| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شمارهها | 6,877 |
| تعداد مقالات | 74,134 |
| تعداد مشاهده مقاله | 137,824,369 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,228,834 |
نقش تشبیه و تمثیل در تبیین مفهوم وحدت وجود در منطق الطّیر عطّار | ||
| ادب فارسی | ||
| دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 34، اسفند 1403، صفحه 113-136 اصل مقاله (909.22 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2025.396103.2312 | ||
| نویسندگان | ||
| علی کریمی* 1؛ علیمحمد موذنی2؛ علیرضا حاجیان نژاد2؛ روح الله هادی2 | ||
| 1- | ||
| 2دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| این پژوهش به بررسی نقش تشبیه و تمثیل در تبیین مفهوم پیچیده وحدت وجود در منظومه عرفانی منطق الطّیر عطّار میپردازد. با توجّه به انتزاعی بودن مفاهیم عرفانی، عطّار با بهرهگیری هوشمندانه از ابزارهای بلاغی، به ویژه تشبیه و تمثیل، توانسته این مفاهیم را به شیوهای ملموس و تأثیرگذار ارائه دهد. هدف اصلی این تحقیق، تحلیل کارکرد این شگردهای ادبی در انتقال مفهوم وحدت وجود و بررسی نقاط قوّت و محدودیتهای آنهاست. روش تحقیق به صورت توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر مبانی عرفان اسلامی و نظریات بلاغی انجام شده است. یافتهها نشان میدهد عطّار با تمثیلهای متنوّعی مانند «سیمرغ و سایه»، «موم و اشکال آن»، و «تخته منجّم»، ابعاد مختلف وحدت وجود را تبیین کرده است. این تمثیلها و تشبیهها از سویی به درک بهتر مفاهیم کمک میکنند (وجه مقرّب) و از سوی دیگر به دلیل محدودیتهای ذاتی، که هیچ تشبیه و تمثیلی از آن خالی نیست، ممکن است به برداشتهای نادرست بینجامد (وجه مبعّد). این پژوهش نشان میدهد که عطّار با ترکیب هنرمندانه تشبیهها و مبانی عرفانی، سازوکاری مؤثر برای انتقال مفاهیم انتزاعی ایجاد کرده است. با این حال، برای درک عمیقتر وحدت وجود، بررسی تطبیقی این تمثیلها با آثار دیگر عرفا و تحلیل تأثیر آنها بر مفاهیم فلسفی پیشنهاد میشود. | ||
| کلیدواژهها | ||
| عطّار؛ منطق الطّیر؛ تشبیه؛ تمثیل؛ وحدت وجود؛ عرفان اسلامی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن عربی محی الدین (بیتا)، الفتوحات المکیه فی معرفه اسرار المالکیه و الملکیه، ج 2، بیروت، دار احیاء التّراث العربی.
ابن عربی محی الدّین (1386)، فصوص الحکم، ترجمه محمّد خواجوی، تهران، مولی.
پاکدل مسعود (1392)، «وحدت وجود و بازتاب آن در منطق الطّیر»، عرفان اسلامی، سال 9، ش 35، بهار، 213 – 235.
پورنامداریان تقی (1382)، دیدار با سیمرغ، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی.
حسینی طهرانی سیدمحمّدحسین (1426 ه.ق)، اللهشناسی، مشهد، علّامه طباطبایی.
حسینی طهرانی سیدمحمّدحسین (1393)، توحید علمی و عینی، مشهد، علّامه طباطبایی.
رحمتینژاد صغری (1391)، «نمادپردازی در مثنویهای عطّار»، به راهنمایی رحیم کوشش، کارشناسی ارشد، دانشگاه ارومیه.
رضائی پروین (1400)، «بلاغت در خدمت انتقال مفاهیم عرفانی»، فنون ادبی، سال 13، ش 34، بهار، 43 – 58.
زرگران ایمان و همکاران (1398)، «خدای وحدت وجودی و تصاویر برآمده از آن در آثار عطّار»، شعرپژوهی، سال 11، ش 41، پاییز، 19 – 42.
شفیعی کدکنی محمّدرضا (1372)، صور خیال در شعر فارسی، تهران، آگاه.
شمیسا سیروس (1347)، بیان و معانی، تهران، فردوس.
شهید ثانی (1377)، شرح مصباح الشّریعه، ترجمه عبدالرزاق بن محمّد هاشم گیلانی، تهران، پیام حق.
صائب محمّد علی (1380)، غزلیات و ابیات برگزیده مولانا صائب تبریزی، گردآورنده محمّد قهرمان، اصفهان، شاهنامه پژوهی.
صنعتینیا فاطمه (1369)، مآخذ و قصص مثنویهای عطّار نیشابوری، تهران، زوّار.
طباطبایی سید محمّدحسین (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 20، ترجمه محمّدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
عراقی فخرالدّین ابراهیم (1362)، دیوان فخرالدین عراقی، تهران، جاویدان.
عطّار فرید الدّین محمّد بن ابراهیم نیشابوری (1388)، منطق الطّیر، تصحیح محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن.
فتوحی رودمعجنی محمود (1385)، بلاغت تصویر، تهران، سخن.
نسفی عزیز بن محمّد (1391)، کشف الحقائق، تصحیح سیّد علی اصغر میرباقری فرد، تهران، سخن.
یزدانپناه یدالله (1393)، مبانی و اصول عرفان نظری، قم، موسّسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
References The Holy Qur’an. [In Arabic]. Attar, Farid al-Din Mohammad b. Ebrahim of Nishapur. (2009). Mantiq al-Tayr. Edited by Mohammad Reza Shafiei-Kadkani. Tehran: Sokhan. [In Persian]. Fotouhi Rudmajani, Mahmoud. (2006). Balaghat-e Tasvir. Tehran: Sokhan. [In Persian]. Hosseini Tehrani, Seyyed Mohammad Hossein. (2005/1426 AH). Allah-shenasi. Mashhad: Allameh Tabatabaei. [In Persian]. Hosseini Tehrani, Seyyed Mohammad Hossein. (2014). Towhid-e Elmi va ʿAyni. Mashhad: Allameh Tabatabaei. [In Persian]. Ibn ʿArabi, Muhyiddin. (n.d.). Al-Futuhat al-Makkiyya fi Maʿrifat Asrar al-Malikiyya wa al-Malakiyya, Vol. 2. Beirut: Dar Ihyaʾ al-Turath al-ʿArabi. [In Arabic]. Ibn ʿArabi, Muhyiddin. (2007). Fusus al-Hikam. Translated by Mohammad Khajavi. Tehran: Mola. [In Persian]. ʿIraqi, Fakhr al-Din Ebrahim. (1983). Divan. Tehran: Javidan. [In Persian]. Nasafi, Aziz b. Mohammad. (2012). Kashf al-Haqaʾiq. Edited by Seyyed Ali Asghar Mirbagheri Fard. Tehran: Sokhan. [In Persian]. Pakdel, Masoud. (2013). “Wahdat al-Wujud and Its Reflection in Attar’s Mantiq al-Tayr.” ʿIrfan-e Eslami, Vol. 9, No. 35, Spring, pp. 213–235. [In Persian]. Pournamdarian, Taghi. (2003). Didar ba Simorgh. Tehran: Institute for Humanities Research. [In Persian]. Rahmatinejad, Soghra. (2012). “Symbolism in Attar’s Masnavis.” M.A. Thesis, supervised by Rahim Kooshesh, Urmia University. [In Persian]. Rezaei, Parvin. (2021). “Rhetoric in Service of Conveying Mystical Concepts.” Fanun-e Adabi, Vol. 13, No. 34, Spring, pp. 43–58. [In Persian]. Saeb, Mohammad ʿAli Tabrizi. (2001). Selected Ghazals and Poems. Collected by Mohammad Ghahreman. Isfahan: Shahnameh-Pazhuhi. [In Persian]. Sanatiniya, Fatemeh. (1990). Maʾakhadh va Qesas-e Masnavis of Attar of Nishapur. Tehran: Zavvar. [In Persian]. Shafiei-Kadkani, Mohammad Reza. (1993). Sovar-e Khayal dar Sheʿr-e Farsi. Tehran: Agah. [In Persian]. Shahid Thani, Zayn al-Din. (1998). Sharh-e Misbah al-Shariʿa. Translated by ʿAbd al-Razzaq b. Mohammad Hashim Gilani. Tehran: Payam-e Haqq. [In Persian]. Shamisa, Cyrus. (1968). Bayan va Maʿani. Tehran: Ferdows. [In Persian]. Tabatabaei, Seyyed Mohammad Hossein. (1995). Al-Mizan fi Tafsir al-Qur’an, Vol. 20. Translated by Mohammad Baqer Mousavi Hamedani. Qom: Daftar-e Nashr-e Eslami. [In Persian]. Yazdanpanah, Yadollah. (2014). Mabani va Osul-e ʿErfan-e Nazari. Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute. [In Persian]. Zargaran, Iman, et al. (2019). “The God of Wahdat al-Wujud and Its Images in Attar’s Works.” Sheʿr-Pazhuhi, Vol. 11, No. 41, Autumn, pp. 19–42. [In Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 45 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 20 |
||