورۀ زمانی پاییز 1384 تا تابستان 1400 پیش‌بینی شد. بر اساس نتایج، با ادامۀ روند کنونی آبیاری، بیلان آبخوان در انتهای دورۀ زمانی پیش‌بینی، 43/2-میلیون مترمکعب در سال خواهد بود. با تبدیل سیستم‌های آبیاری سنتی به تحت فشار و افزایش راندمان آبیاری، این مقدار 99/3میلیون مترمکعب در سال به دست آمد (23/3میلیون مترمکعب در سال افزایش). همچنین بر اساس نتایج، با تغییر سیستم‌های آبیاری، سطح آب زیرزمینی دشت عجب‌شیر در انتهای دورۀ زمانی پیش‌بینی، به‌‌طور متوسط 63/4 متر افزایش خواهد یافت.
پورجنایی ع.، وقارفرد ح.، رضایی پ. و چوپانی س (1390) تعیین پتانسیل برداشت مناطق مختلف آبخوان با استفاده از مدل MODFLOW (مطالعه موردی: دشت سرزه رضوان، استان هرمزگان). پنجمین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک کشور: 1-9.
رزمگیر ر.، موسوی م.، شمشکی ا. و بلورچی م.ج (1389) فرونشست دشت تهران–شهریار در اثر برداشت بی‌رویه آبهای زیرزمینی، بررسی مقدماتی. دومین کنفرانس سراسری مدیریت جامع بهره‌برداری از منابع آب: 1-11.
رنجبر م.، علاف‌نجیب م. و میرحیدری ف (1388) گزارش توجیهی برای تمدید ممنوعیت دشت عجب‌شیر. شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی، تبریز.
سالاری م. و اژدری اقدم م (1386) شبیه‌سازی آبخوان لادیز به کمک مدل عددی MODFLOW. بیست و ششمین گردهمایی علوم زمین: 1-8.
مقیمی ه (1388) آبشناسی کاربردی. انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران.
مهدوی م.، فرخ‌زاده ب.، سلاجقه ع.، ملکیان آ. و سوری م (1392) شبیه‌سازی آبخوان دشت همدان-بهار و بررسی سناریوهای مدیریتی با استفاده از مدل PMWIN. مجله پژوهش‌های آبخیزداری (پژوهش و سازندگی). 98: 108-116.
نکوآمال کرمانی م.، کشکولی ح. و رهنما م (1386) کاربرد نرم‌افزار MODFLOW (PMWIN 5.1) در مطالعه نوسانات سطح آب زیرزمینی دشت بوچیر-حمیران. نهمین سمینار سراسری آبیاری و کاهش تبخیر: 1-8.
نیکبخت ج (1385) مدل بهره‌برداری تلفیقی از آب سطحی و زیرزمینی در شرایط محدودیت کمی و کیفی آب. رساله دکتری آبیاری و زهکشی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
یاری پیلمبرایی ا. و دادمهر ر (1388) بررسی تأثیر افزایش راندمان آبیاری بر میزان تبخیر و تعرق از سفره آب زیرزمینی-مطالعه مورد دشت زرینه‌رود. مجله پژوهش آب ایران. 8(10): 145-154.
پدارم ش. و حسن‌اقلی ع‌ر (1392) تعیین تأثیرپذیری نتایج آزمون نفوذسنجی از کیفیت آب ورودی در پیش‌بینی پتانسیل انسداد معدنی پوشش‌های زهکشی مصنوعی. مجله پژوهش آب ایران. 7(12): 11-19.
Anderson M.P and Woessner W.W (1991) Applied groundwater modeling: Simulation of flow and advective transport. Academic press, San Diego, California, USA. pp. 381.
Keller J. and Bliesner D (1990) Sprinkler and trickle irrigation. Avi Book, Co. Ltd., New York, USA.
Wang S.H, Shao J, Song X, Zhang Y, Huo Z.H and Zhou X (2008) Application of Modflow and Geographic Information System to groundwater simulation in north China plain, China. Journal of Environmental Geology. 55: 1449-1462.
Youssef T, Gad M.I and Ali M.M (2012) Assessment of groundwater resources management in Wadi El-Farigh area using MODFLOW. IOSR Journal of Engineering. 10: 2250-3021.
