تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,533 |
تعداد مقالات | 70,506 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,125,174 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,233,693 |
دلایل افول دیدگاه فضایی- کمی در مطالعههای جغرافیای سیاسی | ||
پژوهشهای جغرافیای انسانی | ||
مقاله 12، دوره 48، شماره 1، فروردین 1395، صفحه 177-196 اصل مقاله (1.39 M) | ||
نوع مقاله: بنیادی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhgr.2016.54288 | ||
نویسندگان | ||
دره میرحیدر* 1؛ مرجان بدیعی ازنداهی2؛ یاشار ذکی2؛ فاطمه سادات میراحمدی3 | ||
1استاد جغرافیای سیاسی، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران | ||
2استادیار جغرافیای سیاسی، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران | ||
3دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
طی بروز انقلاب فضاییـ کمی در علم جغرافیا، تحولهایی در اندیشه و روششناسی این علم بهوجود آمد. این دیدگاه بر شاخههای تخصصی جغرافیا به شکلهای گوناگون تأثیر گذاشت. جغرافیای سیاسی در دهههای 1950 و 1960 همچنان جهتگیری سنتی یعنی دیدگاهی محیطی و ناحیهای داشت، اما پس از وقفهای طولانی، انقلابی در آن ایجاد شد. درواقع، زمانی دیدگاه فضاییـ کمی در پژوهشهای جغرافیای سیاسی بهکار گرفته شد که روند تکاملی خود را در دیگر شاخههای جغرافیا طی کرده بود و از درون آن، رویکردهای فضایی و سیستمی بیرون آمده و جغرافیای رفتاری متأثر از آن شکل گرفته بود. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی بررسی میکند که چرا دیدگاه فضایی با تأخیر در مطالعههای جغرافیدانان سیاسی بهکار گرفته شد و پس از آن نیز در دهۀ 1970 از محوریت مطالعهها خارج شد. نتایج نشان میدهد عواملی مانند ناسازگاری پژوهشهای بنیادی با روش پوزیتیویستی در جغرافیای سیاسی؛ تناسبنداشتن نظریههای محوری در دیدگاه فضایی- کمی با مسائل مطرح در جغرافیای سیاسی؛ نادیدهگرفتن قدرت و سیاست در دیدگاه فضایی موجب شدند این دیدگاه با تأخیر به مطالعههای جغرافیدانان سیاسی وارد شود. همچنین تغییر الگو در علم جغرافیا در دهۀ 1970 و تغییر در نظام بینالملل، موجب شد دیدگاه فضایی در دهۀ 1970 از محور مطالعههای جغرافیدانان سیاسی خارج شود؛ هرچند امروزه جایگاه خود را بهعنوان یکی از دیدگاههای مطرح حفظ کرده است. | ||
کلیدواژهها | ||
جغرافیای سیاسی؛ دیدگاه فضایی؛ روش کمی؛ رویکرد سیستمی؛ رویکرد علم فضایی | ||
مراجع | ||
میرحیدر، درّه، راستی، عمران و فاطمهسادات میراحمدی، 1392، مبانی جغرافیای سیاسی، انتشارات سمت، تهران. خوشوقت، محمدحسین، 1375، تجزیه و تحلیل تصمیمگیری در سیاست خارجی، مؤسسة چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، تهران. فرید، یدالله، 1379، شناختشناسی و مبانی جغرافیای انسانی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی اهر، تبریز. بهفروز، فاطمه، 1384، فلسفۀ روششناسی تحقیق علمی در جغرافیا، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. افضلی، رسول و علی امیری، 1390، بنیادهای شناختشناسی و روششناسی نظریههای پستمدرن در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، پژوهشهای جغرافیای انسانی، سال چهلوسوم، شمارۀ 77، صص 39- 60. بیات، عبدالرسول، 1381، فرهنگ واژهها، درآمدی بر مکاتب و اندیشههای معاصر، مؤسسة اندیشه و فرهنگ دینی، قم. بلاکسل، مارک، 1389، جغرافیای سیاسی، ترجمۀ محمدرضا حافظنیا و دیگران، نشر انتخاب، تهران. دوئرتی، جیمز و رابرت فالتزگراف، 1383، نظریههای متعارض در روابط بینالملل، ترجمۀ وحید بزرگی و علیرضا طیب، نشر قومس، تهران. حافظنیا، محمدرضا و مراد کاویانیراد، 1393، فلسفۀ جغرافیای سیاسی، پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی، تهران. حاتمینژاد، حسین، 1391، جغرافیای رادیکال؛ رویکرد میانرشتهای در جغرافیای انسانی، فصلنامۀ مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، سال چهارم، شمارۀ 3، صص 15- 32. کرامتزاده، عبدالمجید، 1385، بررسی ویژگیها و روششناسیهای علوم اجتماعی و علوم طبیعی از دیدگاه پوپر، فصلنامۀ روششناسی علوم انسانی، شمارۀ 48، صص 29- 48. معینی علمداری، جهانگیر، 1385، روششناسی نظریههای جدید در سیاست (اثباتگرایی و فرااثباتگرایی)، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. جونز، مارتین، جونز، رایس و مایکل وودز، 1386، مقدمهای بر جغرافیای سیاسی، ترجمۀ زهرا پیشگاهیفرد و رسول اکبری، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. شکویی، حسین، 1383، اندیشههای نو در فلسفۀ جغرافیا، جلد اول، نشر گیتاشناسی، تهران. میرحیدر، درّه، 1389، تحولات پنج دهه اندیشه و جُستار در جغرافیای سیاسی، چاپ اول، نشر پاپلی، مشهد. پرسکات، جی. آر. وی، 1358، گرایشهای تازه در جغرافیای سیاسی، ترجمۀ درّه میرحیدر، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. پوراحمد، احمد، 1385، قلمرو و فلسفۀ جغرافیا، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,531 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,185 |