پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,878 |
| تعداد مقالات | 74,135 |
| تعداد مشاهده مقاله | 137,878,666 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,237,396 |
همگرایی معرفت‌شناختی پست‌مدرنیسم و عرفان اسلامی در نقد عقلانیت مدرن | ||
| مجله ادیان و عرفان | ||
| دوره 58، شماره 1، شهریور 1404، صفحه 281-301 اصل مقاله (777.07 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2025.399727.630650 | ||
| نویسنده | ||
| رمضان مهدوی آزادبنی* | ||
| دانشیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران | ||
| چکیده | ||
| این پژوهش با هدف تبیین همگرایی معرفت‌شناختی پست‌مدرنیسم و عرفان اسلامی در نقد عقلانیت کلاسیک، به این پرسش اصلی پاسخ می‌دهد که «چگونه این دو پارادایم، به‌رغم تفاوت‌های غایی، در نقد عقلانیت مدرن همسویند و این همگرایی چگونه می‌تواند به ارائه مدلی معرفتی فراتر از نظریه مطابقت بینجامد؟» با تحلیل مضامینی چون معرفت به‌مثابۀ کشف در عرفان اسلامی و نقد نظریۀ بازنمایی، نشان‌داده می‌شود که هر دو سنت: ۱. عقلانیت کلاسیک را به دلیل ادعای احاطه بر واقعیت نامتناهی به چالش می‌کشند؛ ۲. زبان و عقل را در تبیین کامل حقیقت ناتوان می‌دانند؛ به نحوی که معرفت را هر دو گفتمان فراتر از رابطه ساده ذهن-واقعیت تصویر می‌کنند. با این حال، این همگرایی در نقد، به نتایج متفاوتی می‌انجامد و در حالی که پست‌مدرنیسم به نسبی‌گرایی معرفتی سوق می‌یابد؛ عرفان اسلامی با تکیه بر تجلی حکمت الهی، الگویی سه‌بعدی مبتنی بر سلب (نقد عقل ابزاری)؛ شهود (معرفت حضوری)؛ و عمل (تقوا به عنوان بستر معرفت) را پیشنهاد می‌دهد. پژوهش حاضر با به کارگیری روش تحلیل تطبیقی متون (شامل قرآن، روایات اسلامی و متون کلیدی پست‌مدرن)، مضامینی چون معرفت به‌مثابۀ تجلی و نقد نظریه بازنمایی استدلال می‌کند که این مدل ترکیبی می‌تواند هم از محدودیت‌های نظریۀ مطابقت بگریزد و هم از نیهیلیسم پست‌مدرنی. یافته‌ها حاکی از آن است که «معرفت» در این چهارچوب، نه بازنمایی ایستا، بلکه فرآیندی پویا در مواجهه با امر متعالی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| همگرایی معرفت‌شناختی؛ نظریۀ مطابقت؛ تجلی حکمت الهی؛ معرفت حضوری | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. (ترجمه فولادوند).
نهج‌البلاغه. (شرح محمد عبده).
صحیفه سجادیه (۱۴۲۳ ق.). (ترجمه: محمد مهدی فولادوند). قم: نشر الهادی.
آشتیانی، سید جلال‌الدین. (۱۳۸۱). شرح بر زندگانی و حکمت صدرالمتألهین، انتشارات امیرکبیر
ابن‌عربی، محیی‌الدین. (۱۳۹۲). فصوص‌الحکم (ترجمه و تفسیر: محمد خواجوی،). انتشارات مولی.
حائری یزدی، م. (۱۳۶۰). معرفت حضوری. مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، ۲۸ (۱)، ۱۵-۳۲.
حر عاملی، محمد بن حسن. (۱۶۶۲). وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج. ۱۶،. مؤسسة آل البیت (ع).
سروش، عبدالکریم. (۱۳۷۹). قبض و بسط تئوریک شریعت: نظریه تکامل معرفت دینی. تهران: انتشارات صراط.
صدرا، ملاصدرا. (۱۳۹۱ ش.). اسفار اربعه (ترجمه و شرح: محمد خواجوی). ج 5، تهران: انتشارات مولی.
غزالی، ابوحامد محمد (۱۴۱۷ ق.). احیاء علوم‌الدین (تحقیق: زکریا عمیرات). بیروت: دارالکتب العلمیه.
مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳ ق.). بحارالانوار. بیروت: مؤسسه الوفاء.
مولوی، جلال‌الدین محمد بلخی (۱۳۸۶ ش.). مثنوی معنوی (تصحیح: محمد استعلامی). تهران: انتشارات سخن.
مهدوی آزادبنی، رمضان، رضازاده، مصطفی. (1402) خاستگاه عرفان در ادیان عصر نزول، مجله کاوش‌های فلسفه و دین،
https://jre.journals.umz.ac.ir/article_3589. html | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 55 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 31 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب