پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,878 |
| تعداد مقالات | 74,135 |
| تعداد مشاهده مقاله | 137,876,120 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,235,226 |
جراحی برداشت نیمی از فک بالا برای درمان فیبروسارکوم دهانی در یک قلاده سگ نژاد ژرمن شپرد: گزارش موردی | ||
| مجله تحقیقات دامپزشکی (Journal of Veterinary Research) | ||
| دوره 80، شماره 3، مهر 1404، صفحه 201-209 اصل مقاله (1.29 M) | ||
| نوع مقاله: گزارش موردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jvr.2024.378394.3446 | ||
| نویسندگان | ||
| سعید فرزادمهاجری* 1؛ امیرحسین میرسمیعی2؛ سارا شکرپور3؛ محمد ملازم1؛ زهره غیاثی طرزی2؛ آرین ربیعی2 | ||
| 1گروه جراحی و تصویربرداری تشخیصی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانش آموخته دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 3گروه پاتولوژی و کلینیکال پاتولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| فیبروسارکوم سومین تومور بدخیم شایع محوطه دهانی در سگ است که 10 تا 20 درصد تومورهای بدخیم این ناحیه را شامل می‌شود. این تومور بیشتر در سگ‌های جوان، نژاد بزرگ مخصوصاً نژادهای لابرادور رتریور و گلدن رتریور دیده می‌شود. متاستاز دور نامعمول است، اما احتمال عود مجدد موضعی با هر درمانی بالا می‌باشد. یک قلاده سگ ژرمن شپرد نر عقیم‌نشده 3 ساله با توده لوبولار در جهت پالاتال سمت راست محوطه دهانی ارجاع داده شد. در معاینه اولیه، یک توده لوبولار در سطح دندان شماره 107 که سطح پالاتال لثه و کام سخت را درگیر کرده بود مشاهده شد. علائم بالینی شامل بوی بد دهان، حساسیت در معاینه محوطه دهانی، بزاق خونی، ترشحات بینی، دندان جابه‌جا‌شده، بی‌اشتهایی و کاهش وزن بود. آزمایشات CBC و پروفایل بیوشیمیایی، انحراف به چپ خفیف و وجود عفونت را نشان داد. در رادیوگرافی قفسه سینه متاستاز ریوی مشاهده نشد. سی‌تی آنژیوگرافی، یک توده بافت نرم با اندازه 7×7/2×5/2 سانتیمتری را در سمت راست محوطه دهانی نشان داد که به مئاتوس بینی‌حلقی، فضای پشت چشم راست و حفره بینی سمت راست کشیده شده بود. بیوپسی انجام‌شده تشخیص فیبروسارکوما را تأیید کرد. جراحی همی‌مگزیلکتومی برای برداشت وسیع توده انجام شد. علی‌رغم درمان جراحی و شیمی‌درمانی، 4 ماه پس از جراحی، عود مجدد تومور با علائمی مانند ترشحات خون‌آلود از سوراخ بینی سمت راست و برآمدگی زخم‌شونده در محل کام مشاهده شد و در‌نهایت باتوجهبه عود مجدد توده و مقاوم بودن فیبروسارکوم به پرتودرمانی و شیمی‌درمانی با تصمیم صاحب دام، یوتانازی انجام شد. مطالعه حاضر نشان داد جراحی همی‌مگزیلکتومی می‌تواند کیفیت زندگی را در سگ‌های مبتلا به فیبروسارکوم دهانی افزایش دهد، اگرچه احتمال عود مجدد بالا می‌باشد. همچنین این مورد اهمیت تشخیص زودهنگام و درمان سریع را در بهبود پیش‌آگهی بیماری نشان می‌دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جراحی؛ سگ؛ شیمی‌درمانی؛ فیبروسارکوما؛ همی‌مگزیلکتومی | ||
| اصل مقاله | ||
