
تعداد نشریات | 163 |
تعداد شمارهها | 6,878 |
تعداد مقالات | 74,135 |
تعداد مشاهده مقاله | 137,876,122 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,235,230 |
بررسی تطبیقی منشا حاکمیت از منظر علامه طباطبایی و توماس هابز | ||
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان | ||
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 شهریور 1404 اصل مقاله (811.54 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2025.379581.1726 | ||
نویسندگان | ||
الهه مرندی* 1؛ زهراسادات حجازی2 | ||
1دانشیار گروه حقوق، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران | ||
2کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
تلاش جهت یافتن علت و منشأ حاکمیت از جمله مسائلی است که مورد توجه فیلسوفان سیاسی قرار گرفته است. علامه طباطبایی و توماس هابز هستند که تفسیرهای مشابهی از انسان و زندگی اجتماعی ارائه میکنند و منشأ حاکمیت از نظریات آنان استخراج میشود. در این پژوهش در پاسخ به این پرسش که منشأ حاکمیت از منظر علامه طباطبایی و هابز چیست، با روشی اکتشافی- توصیفی به بررسی موضوع پرداخته شد. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که هابز با تأکید بر حقوق طبیعی و برابر انسآنها در پی دستیابی به نظریهای درباره حق، قدرت و پیوند حق و قدرت است. او منشأ را در قرارداد اجتماعی و ضرورت امنیت مطلق میبیند. انسان هابزی انسانی بدون پیوندهای اجتماعی و تحت تسلط قوای غریزی و غیرعقلانی است که در وضعیتی وحشیانه به سرمیبرد که راه برونرفتی جز قرارداد اجتماعی مشروط و به نفع شخص ثالث و واگذاری همه حقوق و اختیارات به او ندارد. در نگاه علامه طباطبایی، انسان ناگزیر از زندگی اجتماعی است که بر قراردادی عملی مبتنی است که قرارداد استخدام متقابل و عدالت اجتماعی است. در نگاه او انسآنهای اولیه تحت تأثیر قوای طبیعی بودند و سلطه قوای طبیعی، عقل را نیز دربرمیگرفت؛ اما عقل در سیر اجتماعی، کمال یافته و با وحی و نبوت تقویت شده و حاکم بر قوای طبیعی میگردد. یافتهها نشان میدهد تفاوت بنیادین در انسانشناسی و فلسفه حقوق دو متفکر، منجر به دو تحلیل متفاوت از سیاست و حکومت میانجامد. نتایج این پژوهش میتواند به توسعه فهم تطبیقی فلسفه سیاسی اسلامی و غربی کمک کند. | ||
کلیدواژهها | ||
توماس هابز؛ علامه طباطبایی؛ قرارداد اجتماعی؛ مشروعیت سیاسی؛ منشأ حاکمیت | ||
مراجع | ||
بشیریه، حسین (۱۳۸۱). آموزش علم سیاست. جلد 2، تهران: نشر نگاه معاصر.
بوذرینژاد، یحیی و مرندی، الهه (۱۳۹۴). نظریه اعتباریات علامه طباطبایی و نظام حقوقی – سیاسی جامعه. مطالعات حقوق عمومی، ۴۵(۱)، ۱۰۷–۱۲۲.
بیات کمیتکی، محمد و بالوی، علی (۱۳۹۴). قدرت و مشروعیت در فلسفه سیاسی هابز. پژوهشنامه علوم سیاسی، ۱۰ (۴)، ۱۲۰–۱۳۸.
تامس جونز، ویلیام (۱۳۸۳). خداوندان اندیشه سیاسی (ترجمه علی رامین). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
حسینی، علی (۱۳۹۲). نظریه حکومت در اندیشه علامه طباطبایی. مجله علوم سیاسی و روابط بینالملل، ۱۲، ۴۵–۶۲.
طباطبایی، سید محمدحسین (۱۳۷۴). تفسیر المیزان (ترجمه محمدباقر موسوی همدانی). جلد ۲، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، سید محمدحسین (۱۳۸۸). بررسیهای اسلامی. جلدهای ۱ و ۲، قم: بوستان کتاب.
طباطبایی، سید محمدحسین (۱۳۹۷). بحثی درباره مرجعیت و روحانیت. تهران: صدرا.
طباطبایی، سید محمدحسین (۱۴۳۵ق.). نهایة الحکمه. مجلد 1، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
کاپلسون، فردریک (۱۳۷۵). تاریخ فلسفه (ترجمه امیر جلالالدین اعلم). جلد ۵ و ۶. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کریمی، مهدی (۱۳۹۵). مفهوم حکومت در فلسفه سیاسی علامه طباطبایی. پژوهشهای فلسفی سیاسی، ۸ (۳)، ۱۰۰–۱۲۰.
مدرسی، حسن (۱۳۸۲). عدالت و قدرت سیاسی در فلسفه اسلامی. تهران: نشر دانشگاهی.
Calder, N. (2015). Contract and covenant in Islamic political thought and Western political theory. Comparative Political Studies, 48(5), 567–589. https://doi.org/10.1177/0010414014564361
Hobbes, T. (1651). Leviathan. Retrieved from https://www.gutenberg.org/ebooks/3207
Mahmoudi, A., & Ebrahimi, R. (2022). Justice and legitimacy in Islamic and Western political philosophy: A comparative study of Al-Mizān and Leviathan. Philosophy and Social Criticism, 48(3), 410–429.
Nasr, S. H. (2006). Islamic Philosophy from Its Origin to the Present. Albany: SUNY Press.
Pettit, P. (1997). Republicanism: A Theory of Freedom and Government. Oxford: Oxford University Press.
Pettit, P. (2008). Rousseau and Hobbes: Sovereignty and Liberty. Cambridge: Cambridge University Press.
Rahimi, H. (2020). Social contract theory in Islamic political philosophy: A comparative study of Hobbes and Al-Farabi. Islamic Political Studies Quarterly, 5(1), 45–67.
Skinner, Q. (2008). Hobbes and the Ethics of Violence. Cambridge: Cambridge University Press.
Tuck, R. (1989). Hobbes: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 62 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 45 |