
تعداد نشریات | 163 |
تعداد شمارهها | 6,878 |
تعداد مقالات | 74,135 |
تعداد مشاهده مقاله | 137,876,107 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,235,201 |
بررسی نظریه محبت – عدالت خواجه نصیر و نقش آن در کنترل اجتماعی | ||
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان | ||
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 شهریور 1404 اصل مقاله (1.35 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2025.396763.1799 | ||
نویسندگان | ||
سید پویا رسولی نژاد* 1؛ اکبر شهبازی2 | ||
1استادیار گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران | ||
2کارشناسی ارشد دانش اجتماعی مسلمین دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
این پژوهش به بررسی نظریه محبت - عدالت خواجه نصیرالدین طوسی و کاربردهای آن در کنترل اجتماعی میپردازد. با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی آثار خواجه نصیر و منابع مرتبط، یافتهها نشان میدهد که وی با ترکیب هوشمندانه محبت به عنوان مکانیسم درونی کنترل و عدالت به عنوان سازوکار بیرونی، الگویی جامع برای تنظیم روابط اجتماعی ارائه کرده است. نظریه محبت - عدالت خواجه نهتنها نظم و ثبات را تضمین میکند، بلکه با کاهش اتکا به اجبار و تأکید بر پیوندهای انسانی، به ایجاد جامعهای متعادل و هماهنگ کمک میکند. به تعبیر دیگر، محبت به عنوان مکانیسم درونی کنترل، نیروی خودجوشی است که از طریق روابط عاطفی و به شکل ارگانیک همبستگی اجتماعی را محقق میکند، در حالی که عدالت به عنوان سازوکار بیرونی، ضامن نظم ساختاری جامعه است. این نظریه با توجه به تأکید همزمان بر ابعاد عاطفی و ساختاری کنترل اجتماعی و نیز انعطافپذیری فرهنگی، میتواند به عنوان چارچوبی بومی برای تحلیل و طراحی نظامهای کنترل اجتماعی در جوامع اسلامی مورد استفاده قرار گیرد. پژوهش حاضر نشان میدهد که این نظریه قابلیت بالایی برای پاسخگویی به چالشهای معاصر کنترل اجتماعی دارد و کاربرد عملی آن می-تواند در مسائل اجتماعی مانند کاهش کجروی، تقویت سرمایه اجتماعی، و مدیریت تعارضات مورد بررسی و استفاده قرار گیرد. | ||
کلیدواژهها | ||
کنترل اجتماعی؛ نظریه محبت - عدالت؛ خواجه نصیرالدین طوسی؛ جامعه اسلامی؛ نظم اجتماعی | ||
مراجع | ||
آرون، ریمون (1372). مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعهشناسی، ترجمه باقر پرهام، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ابوالحسنی نیارکی، فرشته (1400). اخلاق نیکیمحور مدنی مبتنی بر محبت و نوعدوستی از منظر نصیرالدین طوسی، پژوهشنامه اخلاق، سال چهاردهم، شماره 53: 72-53.
اخوان کاظمی، بهرام. (1379). تئوریهای عدالت در فلسفه سیاسی خواجه نصیرالدین طوسی، علوم سیاسی، شماره 8: 154-127.
اسمیت، فیلیپ (1383). درآمدی بر نظریه فرهنگی، حسن پویان، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
بحرانی، مرتضی و علویپور، محسن (1396). دوستی در سنت فلسفۀ سیاسی اسلامی. حکمت معاصر، 8(1)، 29-54.
بیرو، آلن (1367). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: کیهان.
حملهداری، سعیده و فاضلی، سیداحمد (1401). بررسی تطبیقی دیدگاه غزالی و خواجه نصیرالدین طوسی درباره سبب و متعلق دوستی، نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان، دوره دوازدهم، شماره 4: 29-15.
دانشور محمدزادگان، فاطمه، و فیلهکش، مریم (1396). اخلاق و عدالت اسلامی در سیاست اموال خواجه نصیرالدین طوسی، کنفرانس بینالمللی عدالت و اخلاق، سیویلیکا.
درویشی، صیاد (1401). فراتحلیل پژوهشهای سرمایه اجتماعی و پیشگیری از جرم با رویکرد فراملی، تحقیقات حقوقی بینالمللی، دوره پانزدهم، شماره 57: 106-79.
رضوی، سید ابوالفضل و نظامالاسلامی، امین (1393). کنترل اجتماعی در نظرگاه خواجه نصیرالدین طوسی، مطالعات تاریخ انتظامی، دوره اول، شماره 3: 124-99.
زاغری، طاهره؛ بخشایشی اردستانی، احمد و اشرفی، اکبر (1399). اخلاق سیاسی از منظر دو اندیشمند اسلامی: خواجه نصیرالدین طوسی و خواجه نظامالملک، فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، سال دهم، شماره 3: 98-65.
صبوریان، محسن و شهبازی، اکبر(1403). بساطت معنا و تکثر فرم در هیئتهای عزاداری: بررسی یک ایستگاه صلواتی منطقه نیروگاه قم، تهران، دانشگاه امام صادق(ع)، دومین همایش ملی هیئات مذهبی و آیینهای دینی (روایت اجتماعی هیئات).
غفاریفر، حسن (1381). نظارت و کنترل اجتماعی. مطالعات راهبردی زنان، شماره 17.
محمدخانی، مهدی؛ دهباشی، مهدی و واعظی، سیدحسین (1395). بررسی و بازخوانی دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی درباره عدالت، پژوهشهای اخلاقی، سال هفتم، شماره 1: 180-161.
محمدی اصل، عباس (1388). نظریههای جامعهشناسی، تهران: جامعهشناسان.
مهدیزاده، سیدمحمد (1389). نظریههای رسانه: اندیشههای رایج و دیدگاههای انتقادی، تهران: همشهری.
منوچهری، عباس (1388). دوستی در اندیشه سیاسی: روایتی پارادایمی، تحقیقات سیاسی و بینالمللی، سال اول، شماره 3: 74-55.
نایبی، هوشنگ؛ معیدفر، سعید، سراجزاده، سیدحسین و فیضی، سعید (1396). تئوری آنومی دورکیم و مرتن؛ شباهتها، تفاوتها و شیوههای اندازهگیری. فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هفدهم، شماره 66: 51-9.
نصیرالدین طوسى، محمد بن محمد (1373 الف). اخلاق ناصرى، تصحیح مجتبى مینوى و علیرضا حیدرى، چاپ پنجم، تهران: خوارزمى.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1373 ب). اوصاف الاشراف، تصحیح سیدمهدی شمسالدین، چاپ سوم، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
همیلتون، پیتر (1379). تالکوت پارسونز، ترجمه احمد تدین، تهران: هرمس.
یاراحمدی، مهدی (1399). بررسی اندیشه سیاسی خواجه نصیرالدین طوسی با تأکید بر نظریه حکومت، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
Durkheim, É. (2014). The division of labor in society (S. Lukes, Ed.; W. D. Halls, Trans.). Free Press. (Original work published 1893)
Foucault, M. (1995). Discipline and punish: The birth of the prison (A. Sheridan, Trans.). Vintage Books. (Original work published 1977)
Hirschi, T. (1969). Causes of delinquency. University of California Press.
Merton, R. K. (1938). Social structure and anomie. American Sociological Review, 3(5), 672-682. https://doi.org/10.2307/2084686
Parsons, T. (1951). The social system. Free Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 56 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 38 |