سابقهمحوطه دهانی چهارمین محل شایع بروز نئوپلازی در سگ‌ها و گربه‌ها می‌باشد که بین 5 تا 7 درصد تمام تومورهای بدخیم این گونه‌ها را شامل می‌شود (1-5). تومورهای محوطه دهانی حدود 6/2 برابر در سگ‌ها بیشتر از گربه‌ها می‌باشد و رخداد تومورهای بدخیم این ناحیه در سگ‌های نر بیشتر از سگ‌های ماده است (6، 7). جراحی‌های محوطه دهانی در سگ‌ها و گربه‌ها شایع است و با دلایلی مانند فیستول‌های بینی‌‌دهانی، اجسام خارجی، بیماری‌های غده‌های بزاقی و تومور‌ها انجام می‌شود. جراحی‌های این ناحیه عموماً در شرایط تمیز انجام می‌شوند و به‌دلیل خون‌رسانی عالی این ناحیه، عفونت‌های پس از جراحی بسیار کم رخ می‌دهند (8). فیبروسارکوم دهان سگ یک تومور بدخیم، نفوذی و مزانشیمی است که بر حفره دهان تأثیر می‌گذارد. فیبروسارکوما سومین تومور بدخیم شایع محوطه دهانی در سگ است که 10 تا 20 درصد تومورهای بدخیم این ناحیه را شامل می‌شود (2، 5، 9-13). فیبروسارکوما به شکل اولیه در سگ مشاهده می‌شود و بیشتر در نواحی لثه فک بالا و کام سخت و به شکل سخت، صورتی‌قرمز، صاف و چند‌لوبی که به بافت‌های زیرین اتصال دارد دیده می‌شود (14). فیبروسارکوما بیشتر در سگ‌های جوان و نژاد بزرگ، مخصوصاً نژادهای لابرادور رتریور و گلدن رتریور دیده می‌شود و سن متوسط درگیری با آن در زمان تشخیص 7 تا 9 سال است (9-18). متاستاز دور نامعمول است، اما احتمال عود مجدد موضعی با هر درمانی بسیار بالا می‌باشد (9-20). فیبروسارکوما مقاوم به شیمی‌درمانی و رادیوتراپی است، با‌این‌حال جراحی برای افزایش طول عمر بیمار و افزایش کیفیت زندگی در زمان باقیمانده از زندگی توصیه می‌شود (20). این گزارش نشان می‌دهد جراحی همی‌مگزیلکتومی می‌تواند کیفیت زندگی را در سگ‌های مبتلا به فیبروسارکومای دهانی افزایش دهد، اگرچه احتمال عود مجدد بالا می‌باشد. همچنین این مورد اهمیت تشخیص زودهنگام و درمان سریع را در بهبود پیش‌آگهی بیماری نشان می‌دهد. یافته‌های بالینییک قلاده سگ ژرمن شپرد نر عقیم‌نشده 3 ساله با درخواست مدیریت برای درمان فیبروسارکومای محوطه دهانی به دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران ارجاع داده شد. این بیمار قبلاً در مرکز دیگری با انجام بیوپسی برشی (Incisional biopsy) توده و سی‌تی‌اسکن به تشخیص قطعی رسیده بود. بعد از انجام بیوپسی سرعت رشد توده به‌شدت افزایش پیدا کرده بود، به‌طوری‌که بر‌اساس تصاویر ارائه‌شده توسط صاحب بیمار اندازه توده در یک دوره 3 هفته‌ای پس از انجام بیوپسی حدود 3 برابر افزایش پیدا کرده بود. در معاینه اولیه وزن بیمار 4/33 کیلوگرم و دمای آن 5/38 درجه بود. در مشاهده، یک توده لوبولار در سطح دندان شماره 107 که سطح پالاتال لثه و کام سخت را درگیر کرده بود مشاهده شد. به شکلی که توده از خط میانی کام سخت نیز گذشته بود و تا نزدیکی دندان شماره 108 رسیده بود (تصویر 1). سطح توده با نواحی نکروتیک و عفونی پوشیده شده بود. علائم بالینی دیگر، شامل بوی بد دهان، حساسیت در معاینه محوطه دهانی که می‌تواند ناشی از درد توده گفته‌شده باشد، بزاق خونی، ترشحات بینی، دندان جابه‌جا‌شده، بی‌اشتهایی و کاهش وزن بود. آزمایش‌های تشخیصیآزمایشهای شمارش کلی سلول‌های خونی (CBC) و پروفایل کامل بیوشیمیایی (شامل 16 فاکتور) نشان‌دهنده انحراف به چپ خفیف و وجود عفونت بود (جدول 1). بر‌اساس تصویربرداری رادیوگرافی ناحیه صدری هیچ نشانه‌ای مبنی بر متاستاز در پارانشیم ریه یافت نشد. برای ارزیابی پاراکلینیکی بیشتر و باتوجهبه افزایش ابعاد توده در طی هفته منتهی به مراجعه، سی‌تی‌اسکن با تزریق ماده حاجب تحت بیهوشی عمومی با این پروتکل انجام شد: استفاده از پروپوفول با دُز 6 میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن برای القای بیهوشی و بعد از کارگذاری لوله داخل نایی، از ایزوفلوران برای نگهداری بیهوشی استفاده شد. قبل از انجام سی‌تی‌اسکن معاینه بالینی محوطه دهانی به‌صورت کامل انجام شد. بر‌اساس سی‌تی‌اسکن جمجمه با و بدون ماده حاجب، یک توده بافت نرم با اندازه 7×7/2×5/2 سانتیمتری در سمت راست نمای پشتی محوطه دهانی در سطح دندان شماره 107 که به مئاتوس بینی‌حلقی، فضای پشت چشم راست و حفره بینی سمت راست کشیده شده بود مشاهده گردید. توده اشاره‌شده باعث ایجاد ضایعات فعالی در زائده آلوئولار سمت راست فک بالا در سطح پایینی ریشه دندان شماره 108، (تصویر 2) زائده زایگوماتیک سمت راست فک بالا و صفحه افقی استخوان پالاتاین شده بود. هر دو گره لنفاوی پشت حلقی، بزرگ شده بودند. تیمپانیک بولا و کانال استاش خارجی طبیعی بودند و پارانشیم مغز نیز در حدود طبیعی دیده می‌شد. باتوجهبه ابعاد و گستردگی توده، درگیری عقده‌های لنفاوی و تشخیص اولیه، پیش‌آگهی ضعیف به صاحب دام داده شد و به یوتانازی توصیه شد. باتوجهبه اصرار صاحب دام مبنی بر انجام جراحی جهت افزایش کیفیت زندگی، گزینه جراحی مد‌نظر قرار گرفت. ارزیابی نهاییبرداشت تومور همراه با کودال همی‌مگزیلکتومی (Caudal Hemimaxillectomy) به‌عنوان روش برداشت توده انتخاب شد. پروتکل بیهوشی عمومی جراحی، مانند پروتکل بیهوشی سی‌تی‌اسکن بود. با این تفاوت که برای افزایش دید جراح و انجام جراحی تحت شرایط آسپتیک، ابتدا تراکئوتومی انجام شد. حیوان به شکل خوابیده به پشت حالت‌گماری شد و سمت شکمی گردن برای جراحی تراکئوتومی و فراهم کردن شرایط برای لیگاتور موقت شریان کاروتید سمت راست آماده شد. یک برش طولی در خط وسط گردن انجام شد که از غضروف کریکوئید شروع و تا 2 الی 3 سانتی‌‌متر به خلف امتداد پیدا کرد. به کمک کندکاری، غلاف کاروتید سمت راست باز شد. شریان کاروتید جدا و با استفاده از تکنیک تورنیکت رومل جداسازی شد (تصویر 3)، سپس عضلات استرنوهایوئید از هم جدا و برش افقی تراکئوتومی روی لیگامنت انولار، بین سومین و چهارمین غضروف نایی زده شد. چهار بخیه احاطه‌کننده غضروف (نایلون 0-2) برای وارد کردن لوله کارگذاری شد. بعد از کارگذاری لوله تراکئوستومی، این لوله توسط بخیه نایلون 0-2 به پوست ثابت شد (تصویر 4). به‌منظور جلوگیری از ورود مایعات به نای، پک کردن گاز استریل در فضای دهانیحلقی انجام شد و محوطه دهانی با استفاده از محلول آنتی‌سپتیک (کلروهگزیدین 2/0 درصد) برای جراحی آماده شد. برای بهتر مشخص شدن موضع جراحی، بخش بیرونی توده برداشته شد. یک فلپ باکال ایجاد و بافت نرم در حاشیه محل استئوتومی برش داده شد. این برش از قدام محدود به خلف دندان شماره 106 و از خلف در حدود 2 سانتیمتری خلف