پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,878 |
| تعداد مقالات | 74,135 |
| تعداد مشاهده مقاله | 137,876,118 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,235,219 |
غلبۀ تحلیل نظری بر توصیف تجربی واکاوی «نظریه‌زدگی» در مطالعۀ معنویت‌گرایی نوظهور | ||
| مجله ادیان و عرفان | ||
| دوره 58، شماره 1، شهریور 1404، صفحه 229-251 اصل مقاله (955.52 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2025.398776.630640 | ||
| نویسنده | ||
| احمد شاکرنژاد* | ||
| استادیار، گروه ادیان و عرفان، دانشکدۀ الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| این پژوهش به بررسی نحوه مواجهۀ صاحب‌نظران ایرانی با پدیدۀ معنویت‌گرایی نوظهور پرداخته و با استفاده از روش تحلیل مضمون براون و کلارک، بر پایه ۱۵ مصاحبه نیمه‌ساختاریافته، مضامین اصلی را بازتولید و توسعه بخشیده است. تحلیل مصاحبه‌ها براساس چارچوب نظری لارن داوسون و با تفکیک میان برداشت‌های اولیه (توصیف‌های تجربی) و برداشت‌های ثانویه (تحلیل‌های نظری) انجام شده‌است. با این روش، مقاله می‌کوشد الگوها و مضامین کیفی را استخراج کند. البته سهم کمّی هر دسته از مضامین نیز با استفاده از روش مکمل کمّی‌سازی ثانویه شناسایی شده‌است. یافته‌ها نشان می‌دهد که مضامین برداشت‌های اولیه شامل: ۱. تکنیک‌های معنوی، ۲. مفاهیم عامه‌پسند، ۳. بازنمودهای زبانی و رسانه‌ای، ۴. سبک‌های زندگی ترکیبی، و ۵. انگیزه‌های روانی هستند؛ و مضامین برداشت‌های ثانویه عبارتند از: ۱. نقد معرفت‌شناختی، ۲. تحلیل فرهنگی، ۳. داوری الهیاتی، ۴. مواجهه ایجابی و بومی، و ۵. نقد روش‌شناسی مواجهه. تحلیل یافته‌ها با تطبیق مضامین بر چارچوب نظری منتخب انجام شده‌است و نشان‌می‌دهد در نگاه صاحب‌نظران ایرانی، برداشت‌های ثانویه از نظر کمی و کیفی به طور محسوسی بر برداشت‌های اولیه غلبه دارد. این وضعیت نشان‌دهندۀ نوعی «نظریه‌زدگی» است که ناشی از غلبه تفسیرهای الهیاتی، ایدئولوژیک و فلسفی بر شناخت پدیدارشناسانه از معنویت‌های نوظهور است. حتی برداشت‌های اولیه موجود نیز بازتاب تجربه زیسته و روایت درونی گروندگان نیست، بلکه بیشتر مبتنی بر جلوه‌های بیرونی پدیده شکل گرفته‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معنویت‌گرایی نوظهور؛ تحلیل مضمون؛ برداشت اولیه؛ برداشت ثانویه؛ نظریه‌زدگی | ||
| مراجع | ||
|
خنیفر، حسین، و مسلمی، ناهید (1402). اصول و مبانی روش‌های پژوهش کیفی. جلد اول. تهران: نگاه دانش.
داوسون، لورن. ال (1397). فرقه‌ها و جنبش‌های نوین دینی. مترجم: کوثر طاهری و ثمانه غلامی. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
شاکرنژاد، احمد (1397). معنویت‌گرایی جدید. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
صادق‌نیا، مهراب (1398). «معنویت‌های جدید به‌مثابۀ مسئله‌ای اجتماعی». در: هادی وکیلی و احمد شاکرنژاد (ویراستاران). مجموعه مقالات همایش ملی معنویت‌های نوظهور (صص. ۳۱۰-۲۸۷). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
کرایپ، یان (1388). نظریۀ اجتماعی مدرن: از پارسونز تا هابرماس. مترجم: عباس مخبر. تهران: آگاه.
گمان (1399). گزارش نظرسنجی درباره نگرش ایرانیان به دین. هلند: گروه مطالعات افکارسنجی ایرانیان.
مرکز پژوهشی مبنا (1400). سالنامه دین و دینداری در ایران. تهران: مرکز پژوهشی مبنا.
میری، سید جواد و علی‌‌اصغری صدری، علی (1391). «علی شریعتی و پوزیتیویسم». فلسفه علم، 2 (4)، صص124-145. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 37 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 26 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب