سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات163
تعداد شماره‌ها6,878
تعداد مقالات74,135
تعداد مشاهده مقاله137,878,601
تعداد دریافت فایل اصل مقاله107,237,325
قدردان قراملکی, رضا, حق پرست, فرزین, هاشم پور, پریسا. (1404). تحلیل تأثیر مدرنیزاسیون بر تغییرات کالبدی مسکن تبریز با تأکید بر تحولات سبک زندگی در دوره قاجار و پهلوی. , 30(1), 83-98. doi: 10.22059/jfaup.2025.386906.673038
رضا قدردان قراملکی; فرزین حق پرست; پریسا هاشم پور. "تحلیل تأثیر مدرنیزاسیون بر تغییرات کالبدی مسکن تبریز با تأکید بر تحولات سبک زندگی در دوره قاجار و پهلوی". , 30, 1, 1404, 83-98. doi: 10.22059/jfaup.2025.386906.673038
قدردان قراملکی, رضا, حق پرست, فرزین, هاشم پور, پریسا. (1404). 'تحلیل تأثیر مدرنیزاسیون بر تغییرات کالبدی مسکن تبریز با تأکید بر تحولات سبک زندگی در دوره قاجار و پهلوی', , 30(1), pp. 83-98. doi: 10.22059/jfaup.2025.386906.673038
قدردان قراملکی, رضا, حق پرست, فرزین, هاشم پور, پریسا. تحلیل تأثیر مدرنیزاسیون بر تغییرات کالبدی مسکن تبریز با تأکید بر تحولات سبک زندگی در دوره قاجار و پهلوی. , 1404; 30(1): 83-98. doi: 10.22059/jfaup.2025.386906.673038

تحلیل تأثیر مدرنیزاسیون بر تغییرات کالبدی مسکن تبریز با تأکید بر تحولات سبک زندگی در دوره قاجار و پهلوی

نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی
دوره 30، شماره 1، خرداد 1404، صفحه 83-98    اصل مقاله (1.58 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfaup.2025.386906.673038
نویسندگان
رضا قدردان قراملکی* 1؛ فرزین حق پرست2؛ پریسا هاشم پور3
1دکتری معماری اسلامی، گروه معماری و معماری اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.
2استاد گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.
3استاد گروه معماری و معماری اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.
چکیده
تحولات شتابان مدرنیزاسیون در گذار از دوره قاجار به پهلوی، سبک زندگی ایرانیان را متحول ساخت و بازتاب کالبدی آن را در معماری مسکن بر جای گذاشت. با هدف پرکردن خلأ مطالعاتی پیرامون تأثیر تحول سبک زندگی بر کالبد مسکونی در دوره گذار قاجار/پهلوی، این پژوهش با روش ترکیبی تفسیری-تاریخی و مطالعه موردی چهار خانه شاخص (دو نمونه قاجاری و دو نمونه پهلوی) در شهر تبریز، نقش مولفه‌های سبک زندگی در تغییرات فضاهای مسکونی را بررسی می‌کند. بدین منظور داده‌های تاریخی همراه برداشت میدانی، نقشه‌ها و عکس‌های مستند، ویژگی‌های کالبدی نظیر مساحت کل و نسبت فضاهای باز/نیمه‌باز/بسته، تعداد و کارکرد اتاق‌ها، سیستم ورودی، تقسیم‌بندی اندرونی-بیرونی، تزئینات نما و الگوی مبلمان تحلیل شد. نتایج نشان می‌دهد خانه‌های دوره پهلوی در مقایسه با دوره قاجار با ابعادی کوچک‌تر، نسبت بیشتری از مساحت را به حجم ساختمان اختصاص داده و ایوان و حیاط‌های بزرگ را حذف کرده‌اند. فضاهای انعطاف‌پذیر چندعملکردی جای خود را به اتاق‌های اختصاصی و مبلمان صلب داد و سلسله‌مراتب ورودی ساده‌تر شد. افزون بر این، استفاده گسترده از مصالح نوین، سیستم‌های لوله‌کشی و روشنایی الکتریکی به تغییر تقسیم‌بندی داخلی خانه‌ها انجامید.
کلیدواژه‌ها
معماری مسکونی؛ سبک زندگی؛ مدرنیزاسیون؛ خانه پهلوی؛ خانه قاجاری؛ معماری تبریز
مراجع
  1. آبراهامیان، یرواند (1377). ایران بین دو انقلاب: درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران معاصر. (احمدگل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، مترجم). نشر نی. (چاپ اثر اصلی 1982)
  2. 2. آروی، پیتر و همکاران (1371). سلسله پهلوی و نیروهای مذهبی به روابت کمبریج. (عباس مخبر، مترجم). طرح نو. (چاپ اثر اصلی 1991)
  3. 3. بانی مسعود، امیر (1388). معماری معاصر ایران (در تکاپوی سنت و مدرنیته). هنر و معماری قرن.
  4. 4. بهشتی، سید محمد (1395). یادداشت فنی: خانه از آغاز پهلوی اول تا دهه چهل شمسی. مطالعات معماری ایران، 5 (10)، 243-229. https://jias.kashanu.ac.ir/article_111777.html 5.
  5. جانی‌پور، بهروز (1379). سیر تحول معماری مسکن تهران در دوران پهلوی. رساله دکتری، دانشگاه تهران. تهران. https://noordoc.ir/thesis/23547 6.
  6. جعفری، مرتضی و همکاران (1371). واقعه حجاب. سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
  7. 7. حبیبی، محسن (1382). از شار تا شهر. دانشگاه تهران. 8. حبیبی، محسن و همکاران (1389). از فرو ریختن باروها تا اندیشة شاهراه‌ها. صفه، 20 (50)، 85-102. https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100386.html 9.
  8. خاکرند، شکرالله و صبوری‌مند، فهیمه (1393). نقش رادیو در دوره پهلوی. فصلنامه پارسه، 14 (22)، 23-35. http://noo.rs/mXr0H 10. شصتی، شیما و فلامکی، محمد منصور (1393). رابطه میان سبک زندگی و مسکن ایرانی (با تاکید بر نظریه جامعه کوتاه مدت و نظریه راهبرد و سیاست سرزمینی جامعه ایران). فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 6 (3)، 137-117. https://doi.org/10.7508/isih.2014.23.005 11.
  9. شولتز، ک. ن (1384). مفهوم سکونت به سوی معماری تمثیلی. (محمود یاراحمدی، مترجم). آگه. (چاپ اثر اصلی 1984)
  10. 12. صفری، سهیلا و همکاران (1393). اعتراضات مردم به نوسازی شهری در دوره پهلوی اول (مطالعه اسناد عرایض مجلس شورای ملی-مجلس ششم تا هشتم). تحقیقات تاریخ اجتماعی، 4 (1)، 60-29. http://noo.rs/MYQgP 13.
  11. عنابستانی، علی‌اکبر و همکاران (1397). بررسی تأثیر پذیری الگوی مسکن روستایی از سبک زندگی روستاییان در شهرستان نکا. آمایش جغرافیایی فضا، 8 (27)، 51-35. https://gps.gu.ac.ir/article_65968.html 14.
  12. کاتوزیان، محمدعلی همایون (1374). اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی. (محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، مترجم). نشر مرکز. (چاپ اثر اصلی 1981)
  13. 15. کاویانی ارانی، محمد (1388). طرح نظریه سبک زندگی بر اساس دیدگاه اسلام و ساخت آزمون سبک زندگی اسلامی و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی آن. رساله دکتری، دانشگاه اصفهان. اصفهان. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/f7b8f2a4ec749708e1e6993181d87103 16.
  14. کریمی، پاملا (1400). زندگی خانگی و فرهنگ مصرفی در ایران. (زهرا طاهری، مترجم). شیرازه کتاب ما. (چاپ اثر اصلی 2013)
  15. 17. کلانتری، عبدالحسین و بخشی‌زاده، حسن (1398). تغییرات اجتماعی شهر تهران در دوره پهلوی اول. توسعه محلی (روستایی-شهری)، 11 (2)، 436-409. https://doi.org/10.22059/jrd.2019.76754 18. 
  16. سبک زندگی ساکنان. هویت شهر، 15 (48)، 92-79. https://doi.org/10.30495/hoviatshahr.2021.16584 20.
  17. مهدوی، شیرین (1392). نگاهى به زندگى روزمره مردم ایران در اواخر عصر قاجار. (حسین احمدزاده نودیجه، مترجم). پیام بهارستان، 5 (19)، 132-114. http://noo.rs/dx8Az 21.
  18. ناری قمی، مسعود و عباس‌زاده، محمدجواد (1393). مهمان در خانه: یک بررسی تطبیقی میان ایران و غرب در آستانه دوران مدرن. پژوهش‌های معماری اسلامی، 1 (3)، 108-93. http://jria.iust.ac.ir/article-1-157-fa.html 22.
  19. ونتلیگ، جیمز (1392). طراحی مسکن بر پایه سبک زندگی. (حبیب قاسمی، مترجم). کتابکده کسری. (چاپ اثر اصلی 1990)
  20. 23. Abrahamian, Yerevan. (1998). Iran Between Two Revolutions: An Introduction to the Political Sociology of Contemporary Iran. (Ahmad golmohammadi and Mohammad Ebrahim Fattahi, translators). Ney Publishing House. (Original work published 1982) (in Persian)
  21. 24. Anabastani, Ali Akbar. et al. (2018). Studying the Influence of Rural Housing Patterns on the Lifestyle of Villagers in Neka. Geographical Spatial Planning, 8 (27), 51-35. https://gps.gu.ac.ir/article_65968.html (in Persian)
  22. 25. Arvi, Peter. et al. (1992). The Pahlavi Dynasty and Religious Forces in Cambridge. (Abbas Mokhbar, translator). New Design. (Original work published 1991) (in Persian)
  23. 26. Bani Masoud, Amir. (2009). Contemporary Iranian Architecture (In the Struggle of Tradition and Modernity). Art and Architecture of the Century. (in Persian)
  24. 27. Beheshti, Seyed Mohammad. (2016). Technical Note: House from the Beginning of the First Pahlavi Dynasty to the Forties of the Solar System. Iranian Architectural Studies, 5 (10), 229-243. https://jias.kashanu.ac.ir/article_111777.html (in Persian)
  25. 28. Bell, David. And Hollows, Joanne. (2005). Ordinary lifestyles. US. McGrawhill. 29. Chaney, D. (1996). Lifestyle. Routledge.
  26. 30. Cockerham WC. (2007). New Direction in Health Lifestyle Research. Int J Public Health, 52 (6), 327-328. 31. Giddens, A. (1995). Modernity and Self Identity: Self and Society in the Late Modern Age. Stanford University Press. 32. Habibi, Mohsen. (2003). From the Stream to the City. University of Tehran. (in Persian)
  27. 33. Habibi, Mohsen. et al. (2009). From the Collapse of the Ramparts to the Idea of Highways. Soffe, 20 (50), 85-102. https://soffeh.sbu.ac.ir/article_100386.html (in Persian)
  28. http://dx.doi.org/10.1177/110330880701500402 https://doi.org/10.1007/s00038-007-0227-0 https://doi.org/10.1176/appi.psychotherapy.2001.55.3.420 34. Jafari, Morteza. et al. (2002). The Hijab Incident. Islamic Revolution Cultural Documents Organization. (in Persian)
  29. 35. Janipour, Behrouz. (2000). The Evolution of Tehran's Residential Architecture during the Pahlavi Era. PhD thesis, University of Tehran. Tehran. https://noordoc.ir/thesis/23547 (in Persian)
  30. 36. Kalantari, Abdolhossein. and Bakhshizadeh, Hassan. (2019). Social changes in Tehran during the first Pahlavi period. Local Development (Rural-Urban), 11 (2), 436-409. https://doi.org/10.22059/jrd.2019.76754 (in Persian) 37. Karimi, Pamela. (1997). Home life and consumer culture in Iran. (Zahra Taheri, translator). Shirazeh Kitab Ma. (Original publication 2013) (in Persian)
  31. 38. Katouzian, Mohammad Ali Homayoun. (1995). Iran's political economy from constitutionalism to the end of the Pahlavi dynasty. (Mohammad Reza Nafisi and Kambiz Azizi, translators). Markaz Publishing. (Original publication 1981) (in Persian)
  32. 39. Kaviani-Arani, Mohammad. (2009). Designing a lifestyle theory based on the Islamic perspective and constructing an Islamic lifestyle test and examining its psychometric properties. PhD thesis, University of Isfahan. Isfahan. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/f7b8f2a4ec749708e1e6993181d87103 (in Persian)
  33. 40. Khakrand, Shokrollah. and Sabourimand, Fahimeh. (2014). The Role of Radio in the Pahlavi Period. Parseh Quarterly, 14 (22), 23-35. http://noo.rs/mXr0H (in Persian)
  34. 41. Kiani, Mostafa. (2004). Architecture of the First Pahlavi Period: Transformation of Ideas, Origin and Formation of Architecture in the Twenty-Year Period of Contemporary Iran. Contemporary History of Iran. (in Persian)
  35. 42. Mahdavi, Shirin. (2013). A Look at the Daily Life of Iranian People in the Late Qajar Era. (Hossein Ahmadzadeh Nodijeh, Translator). Payam Baharestan, 5 (19), 114-132. http://noo.rs/dx8Az (in Persian)
  36. 43. Motaghedi, Fatemeh. et al. (2001). The Effect of Physical Differences between Traditional Houses and Corporate Houses in Abadan on the Lifestyle of Residents. City Identity, 15 (48), 79-92. https://doi.org/10.30495/hoviatshahr.2021.16584 (in Persian)
  37. 44. Nari Ghomi, Masoud. and Abbaszadeh, Mohammad Javad. (2013). Guest at Home: A Comparative Study between Iran and the West on the Threshold of the Modern Era. Islamic Architecture Research, 1 (3), 108-93. http://jria.iust.ac.ir/article-1-157-fa.html (in Persian)
  38. 45. Richman, joseph. (2001). Humor and Creative Life Styles. American Journal of Psychology, 55 (3), 420-428. 46. