تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,037 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,511,787 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,774,333 |
تحلیل زمانی - مکانی گسترش کالبدی شهر مشهد و پایش تغییرات کاربری اراضی اطراف | ||
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری | ||
مقاله 4، دوره 2، شماره 4، دی 1393، صفحه 483-499 اصل مقاله (713.68 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2014.53594 | ||
نویسندگان | ||
سعید زنگنه شهرکی* 1؛ علی کاظم زاده2؛ سیروس هاشمی دره بادامی3 | ||
1استادیار جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران | ||
2دانشجوی کارشناسیارشد سنجش از دور و سیستمهای اطلاعات جغرافیایی (مطالعات شهری و روستایی)، دانشکدۀ جغرافیا دانشگاه تهران | ||
3دانشجوی کارشناسیارشد سنجش از دور و سیستمهای اطلاعات جغرافیایی (مطالعات شهری و روستایی)، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
بررسی و تحلیل گسترش شهر با استفاده از دادههای چندزمانه از جمله مباحثی است که در مطالعات شهری و برنامهریزی برای آیندۀ شهر اهمیت زیادی دارد. هدف از این مطالعه، بررسی میزان گسترش کالبدی شهر مشهد، شناسایی ماهیت اراضی تغییریافته به کاربری شهری، تعیین جهات اصلی رشد و همچنین بررسی الگوی رشد این شهر در بازۀ زمانی 1366 تا 1392 است. بدین ترتیب، با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست (1366، 1379 و 1392) طبقات پوشش و کاربری زمین برای شهر مشهد و اطراف آن استخراج شد و با استفاده از تکنیک کشف تغییرات به روش مقایسه پس از طبقهبندی تصاویر، تغییرات اراضی کشاورزی و اراضی بایر به کاربری شهری شناسایی گردید. سپس با استفاده ار تکنیکهای آمار منطقهای میزان گسترش شهر و ماهیت تغییرات در جهات جغرافیایی مختلف بهدست آمد. از سال 1366 تا 1392، بر اساس نتایج، 67/3343 هکتار از اراضی کشاورزی و 11/6964 هکتار از اراضی بایر به کاربری شهری تبدیل شده است. جهات اصلی گسترش شهر در این بازۀ زمانی، بهترتیب جهات شمال غرب، غرب و شرق بوده است. جهات شمال غرب، شرق و شمال بهترتیب جهاتیاند که بیشترین میزان تغییر اراضی کشاورزی به کاربری شهری در آنها اتفاق افتاده است. از سوی دیگر، در جهات شمال غرب، غرب و جنوب، تبدیل اراضی بایر به کاربری شهری بیشتر از جهات دیگر بوده است. بررسی میزان تراکم و نحوۀ پراکنش رشد شهر نشان میدهد که گسترش شهر از الگوی رشد افقی و پراکنده پیروی کرده است. توجه به نتایج، نقشههای ارائهشده و تصاویر ماهوارهای شهر مشهد نشان میدهد که مناسبترین جهت برای رشد آیندۀ این شهر جهت شمال غرب است. زیرا در این قسمت نسبت اراضی بایر به اراضی کشاورزی در مقایسه با جهات دیگر بیشتر است و همچنین مانع طبیعی محدودکنندهای در این جهت وجود ندارد. | ||
کلیدواژهها | ||
تغییرات کاربری اراضی/ پوشش زمین؛ رشد و گسترش شهری؛ مشهد | ||
مراجع | ||
آ. م.، چاندرا؛ س. ک.، گوش؛ (1391). سنجش از دور و سیستمهای اطلاعات جغرافیایی، ترجمۀ سید کاظم علویپناه و مسلم لدنی، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. پوراحمد، احمد؛ حسینی، سید علی؛ حسینی، سید محمد؛ نصیری، محمد؛ (1393). بررسی گسترش افقی شهر مشهد در چند دهۀ اخیر و تأثیر آن بر منابع آب، مجلۀ پژوهشهای جغرافیای انسانی، دورۀ 46، شمارۀ 3، 504-485. توماس م.، لیلسند؛ رالف و.، کیفر، (1387). سنجش از دور و تفسیر تصاویر ماهوارهای، ترجمۀ جعفر اولادی قادیکلایی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه مازندران، بابلسر. جعفری، حمیدرضا؛ حمزه، محمد؛ نصیری، حسین؛ رفیعی، یوسف؛ (1390). توسعۀ مدل مفهومی مبتنی بر الگوریتم Decision Tree و دادهکاوی به منظور آشکارسازی تغییرات پوشش اراضی با استفاده از تصاویر سنجندۀ TM و دادههای کمکی (مطالعۀ موردی: بخش مرکزی شهرستان بویراحمد)، نشریۀ علوم محیطی، سال هشتم، شمارۀ 3، 20-1. رهنما، محمد رحیم؛ عباسزاده، غلامرضا؛ (1385). مطالعۀ تطبیقی سنجش تراکم پراکنش/ فشردگی در کلانشهرهای سیدنی و مشهد، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیهای، شمارۀ 6، 28-101. حسینزاده، سید رضا؛ جهادی طرقی، مهناز؛ (1386). اثرات گسترش شهر مشهد بر الگوی زهکشی طبیعی و تشدید سیلابهای شهری، پژوهشهای جغرافیایی، شمارۀ 61، 159-145. سالنامۀ آماری مشهد، 1391 علویپناه، سید کاظم؛ (1392). کاربرد سنجش از دور در علوم زمین (علوم خاک)، چاپ چهارم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. فاطمی، سید باقر؛ رضایی، یوسف؛ (1389). مبانی سنجش از دور، چاپ دوم، انتشارات آزاده، تهران. فرهودی، رحمتالله؛ پورموسوی، سید موسی؛ حسینی، سید علی؛ حسینی، سید محمد؛ (1393). تحلیلی بر گسترش افقی شهر مشهد در چند دهۀ اخیر (1385-1335) و تأثیر آن بر منابع خاک، نشریۀ جغرافیا و برنامهریزی، سال 18، شمارۀ 50، 280-259. فیضیزاده، بختیار؛ جعفری، فیروز؛ نظمفر، حسین؛ (1387). کاربرد دادههای سنجش از دور در آشکارسازی تغییرات کاربریهای اراضی شهری (مطالعۀ موردی فضای سبز شهر تبریز)، نشریۀ هنرهای زیبا، شمارۀ 34، 24-17. مرکز آمار ایران، 1393. Alavi panah, S.K.; Ehsani A. H.; (2005). Change detection and desertification based on geographic information system and multi-spectral satellite data (Case study: damghan playa), Gegraphical research quarterly, 51, 143-155.
Bhatta, S.B.; Saraswati, D.; (2010). Quantifying the degree-of- freedom, degree of sprawl, and degree of goodness of urban growth from remote sensing data, Applied Geography, 30, 96-111.
Coppin, P.; Jonckheere, I.; Nackaerts, K.; Muys, B.; (2004). Digital change detection methods in ecosystem monitoring, International Journal of RemoteSensing, 25 (9), 1565-1596.
Imbernon, J.; (1999). Changes in agricultural practice and landscape over a 60 year period in North Lampung Sumatra, Agriculture, Ecosystems and Environment, 76(1), 61-66.
Jensen, J. R.; (2005). Introductory digital image processing: A remote sensing perspective (3rd Edn), Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.
Lu, D.; Mausel, P.; Brondizio, E.; Moran, E.; (2004). Change detection techniques, International Journal of Remote Sensing, 25(12), 2365-2407.
Munroe, D. K.; Croissant, C.; York, A. M.; (2005). Land use policy and landscape fragmentation in an urbanizing region: assessing the impact of zoning, Applied Geography, 25(2), 121-141.
Abd El-Kawy, O. R.; Rod, J.K.; Ismail, H. A.; Suliman, A.S.; (2011). Land use and land cover change detection in the western Nile delta of Egypt using remote sensing data, Applied Geography, 31, 483-494.
Shalaby A.; Tateishi R.; (2007). Remote sensing and GIS for mapping and monitoring land cover and land-use changes in the Northwestern coastal zone of Egypt, Applied Geography, 27(1), 28-41.
Shi, z.; Wang, R.; Huang, MX.; (2002). Detection of Coastal Saline Land Uses with Multi-Temporal Landsat Images in Shangyu City China, Environmental Management, 30, 142-150.
Singh, A.; (1989). Digital change detection techniques using remotely-sensed data, International Journal of Remote Sensing, 10 (6), 989-1003.
Stavros, K.; Chrysostomos, D. S.; (2013). Identification of land cover/land use changes in the greater area of the Preveza peninsula in Greece using Landsat satellite data, Applied Geography, 40, 150-160.
Wyman, M. S.; Stein, T.V.; (2010). Modeling social and land-use/land-cover change data to assess drivers of smallholder deforestation in Belize, Applied Geography, 30(3), 329-342.
Yuan, F.; Sawaya, K. E.; Loeffelholz, B.; Bauer, M. E.; (2005). Land cover classification and change analysis of the Twin Cities (Minnesota) metropolitan area by multi temporal Landsat remote sensing, Remote Sensing of Environment, 98, 317-328. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,250 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,303 |