
تعداد نشریات | 163 |
تعداد شمارهها | 6,878 |
تعداد مقالات | 74,135 |
تعداد مشاهده مقاله | 137,876,419 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,235,468 |
سیر تحول دیوانعام گورکانی و تأثیر آن بر ستاوند صفویه | ||
پژوهش های ایران شناسی | ||
دوره 15، شماره 1، خرداد 1404، صفحه 125-154 اصل مقاله (1.31 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2023.366739.1237 | ||
نویسنده | ||
احمد حیدری* | ||
دانشیار گروه هنر و معماری، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
در بناهای تاریخی، بخش بیرونی یا عمومی یک سازه به نام های دیوان عام، ایوان و تالار پذیرایی شناخته شده و عملکرد آن، پذیرایی از میهمانان رسمی یا مکانی برای اجرای تشریفات رسمی و بارعام بوده است. طرح ستاوند از جمله عناصری است که در دوره صفویه در بناهایی مانند آینه خانه، عالی قاپو و چهلستون ایجاد می شود. شباهت ستاوند صفویه با دیوان عام دوره شاه جهان که اندکی پیشتر در هند متداول شد، موجب گردید که برخی پژوهشگران مانند کُخ، ستاوند صفوی را بازنمایی از ستاوند گورکانی بدانند. هدف از این پژوهش آن است که ستاوند در معماری صفویه چرا و چگونه رواج یافته و منشاء یا سیر تحول آن چگونه بوده است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. حاصل پژوهش نشان می دهد که ساخت تالارهای ستوندار با کاربری بارعام، در دوره هخامنشی رواج یافته، ولی در دوره پس از هخامنشی ستاوندها با کاربری بار عام تحت تأثیر عناصر معماری بومی قرار میگیرند. ستاوند گونه غربی که در خانه بطلمیوسII دیده می شود، به شکل یک سایبان در فضای خالی پری استایل ساخته شده است. ستاوند گونه شرقی که در هند مشاهده میشود و به نام شاه جهانی شهرت یافته، تحت تأثیر سه عنصر بومی شامل: مَنْدَپَه، الگوی خانه چوبی روستایی و چادر یا کمپ مغولها قرار گرفته است. در این میان، ستاوند ایرانی دوره صفوی همزمان یا اندکی پس از ستاوندهای شاه جهانی ساخته شده و تحت تأثیر معماری بومی شمال ایران و تخت جمشید قرار گرفته است. در بنای عالی قاپو، بر خلاف بناهای دیگر صفوی، عناصر معماری هند بیشتر مشاهده می شود که میتوان به تأثیر مَنْدَپَه اشاره کرد. | ||
کلیدواژهها | ||
ستاوند؛ جَهْروکِه؛ دیوانعام؛ شاهجهان؛ شاه عباسدوم | ||
مراجع | ||
ابن بطوطه (۱۳۳۷). سفرنامه ابن بطوطه. ترجمه محمد علی موحد، بنگاه ترجمه و نشرکتاب.
اولئاریوس، آدام (۱۳۶۹). سفرنامه آدام اولئاریوس؛ اصفهان خونین شاه صفی. جلد دوم. مترجم: حسین کردبچه، تهران: شرکت کتاب برای همه.
بابایی، سوسن (۱۳۹۸).اصفهان و کاخهایش. ترجمهی مصطفی امیری. تهران: فرهنگ جاوید.
بلالی اسکویی، آزیتا؛ آشتیانی، حمیدرضا (۱۳۹۹).بررسی سیر تحول و خاستگاه تالارهای ستون دار در معماری مساجد چوبی آذربایجان. پژوهش های باستان شناسی ایران، دوره 10، شماره 24، خرداد 1399، صفحه 207-225.
پهلوانزاده، لیلا (۱۳۹۴). میراث اصفهان؛ قاجار تا پهلوی به روایت تصویر. اصفهان: معمار خانه باغ نظر
تحویلدار، میرزا حسن خان (۱۳۹۸). جغرافیای اصفهان. اختران.تهران.
حیدری، احمد (۱۴۰۱). حکمت و هنر مقدس مَنْدَلَه؛ تحلیل نقشه واستو پوروشَه مَنْدَلَه و تأثیر و ارتباط آن در ساختار معماری آتشکدهها. کیمیای هنر، دوره۱۱، شماره۴۴، ۷۱-۵۵.
خیری، سیروس (۱۳۸۵). معماری و تزیینات ستاوندهای چوبی دوره صفویه در آذربایجان. جلد اول: مراغه. تبریز: مهر آزادی.
------------ (۱۳۸۵). معماری و تزیینات ستاوندهای چوبی دوره صفویه در آذربایجان. جلد دوم:شهرستان های عجب شیر، آذرشهر، اسکو، ممقان، گوکان وخسروشهر. تبریز: مهر آزادی.
دوانی، علامه جلالالدین (۱۳۸۷). رساله عرض. تصحیح انتقادی: محمود ریحانی. اصفهان: تحقیقات نظری.
دهمشگی، جلیل؛ جانزاده، علی (۱۳۶۶). جلوههای هنر در اصفهان، اصفهان.
سلطانزاده، حسین (۱۳۹۰). نمادگرایی در تاج محل. هویت شهر، سال پنجم، شمارۀ نهم ۴۸-۷۳
------------ (۱۳۷۸). تداوم طراحی باغ ایرانی در تاج محل. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
------------(۱۴۰۰).معماری ایران در دوره اسلامی - مفاهیم ، الگوها و آثار.چاپ دوم. قزوین: دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.
علامی، ابوالفضل بن مبارک(بیتا). آیین اکبری. چاپ سنگی.
فرشاد، مهدی (۱۳۷۳). تاریخ مهندسی در ایران. بنیاد نیشابور، تهران.
کخ، ابا (۱۳۷۳). معماری هند در دوره گورکانی،حسین سلطان زاده، دفتر پژوهش های فرهنگی، تهران.
-----------(۱۳۹۵). دیوان عام چهلستون: بارگاههای شرفیابی شاهجهان، میترا سرحدی، اطلاعات حکمت و معرفت، سال یازدهم، شماره۸، ۲۲-۲۸.
کَنْبو، محمد صالح (۱۹۱۴). عمل صالح یا شاهجهان نامه. جلد سوم.ترتیب و تحشیه:دکتر غلام یزدانی. ترمیم و تصحیح: دکتر وحید قریشی. لاهور: زرین آرت پریس.
کیانی، محمدیوسف (۱۳۸۹). تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی. تهران: سمت.
گودوین، گادفری (۱۳۸۸). تاریخ معماری عثمانی. اردشیر اشراقی. تهران: موسسه تالیف و نشر آثار هنری متن.
لاهوری، عبدالحمید (۱۸۶۷.م). پادشاهنامه؛ در احوال ابوالمظفر شهاب الدین محمد شاهجهان پادشاه، جلد اول، کلکته: کالج پریص.
موسوی کوهپر، سید مهدی؛ محمدی، محمدرضا؛ شاهرخی، آناهیتا (۱۳۹۳). هنر و معماری ایرانی در ابنیۀ اسلامی داغستان مطالعۀ موردی: بررسی شباهتهای هنری و معماری بومی مازندران با جنوب داغستان. پژوهشهای ایرانشناسی. دوره ۴، شماره۲، پیاپی۲، ۱۰۳-۱۲۲.
هالاید، مادلین (۱۳۷۶). هنر هندو ایرانی. در تاریخ هنر ایران۴. ترجمه یعقوب آژند، تهران، مولی.
هرمان، جورجینا ( ۱۳۷۳).تجدید حیات هنر و تمدن در ایران باستان. ترجمۀ مهرداد وحدتی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
هنرفر،لطف الله (۱۳۵۰). گنجینه آثار تاریخی اصفهان، چاپخانه زیبا، تهران.
هنرفر، لطفالله (۱۳۵۱). کاخ چهلستون. هنر و مردم، شماره ۱۲۱، ۳۱-۳.
--------- (۱۳۵۱). هشت بهشت اصفهان. هنر و مردم، شماره۱۱۷، ۱۶-۲.
هوگی، هانس (۱۳۷۹). قلعه دختر آتشکده. ترجمۀ فرزین فردانش. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 718 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 110 |