تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,502 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,119,359 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,225,731 |
کاربرد شاخص TOPSIS در پایش خشکسالیها و ترسالیهای استان گلستان | ||
فیزیک زمین و فضا | ||
مقاله 17، دوره 41، شماره 3، مهر 1394، صفحه 547-563 اصل مقاله (1.06 M) | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jesphys.2015.53689 | ||
نویسندگان | ||
عبدالعظیم قانقرمه؛ غلامرضا روشن* | ||
استادیار اقلیمشناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران | ||
چکیده | ||
شناخت و پایش صحیح از خشکسالی به عنوان گامی مؤثر در مدیریت و کاهش آثار زیانبار این بلای جوی مورد توجه است. در این راستا روشهای تجربی مختلفی برای محاسبة خشکسالی ارائه شدهاند که بیشتر آنها، تنها از یک مؤلفه به نام بارش استفاده کردهاند. در این پژوهش برای اولین بار، با واردکردن هفت مؤلفه و شاخص اقلیمی متفاوت شامل حداقل دما، حداکثر دما، تبخیر و تعرق پتانسیل، بارش مؤثر، میانگین بارش، تعداد روزهای بارش، نسبت روزهای بارش به بارش ماهانه در الگوریتم Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS)، عمل تعیین و رتبهبندی خشکسالی (ترسالی) انجام پذیرفته است. در نهایت جهت اعتبارسنجی روش پیشنهادی، دادههای خروجی این روش برای ایستگاه شاهد چات در استان گلستان با برخی شاخصهای مرسوم خشکسالی شامل SIAP، DPI، PNPI و BMDI واکاوی شد که نتایج ضریب همبستگی، مؤید اعتبار بالای روش پیشنهادی است. در ادامه بر اساس روش TOPSIS خشکسالیهای استان گلستان واکاوی شد. نتایج نشان میدهد که دی با بیشینة فراوانی گرایش روندهای منفی از شاخص TOPSIS به مقدار 5/12 درصد، آسیبپذیرترین ماه از لحاظ رخداد خشکسالیهاست. همچنین نتایج نشان داد که 58/35 درصد از مساحت کل استان، حدود 40 تا 50 درصد از دورة مطالعاتی 1350 تا 1390 را در خشکسالی به سر بردهاند که بیشتر بهصورت لکههایی پراکنده در شمال غرب، شمال شرق و میانة شرقی استان قرار دارند که این مناطق حساسترین پهنههای استان به وقوع خشکسالی معرفی شد. | ||
کلیدواژهها | ||
استان گلستان؛ تصمیمگیری چندمعیاره؛ خشکسالی؛ رتبهبندی؛ TOPSIS | ||
مراجع | ||
حجازی زاده،ز. و جوی زاده، س. 1389، مقدمهای بر خشکسالی و شاخصهای آن، ، انتشارات سمت، تهران، ص385 خوش اخلاق، ف.، حجازی زاده، ز.، محمدی، ح. و روشن، غ.ر.1385، رویکردی از روش TOPSIS، در تعیین و رتبه بندی خشکسالی(مطالعه موردی: پهنه بندی خشکسالی چند ایستگاه استان خوزستان)، نشریه علوم جغرافیایی، 5(6-7)، 105- 127. روشن، غ. ر. و قانقرمه، ع.1393، احتمال تاثیر تغییر اقلیم بر منحنی شدت و فراوانی بارش مؤثر در نواحی شمال غرب ایران، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، 54(2) ، 61-84 مرید، س. و پایمزد، ش. 1386، مقایسه روشهای هیدرولوژیکی و هواشناسی جهت پایش روزانه خشکسالی: مطالعه موردی دوره خشکسالی 1378 لغایت 1380 استان تهران، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 11(42)،325-333 رحیم زاده، ز.، محمدزاده،ح، کاردان مقدم،ح. و هوشمند،ع.و. 1388، پهنه بندی خشکسالی با شاخص SPI و CZI و استفاده از علم زمین آمار (مطالعه موردی استان خراسان جنوبی). نخستین کنفرانس ملی پژوهشهای کاربردی منابع آب ایران، دانشگاه صنعتی کرمانشاه، ص 332-340 پیری، ح.، راهداری، و.، ملکی، س. 1392، بررسی و مقایسه کارایی چهار نمایه خشکسالی هواشناسی در مدیریت خطر خشکسالیهای استان سیستان و بلوچستان، فصلنامه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب، 3(11)،96-114. Antuchevičiené, J., Zakarevičius, A. and Zavadskas, E.K., 2010, Multiple criteria construction management decisions considering relations between criteria. Technological and Economic Development of Economy, 1, 109-125
Adnan, S. and Hayat Khan, A,. 2009, Effective Rainfall for Irrigated Agriculture Plains of Pakistan, Pakistan Journal of Meteorology, 6, 61-72
Carolwis, M., 1996, Natural hazards need not lead to natural disaster; EOS77,16,149-153.
Chen, Y., Li, K W. and Liu, S., 2011, "An OWA-TOPSIS method for multiple criteria decision analysis", Expert Systems with Applications, 38, 5205–5211
Chang, T. J., 1989, Characteristics of stream flow drought, new directions for surface water modeling. IAHS Pub. 181, 333-341 Chang, T. J., 1990, Effect of drought on stream flow characteristics. Journal of Irrigation And Drain Engineering. 116, 332-341
Dracup. J. A., Lee. K.S. and Paulson. E. G., 1980a. On the definition of droughts. Water Resource Research., 16,289-301
Dracup. J. A., Lee. K.S. and Paulson. E. G., 1980b. On the definition of droughts. Water Resource Research., 16, 294-302.
Darvishi, A., Arkhi, S. and Ebrahimi, A., 2008, Risk and disaster management to mitigate the effects of droughts in Iran. Proceeding of the Conference on Drought in Charmahal-Bakhtiari, November 2008. Shahrekord University, Shahrekord, Iran.
Gillet,H.P.A.1950, A creeping drought under way, water and sewage works, March,pp.104-105
Gupta,V.K. and L. Duckstein., 1975, A stochastic analysis of extreme droughts. Water Resource Research.11, 221-228.
Kazemi Rad, L., Ghamgosar M. and Haghyghy, M. 2012, Multicriteria Decision Making Based on TOPSIS Method in Drought Zoning: A Case Study of Gilan Province, World Applied Programming, 2(2), 81-87.
Longobardi, A. and Villani,P. 2009, Trend analysis of annual and seasonal rainfall time series in the Mediterranean area. Int. J. Climatol., DOI: 10.1002/joc.2001
Makra, L., Horváth, S.Z., Pongrácz, R. and Summary, J.M., 2002, Long term climate deviations: an alternative approach and application on the Palmer drought severity index in Hungary. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 27, 1063-1071.
Palmer, W.C., 1965, Meteorological Drought, U. S. Weather Bureau, Washington, D.C. 45.
Roshan, Gh.R., Mirkatouli, G. and Shakoor, A., 2012, A new approach to technique for order preference by similarity to ideal solution (TOPSIS) method for determining and ranking drought: A case study of Shiraz station, International Journal of the Physical Sciences ,7, 2994-3008.
Smith, M.,1988, Manual for CROPWAT version 5.2. FAO, Rome. 45pp.
Tannehil,I.R., 1974, Drought: Its Causes and Effects, Princeton University Press,P.264.
Wang, T-C. and Chang, T-H., 2007. Application of TOPSIS in evaluating initial training aircraft under fuzzy environment. Expert Systems and Applications, 33, 870-880.
Wang, Y-M. and Elhag, T.M.S., 2006. Fuzzy TOPSIS method based on alpha level sets with an application to bridge risk assessment. Expert Systems and Applications, 31, 309-319.
Wilhite,D.A., 2000, Drought: A Global Assessment, Routledge Press, London and New York, Volume I.
Yevjevich,V.M.1967, An objective approach to definitions and investigations of continental hydrologic droughts. Hydrologic Paper 23,Colorado State University, Colins, Colorado.
Zarenistanak, M., Dhorde,A. and Kripalani, R.H., 2014. Trend analysis and change point detection of annual and seasonal precipitation and temperature series over southwest Iran. Journal of Earth System Science, 123(2), 281-295
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,078 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,733 |