سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,501
تعداد مشاهده مقاله124,098,405
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,206,063
بهشتی, نرگس. (1393). تشابه‌ها و تفاوت‌های معتزله و نومعتزله در رهیافت ادبی به قرآن. , 1(3), 499-522.
نرگس بهشتی. "تشابه‌ها و تفاوت‌های معتزله و نومعتزله در رهیافت ادبی به قرآن". , 1, 3, 1393, 499-522.
بهشتی, نرگس. (1393). 'تشابه‌ها و تفاوت‌های معتزله و نومعتزله در رهیافت ادبی به قرآن', , 1(3), pp. 499-522.
بهشتی, نرگس. تشابه‌ها و تفاوت‌های معتزله و نومعتزله در رهیافت ادبی به قرآن. , 1393; 1(3): 499-522.

تشابه‌ها و تفاوت‌های معتزله و نومعتزله در رهیافت ادبی به قرآن

پژوهشنامه تفسیر کلامی قرآن
مقاله 7، دوره 1، شماره 3، مهر 1393، صفحه 499-522    اصل مقاله (501.44 K)
نوع مقاله: پژوهشی
نویسنده
نرگس بهشتی*
پژوهشگر جامعه‌الزهرا(س)؛ دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم
چکیده
معتزله و نومعتزله دو جریان فکری عقل‌گرا هستند که تفسیر ادبی قرآن را مورد عنایت ویژه قرار دادند. رویکرد ادبی معتزله در تفسیر قرآن از تفکر کلامی آنها برخاسته بود و آموزه‌هایی همانند اعتقاد به خلق قرآن و وجود مجاز و راه داشتن تأویل در آن و باور بر اعجاز قرآن، نقشی مبنایی در شکل‌گیری نگرش ادبی معتزله به تفسیر قرآن داشت؛ درحالی‌که این مؤلفه‌ها در رویکرد ادبی نومعتزله، مسائلی روبنایی بودند و رهیافت ادبی نومعتزله بیش از آنکه مبتنی بر مباحث کلامی و اعتقادی باشد، از روش‌های غربی در نقد متن پیروی می‌کرد.  نومعتزله به‌دلیل استفاده از منابع و مبانی فکری فرق مختلف کلامی و توجه به اندیشه‌ها براساس کارایی آنها در پاسخگویی به چالش‌ها، نتوانستند همانند معتزله منظومۀ فکری استواری ایجاد کنند تا بر اساس آن دیدگاه‌هایشان در امور مختلف و از جمله رویکرد ادبی به قرآن را به‌صورت مبنایی سامان دهند.
کلیدواژه‌ها
اعجاز؛ تأویل؛ خلق؛ قرآن؛ معتزله؛ نومعتزله
مراجع
  1. ابن ابی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله (1383). شرح نهج البلاغه، قم: مرعشی.
  2. ابن حزم، علی بن محمد (بی تا). الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، بغداد: مکتبة المثنی.
  3. ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمد (1345). مقدمه ابن خلدون، مترجم محمد پروین گنابادی، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  4. ابن سلیمان، مقاتل(1381). الاشباه و النظائر فی القرآن الکریم، مترجمان محمد روحانی و محمد علوی مقدم تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  5. ابن قتیبة، ابو محمد عبد الله بن مسلم(2006). تاویل مشکل القرآن، تحقیق سید احمد صقر، قاهره: مکتبة دار التراث.
  6. ابو زید، نصر حامد (1389). معنای متن پژوهشی در علوم قرآن ترجمه مرتضی کریمی نیا تهران: طرح نو.
  7. ابوزید، نصر حامد (1995). التفکیر فی زمن التکفیر، قاهره: مکتبة مدبولی.
  8. ابوزید، نصر حامد (1392). رهیافت ادبی به قرآن: پیشینه، نتایج و دشواری ها، ترجمه مهرداد عباسی، آینه پژوهش سال 24 شماره چهارم،  ص 17- 30
  9. ابوزید، نصر حامد(1387). رویکرد عقلانی در تفسیر قرآن: پژوهشی در مساله مجاز در قرآن از نظر معتزله؛ ترجمه احسان موسوی خلخالی؛ تهران: نیلوفر.
  10. اشعری، ابو الحسن(1400ق) مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، آلمان، ویسبادن: فرانس شتاینر.
  11. اشمیتکه زابینه (1390). «خردگرایی کلامی در دوران میانی جهان اسلام» ترجمه حمید عطایی نظری، آینه پژوهش سال 22 شماره 6 ص 7-19.
  12. امین، احمد (1964). ضحی الاسلام، ج3، قاهره: مکتبة نهضة المصریه، بیروت: دار الکتاب العربی.
  13. باقلانی ابوبکر(بی‌تا) اعجاز القرآن تحقیق سید احمد صقر، القاهره، دارالمعارف.
  14. بلبع، عبد الحکیم (بی‌تا) ادب المعتزله الی نهایة القرن الرابع الهجری، مصر: دار النهضة.
  15. البنا جمال (بی‌تا) تجدید الاسلام و اعادة تأسیس منظومة المعرفة الاسلامیة قاهره: دار الفکر الاسلامی.
  16. بنت الشاطی، عایشه عبد الرحمن (1376). اعجاز بیانی قرآن، ترجمه حسین صابری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  17. بنت الشاطی، عایشه عبد الرحمن(2004)الاعجاز البیانی للقرآن و مسائل نافع بن الازرق: دراسة قرآنیه بیانیة، قاهره: دار المعارف.
  18. بو عمران، شیخ (1382) مساله اختیار در تفکر اسلامی و پاسخ معتزله به آن ترجمه اسماعیل سعادت تهران: انتشارات هرمس.
  19. جاحظ، عمر بن بحر(بی‌تا) البیان و التبیین، تحقیق عبد السلام محمد هارون، بیروت: دار الفکر.
  20. جاحظ، عمرو بن بحر (1998) البخلا، بیروت، دارالفکر.
  21. جاحظ، عمرو بن بحر (2002) رسائل الجاحظ، تقدیم و شرح علی بو ملحم، بیروت دار و مکتبة الهلال.
  22. حسین، طه (1974) المجموعة الکاملة لمؤلفات الدکتور طه حسین ج 14، بیروت: دار الکتب البنانی.
  23. حسین، طه(1996).  فی الشعر الجاهلی قاهره: النهر للتشریع و التوزیع.
  24. حمصی، نعیم (1980) فکرة الاعجاز القرآن، بیروت: موسسة الرسالة.
  25. حنفی، حسن(1998) من العقیده الی الثورة، بیروت: دار التنویر للطباعة و النشر.
  26. الخفاجی، ابو محمد عبد الله بن سنان(1994). سرالفصاحة، تحقیق علی فودة، القاهره: مکتبة الخانجی.
  27. خلف الله، محمد احمد(1999) الفن القصصی فی القرآن الکریم، قاهره: سینا للنشر و بیروت: موسسه الانتشار العربی.
  28. خولی، امین(1995) مناهج التجدید فی النحو و البلاغه و التفسیر و الادب، قاهره: الهیئة المصریه.
  29. دتلو، خالد (1387). گرایش‌های اعتزالی در قرن بیستم، ترجمه سید مهدی حسینی و مینو ایمانی ،ماهنامه پژوهشی اطلاعات حکمت و معرفت شماره 28، ص 33-43
  30. رشید رضا، محمد (1993/ 1414ق) ؛ التفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار، بیروت: دار المعرفة.
  31. رومی، فهد بن عبد الرحمن بن سلیمان (1414)؛ منهج المدرسة العقلیة الحدیثة فی التفسیر، بیروت: موسسه الرساله.
  32. زرّوق، الحسین؛ (2013). جهود الامة فی الاعجاز البیانی للقرآن الکریم المسار و المال و المکتبة، قاهره، دار السلام.
  33. زغلول سعد(1388). نقش قرآن در تکامل نقد ادبی، ترجمه علی اوسط ابراهیمی قم: موسسه بوستان کتاب.
  34. سبحانی، جعفر (1373)؛ فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، قم: توحید.
  35. شحاته، عبدالله محمود (1962/ 1382ق)؛ منهج الامام محمد عبده فی التفسیر القرآن الکریم، قاهره: نشر الرسائل الجامعیه.
  36. شرقة، ظافر بن سعید (1435ق) نهج الاعتزال فی الاتجاهات الفکریة المعاصرة، ریاض: مرکز الفکر المعاصر.
  37. شنتاوی احمد و دیگران(1933)؛ دائرة المعارف الاسلامیه، بیروت: دارالمعرفة.
  38. الشهرستانی، محمد بن عبد الکریم (2008/ 1428-1429ق)  الملل و النحل، بیروت: دار الفکر. 
  39. طبری، علی بن ربن، (1973) الدین و الدولة فی اثبات نبوة النبی محمد(ص)، تحقیق عادل نویهض، بیروت: دار الافاق الجدید.
  40.  طنطاوی، جوهری(1412ق) الجواهر فی التفسیر القرآن الکریم، بیروت: داراحیا التراث العربی.
  41. طیب حسینی، محمود(1389). تفسیر ادبی، دایرة المعارف قرآن کریم، ج8، قم: بوستان کتاب.
  42. عبد الرحیم، عبد الغفار(بی‌تا) الامام محمد عبده و منهجه فی التفسیر، قاهره: المرکز العربیی للثقافة و العلوم.
  43. عبده، محمد(1972) الاعمال الکاملة، جمع‌آوری محمد عماره، بیروت: الموسسة العربیة للدراسات و النشر.
  44. عبده، محمد(2005)، رسالة التوحید، مکتبة الاسرة.
  45. علی مراد، سلیمان (1392) سنت تفسیری برجای مانده از معتزله در تفاسیر شیعه و سنی، مترجم حمید باقری، آینه پژوهش سال 24 شماره 3، ص 5-15.
  46. غره، محمد هیثم(2009). البلاغه عند المعتزله، ابوظبی للثقافة و النشر.
  47. غزالی، محمد (2005) السنة النبویة بین اهل الفقه و اهل الحدیث، قاهره: دار الشروق.
  48. غزالی، محمد (1985)، سر تاخر العرب و المسلمین، مصر: دار الصحوة.
  49. الفاخوری، حنا و خلیل الجر (1373) تاریخ فلسفه در جهان اسلامى، ج‏1، ترجمه عبدالمحمد آیتى، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  50. الفاضل، احمد محمد(2008) الاتجاه العلمانی المعاصر فی علوم القرآن الکریم، دمشق: مرکز الناقد الثقافی.
  51. فرا، ابو زکریا یحیی بن زیاد (1980) معانی القرآن، مصر: دارالمصریه.
  52. قاضی، عبد الجبار(بی‌تا)، المتشابه القرآن، قاهره: مکتبه التراث.
  53. قاضی، عبد الجبار (1965). المغنی فی ابواب التوحید و العدل قاهره: الدار المصریه.
  54. قاضی، عبد الجبار (بی‌تا) المحیط بالتکلیف، تحقیق عمر السید عزمی قاهره: دارالمصریه.
  55. کریمی نیا، مرتضی (1392). ریشه های تکوین نظریه اعجاز قرآن و تبیین وجوه آن در قرون نخست، پژوهش های قرآن و حدیث، سال 44 شماره اول، ص 113-144.
  56. مارتین، ریچارد؛ (1387)«سیر تاریخی اندیشه اعجاز قرآن»، مترجم علی آقایی، پژوهش‌های قرآنی 54-55، سال چهاردهم، ص 262-289.
  57. .......محمد عبده و منهجه فی دراسة العقیده(2005) نشر یافته در اسلام اون لاین در تاریخ 11/12/ 2005م.
  58. مدنی، محمد محمد و دیگران؛(1972) القرآن نظرة عصریة جدیدة، بیروت: الموسسة العربیة للدراسات و النشر.
  59. المراغی، احمد مصطفی(1950). تاریخ علوم البلاغة، مصطفی البابی الحلبی.
  60. ملاحمی خوارزمی محمود بن محمد (1386). الفائق فی اصول الدین، تحقیق ویلفرد مادلونگ و مارتین مکدرموت، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  61. مهدوی راد، محمد علی(بی تا) جزوه درسی اعجاز.
  62. الندیم محمد بن اسحاق(1398ق)؛ الفهرست، بیروت: دار المعرفة..
  63. نفیسی شادی (1379). عقل گرایی در تفاسیر قرن چهاردهم قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
  64. وصفی، محمد رضا(1387) نومعتزلیان: گفتگو با نصر حامد ابوزید، عابد الجابری، محمد ارکون، حسن حنفی، تهران: نگاه معاصر.
  65. ولفسن، هری استرین(1368) فلسفه علم کلام ترجمه احمد آرام تهران: الهدی.
  66. ویلانت، رتراود (1383). جریان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناسی تفاسیر قرآن در دوره معاصر، ترجمه مهرداد عباسی، آینه پژوهش، شماره86، 2-17.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 4,005
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,610


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب