تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,572 |
تعداد مقالات | 71,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,495,893 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,757,837 |
بررسی و تحلیل گسترش ناتو به سمت شرق و تسلط ایالات متحده آمریکا بر منطقۀ راهبردی اوراسیا با استفاده از مدل تحلیلی SWOT | ||
پژوهشهای جغرافیای انسانی | ||
مقاله 6، دوره 47، شماره 2، تیر 1394، صفحه 265-279 اصل مقاله (876.44 K) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhgr.2015.51246 | ||
نویسنده | ||
قربان خسروی* | ||
دکتری جغرافیای سیاسی و رئیس دانشگاه پیام نور واحد گالیکش | ||
چکیده | ||
ناتو بهعنوان یک پیمان نظامی، پس از فروپاشی شوروی توانست با تغییر کارویژههای خود و با نگاه ویژه به رویکرد تسهیل مسائل سیاسی و اقتصادی غرب، وارد عرصة جدیدی از تعاملهای دفاعی- امنیتی شود. این سازمان، با بهکارگیری شورای همکاری آتلانتیک شمالی و طرح مشارکت برای صلح، وارد حیات خلوت روسیه شد. این عملکرد ناتو که با هدف نفوذ سیاسی، اقتصادی، امنیتی، بهویژه برای تسلط بر منابع انرژی طراحی شده بود، کمکم برای تسلط بر منطقه، به غرب پاسخ مثبت داد. اکنون این سازمان، برای صلح، همة کشورهای شوروی سابق را زیر چتر طرح مشارکت ناتو درآورده است و از این راه، سعی دارد بهطور کامل به این کشورها نفوذ کند. میتوان گفت غرب و ناتو توانستهاند با مشارکت در پروژههای اقتصادی بهویژه انرژی، جای پای مناسبی در منطقه پیدا کنند. بهنظر میرسد کشورهای روسیه، چین و ایران با وجود مخالفت با روند یکجانبهگرایی ایالات متحدۀ آمریکا و نگرانی برای حضور ناتو و غرب در منطقه نتوانستهاند گامهای تقابلی بردارند. اگرچه با همگرایی حول محور سازمان همکاری شانگهای، درصدد نشاندادن قدرتی منطقهای هستند، گام مؤثری برای تقابل با غرب از طرف آنها مشاهده نشده است. در این بررسی- که با استفاده از مدل SWOT انجام شده است- قوتها، فرصتها، تهدیدها و ضعفهای ناتو در منطقه مطالعه شده و راهبردهای چهارگانة استخراجشده با تحلیلی مناسب ارائه شده است. درنهایت، راهبرد مورد نظر برای کشورهای رقیب نیز ارزیابی شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
امنیت انرژی؛ حوزة دریای خزر؛ مدل سوات؛ منطقة اوراسیا؛ ناتو | ||
مراجع | ||
واعظی، محمود، 1388، منافع روسیه و غرب در آسیای مرکزی و قفقاز و نقش تشکلهای چندجانبه، فصلنامة مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شمارة 66. محمدی، محمود، 1389، اثر مأموریتهای جدید ناتو بر منافع و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، مرکز تحقیقات راهبردی، تهران. مجیدی، محمدرضا و دیگران، 1387، غرب آسیا؛ نظام بینالملل و همگرایی منطقهای، پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تهران. قاضیزاده، شهرام و عباس طالبیفر، 1388، سازمان همکاری شانگهای؛ همگرایی نوین منطقهای، لقاءالنور، تهران. کولایی، الهه، 1385، سیاست و حکومت در فدراسیون روسیه، دفتر مطالعات سیاسی و بینالملل، تهران. فلاحی، علی، 1384، کتاب اروپا، ویژة ناتو، مؤسسة فرهنگی مطالعات و تحقیقات بینالمللی ابرار معاصر، تهران. عزتی، عزتاله، 1386، نظریههای جدید در جغرافیای سیاسی، قومس، تهران. ایمانی، همت، 1389، گسترش ناتو و آثار آن بر سیاستهای امنیتی روسیه، دوماهنامة اطلاعات سیاسی- اقتصادی مؤسسة اطلاعات، شمارههای 271- 272، ص 124. احدی، محمد، 1387، ناتو در قرن 21، مرکز آموزش و پژوهش شهید صیاد شیرازی، تهران. انوری، حمیدرضا و مرتضی رحمانی موحد، 1388، سازمان شانگهای؛ چشماندازی بهسوی جهان چندقطبی، دفتر مطالعات سیاسی و بینالملل، تهران. بوزان، باری، 1389، مردم، دولتها و هراس، ترجمة پژوهشکدة مطالعات راهبردی، انتشارات پژوهشکدة مطالعات راهبردی غیر انتفاعی، چاپ دوم، تهران. فیاضی، محسن، 1388، سازمان همکاری شانگهای، فرصتی برای مشارکت چین و روسیه، فصلنامة آسیای مرکزی و قفقاز، وزارت امور خارجه، شمارة 68، ص 22. دفتر مطالعات سیاسی و بینالملل، 1388، سازمان همکاری شانگهای، تهران. هاشمی، غلامرضا، 1384، امنیت در قفقاز جنوبی، انتشارات وزارت امور خارجه، تهران. کاظمی، احمد، 1384، امنیت در قفقاز جنوبی، مؤسسة فرهنگی مطالعات و تحقیقات بینالمللی ابرار معاصر تهران، تهران. کولایی، الهه، 1388، بازی بزرگ جدید، در آسیای مرکزی؛ زمینهها و چشماندازها، دفتر مطالعات سیاسی و بینالملل، تهران. مافی، عزتالله و مهدی سقایی، 1388، کاربرد مدل MS-SWOT در تحلیل مدیریت گردشگری، مطالعة موردی: کلانشهر مشهد، فصلنامة جغرافیا و توسعه، سال هفتم، شمارة 14. مجتهدزاده، پیروز، 1381، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، سمت، تهران. راجرز، پل، 1384، زوال کنترل: امنیت جهانی در قرن 21، ترجمة امیرمحمد حاجییوسفی و مژگان جبلی، پژوهشکدة مطالعات راهبردی غیر انتفاعی، تهران. روشندل، جلیل، 1385، گسترش ناتو به سمت شرق؛ تعیین حوزههای نفوذ یا تأمین امنیت، فصلنامة مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شمارة ۱۳.سیفزاده، سیدحسین، 1385، معمای امنیت و چالشهای جدید غرب، دفتر مطالعات سیاسی و بینالملل، تهران. سیفزاده، سیدحسین، 1389، همگرایی منطقهای در سیاست خارجی ایران؛ با نگاهی به آسیای جنوب غربی، فصلنامة روابط خارجی، سال دوم، شمارة 5. شهریاری، محمدعلی، 1388، تحلیل تأثیر عوامل سیاسی- امنیتی در همگرایی منطقهای با بررسی موردی آ. سه. آن و شانگهای، فصلنامة سیاست، دورة 39، شماره 4، ص 76. شوری، محمد، 1383، کتاب کشورهای مستقل مشترکالمنافع (CIS) ویژة مسائل امنیتی (CIS)، مؤسسة فرهنگی مطالعات و تحقیقات بینالمللی ابرار معاصر تهران، تهران. سلیمانی، فاطمه و مرتضی شجاع، 1389، آمریکا و گسترش امنیتی ناتو در جهان، دوماهنامة اطلاعات سیاسی- اقتصادی، سال بیستوچهارم، شمارههای 271-272. ابوالحسن شیرازی، حبیباله و محمدرضا مجیدی، 1382، سیاست و حکومت در آسیای مرکزی، نشر قومس، تهران. شربیانی، قوام، 1387، امنیت ایران و رویکرد ناتو در آسیای مرکزی، دفتر مطالعات سیاسی و بینالملل، تهران.
1- Ahadi, M., 2008, NATO in 21st Century, Army Strategic Studies Research Publication, Tehran. (In Persian) 2- Anvari, H. R. and Rahmani Movahed, M., 2009, The Shanghai Cooperation Organization, IPIS, Tehran. (In Persian) 3- BP, 2013, Statistical Review of World Energy, It’s online at: It's online at: www.bp.com, BP Publication, pp. 6-22. 4- Buzan, B., 2010, People, State and Fear, Strategic studies Institute Publication Tehran. (In Persian) 5- Emani, H., 2010, NATO Expansion and its Effects on Russian Security Policy, Political & Economic Ettelaat, Ettelaat Institute, No. 271-272, p. 124. (In Persian)
6- Ezzati, E.,2007, New theory in political Geography, Ghomes, Tehran. (In Persian) 7- Fallahi, A.,2005, Studies on Europe, Special NATO, TISRI Publication, Tehran. (In Persian) 8- Fayyazi, M.,2010, The Shanghai Cooperation Organization: An Opportunity Participate for Russia and China, Central Asia and the Caucasus Journal, No. 68, p. 22. (In Persian) 9- Ghazizadeh, Sh. and Talebifar, A., 2009, Shanghai Cooperation Organization, New regional integration, Leghae Noor, Tehran. (In Persian) 10- Harris, K.T., 2009, Geopolitics of oil, NOVA Science Publisher, New York. 11- Hashemi, G. R.,2005, Security in South Caucasus, IPIS Publication, Tehran. (In Persian) 12- Inoelapop, I., 2010, China's Energy Strategy in Central Asia, It’s online at: www.revistas.ucm.es, UNISCI discussion paper, No. 24, UNISCI, Romania. 13- IPIS, 2009, Shanghai Cooperation Organization, IPIS, Tehran. (In Persian) 14- Kazantsev, A., 2008, Russian Policy in Central Asia and Caspian Sea region, Vol. 20, p. 6. 15- Kazemi, A.,2005, Security in South Caucasus, TISRI, Tehran. (In Persian) 16- Koolaei, E., 2006, Politics and Government in Russia Federation, IPIS, Tehran. (In Persian) 17- Koolaei, E., 2009, New Grate Game, IPIS, Tehran. (In Persian) 18- Kurecic, P., 2011, The New Great Game: Rivalry of Geo-strategies and Geo-economies in Central Asia, harvatski Geografski Glaskin, p. 43. 19- Mafi, E. and Saghayi, M., 2009, MS-SWOT Model Application in Tourism Management Analysis, Geography and Development Quarterly, Vol. 7, No. 14, pp. 33. (In Persian) 20- Majidi, M., et al, 2008, The West of Asia and International System and Regional, social and cultural studies, collection articles, Tehran. (In Persian) 21- Mohammadi, M.,2010, NATO's New Missions on Iran National Security Interests Institute for Strategic Research, Tehran. (In Persian) 22- Mojtahedzadeh, P.,2002, Political Geography and Geopolitics, Samt, Tehran. (In Persian) 23- Morgan, D. and Russell, A. J., 2009, Energy Security and Global Politics, London & New York, Rutledge. 24- Rogers, P., 2005, Losing Control: Global Security in 21st Century, translated by: Hajiyousofi, A. M. and Jebelli, M., Strategic Research Studies, Tehran. (In Persian) 25- Roshandel, J., 2006, NATO Expansiontowards theEast and Determine the Influence or Security Spheres,Central Asia and the Caucasus Quarterly, IPIS, No .13, p. 144. (In Persian) 26- Seifzadeh, S. H.,2006, Security Puzzle and the West New Challenges, IPIS, Tehran. (In Persian) 27- Seifzadeh, S. H.,2010, Regional Integration in Iran's Foreign Policy, Looking South West Asia, International quarterly of foreign relations, Vol. 2, No. 5, p. 15. (In Persian) 28- Shahriari, M. A.,2009, Analysis of Impact of Political and Security Factors in Regional Integration, Politics Quarterly, Vol. 39, No. 4, p.76. (In Persian) 29- Sherbiani,G.,2008, Iran Security and NATO Approach in Central Asia, IPIS, Tehran. (In Persian) 30- Abolhassan Shirazi, H. and Majidi, M. R., 2003, Politics and Government in Central Asia, Ghomes, Tehran. (In Persian) 31- Shuri, M., 2004, Studies on CIS, Special on CIS Security Issues, TIRSI, Tehran. (In Persian) 32- Soleimani, F. and Shoja, M., 2010, US. And NATO's Expanding Role in Word Security, Political and Economic Ettelaat, Ettelaat Institute, No. 271-272, pp. 97-104. (In Persian) 33- Vaezi, M., 2009, Interests of Russia and the West in Central Asia and the Caucasus and the Role of Multilateral Organizations, Central Asia and the Caucasus Quarterly, No. 66, p. 132. (In Persian)
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,280 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,672 |