توده در کام نرم منتهی می‌شد. در نمای جانبی، ارتفاع برش تا قوس زایگوماتیک ادامه یافت (تصویر 5). برای برش استئوتومی، از اره اسیلیتینگ (Oscillating saw) استفاده شد و برای کاهش فاصله زمانی بین برش و لیگاتور شریان بزرگ پالاتاین، برش خلفی به‌عنوان آخرین برش انتخاب شد. تومور با حاشیه امن 2 سانتیمتری جدا و برای ارزیابی هیستوپاتولوژی فرستاده شد. الکتروکوتر بایپولار به‌عنوان ابزار خون‌بندی استفاده شد. 5 سوراخ در کام سخت ایجاد شد و فلپ باکالی که از پیش آماده شده بود با استفاده از نخ پی دی اس 0-3 به‌عنوان تکنیک آزاد‌کننده کشش به سوراخ‌های اشاره‌شده محکم شد. دومین لایه هم با استفاده از نخ پی دی اس 0-3 با الگوی ساده سرتاسری، مخاط و زیر مخاط گونه و کام را در مقابل هم قرار داد (تصویر 6). در انتهای جراحی، گاز‌های پک‌شده در حلق خارج شدند و فضای دهانیحلقی از مایعات باقیمانده خالی شد و بیمار بدون مشکل خاصی از بیهوشی ریکاور شد. درمان آنتی‌بیوتیکی با استفاده از سفتیریاکسون با دُز 20 میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن و آمپی‌سیلین با همان دُز 2 بار در روز انجام شد. منع مصرف غذا برای 1 روز و توصیه به مصرف غذای نرم به‌مدت 1 هفته و مایع‌درمانی 2 بار در روز تا زمان طبیعی شدن مصرف غذا توسط خود حیوان در نظر گرفته شد. درمان ضد‌درد شامل ترامادول با دُز 4 میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن 2 بار در روز به‌مدت 3 روز و گاباپنتین با دُز 10 میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن 2 بار در روز به‌مدت 7 روز انجام شد. بخیه‌های باقیمانده، 3 هفته بعد از جراحی کشیده شدند. موضع تراکئوستومی به روش ثانویه و با کمک بانداژ فشاری در طی 7 روز ترمیم و بسته شد. 4 ماه پس از جراحی با بروز علائم رشد مجدد توده، مثل ترشحات خون‌آلود از سوراخ بینی سمت راست، برآمدگی زخم‌شونده در محل کام و وجود درد در ناحیه، باتوجهبه تصمیم صاحب دام تصمیم به یوتانازی گرفته شد. نمونه بافتی در فرمالین بافر خنثی 10 درصد تثبیت و به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال گردید. ابتدا نمونه بافتی آبگیری، شفاف‌سازی و پارافینه شد و سپس از آن مقاطع میکروسکوپی با ضخامت 5 میکرومتر تهیه و با رنگ‌آمیزی معمول هماتوکسیلین‌ائوزین رنگ‌آمیزی گردید. در‌نهایت مقاطع بافتی تهیه‌شده با میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفتند. در بررسی میکروسکوپی، توده با الگوی رشد متراکم و درهم‌تنیده مشاهده شد. همچنین خونریزی، نکروز و تجمع سلول‌های التهابی اغلب تک‌هسته‌ای (لنفوسیت و پلاسماسل) در اطراف توده قابل‌توجه بود. توده مذکور از سلول‌های نئوپلاستیک دوکی‌شکل تا چند‌وجهی تشکیل شده بود که این سلول‌ها تا نواحی عمقی مخاط و زیر مخاط کشیده شده بودند. سلول‌های توموری، هسته‌های بیضی‌شکل با هستک‌های واضح و سیتوپلاسم ائوزینوفیلیک داشتند (تصویر 7). در بزرگ‌نمایی بیشتر، اشکال میتوزی و پلی‌مورفیسم دیده شدند (تصویر 8). باتوجهبه یافته‌های میکروسکوپی، توده فیبروسارکوم تشخیص داده شد. فیبروسارکومای محوطه دهانی، مانند بیمار شرح داده‌شده، بیشتر در سگ‌های نژاد بزرگ مانند لابرادور رتریور، گلدن رتریور و ژرمن شپرد رخ می‌دهد. بیمار مورد‌اشاره نیز از نژاد ژرمن شپرد بود. به‌علاوه سگ‌های جوان نر نیز مستعد ابتلا به این تومور بدخیم می‌باشند، اگرچه متوسط سن درگیری با آن کمتر از 9 سال است. در گزارش بیمار اشاره‌شده، سن بیمار 3 سال بوده است که در مقایسه با متوسط ذکر‌شده، بسیار پایین‌تر می‌باشد. همچنین مانند بیمار شرح داده‌شده، سگ‌های نر آمار ابتلای بیشتری نسبت به سگ‌های ماده دارند (2، 10، 18، 21). فیبروسارکومای محوطه دهانی بر‌اساس مطالعهCiekot و همکاران در سال 1994 علی‌رغم گرید پایین هیستوپاتولوژی، می‌تواند از‌لحاظ زیستی گرید بالایی داشته باشد. بنابراین توصیه می‌شود حتی با وجود گرید پایین هیستوپاتولوژی درمان تهاجمی و جراحی برداشت توده با حاشیه امن 1 الی 2 سانتیمتری انجام شود (13). در‌مورد بیمار مورد‌بحث، توده پس از انجام بیوپسی اولیه با سرعت بسیار بالایی رشد کرد که نشان‌دهنده گرید بالای زیستی تومور در‌مورد این بیمار بود. در این بیمار به‌علت بزرگی بیش از اندازه و ارجاع دیرهنگام امکان انجام جراحی با حاشیه امن بیش از 2 سانتی‌‌متر، خصوصاً در عمق وجود نداشت. فیبروسارکومای محوطه دهانی معمولاً متاستاز دور ندارد و متاستاز به ریه و گاهی عقده‌های لنفاوی ناحیه در کمتر از 30 درصد سگ‌های مبتلا به این نوع تومور دیده شده است که همان‌طور که شرح داده شد، در بیمار مذکور نیز هیچ اثری از متاستاز دور و متاستاز به عقده‌های لنفاوی ناحیه‌ای دیده نشد (21). البته ارزیابی وقوع متاستاز به ریه در این بیمار به‌علت دلیل ذکر‌شده و همچنین ملاحظات مالی بیمار با سی‌تی‌اسکن انجام نشد و فقط از‌طریق رادیوگرافی صورت گرفت. فیبروسارکوما مقاوم به شیمی‌درمانی و رادیوتراپی است، با‌این‌حال جراحی برای افزایش طول عمر بیمار و افزایش کیفیت زندگی در زمان باقیمانده از زندگی توصیه می‌شود (20). به همین دلیل از شیمی‌درمانی و رادیوتراپی به‌عنوان روش مکمل جراحی استفاده نشد و بعد از عود مجدد توده با تصمیم صاحب دام باتوجهبه تحقق اهداف جراحی قبلی، یوتانازی انجام گرفت. از عوارض اصلی جراحی همی‌مگزیلکتومی می‌توان به باز شدن زخم اشاره کرد که در صورت آسیب بافتی شدید و یا خون‌رسانی نامناسب و فشار زیاد بر روی خط بخیه احتمال رخداد آن بیشتر می‌شود. همچنین فیستول دهانی‌بینی نیز می‌تواند از دیگر عوارض اصلی این جراحی باشد که در بیمار شرح داده‌شده هیچ‌کدام از موارد اشاره‌شده رخ نداد. باتوجهبه آلوده بودن محوطه دهانی، عفونت موضع جراحی از عوارض دیگر این جراحی به شمار می‌رود. هرچند در مواردی که تکنیک درستی به کار گرفته شود رخدادی نادر است. همچنین تورم خفیف پوست و سطح مخاط در 2 الی 3 روز اول پس از جراحی قابل‌انتظار است (22). سپاسگزارینویسندگان از تمام عزیزانی که در طی مطالعه و نگارش مطالعه حاضر یاریگرمان بودند تشکر می‌کنند. تعارض منافعهیچ گونه تعارض منافعی در ارتباط با این مطالعه وجود ندارد.
| ||
| مراجع | ||
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 58 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 60 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب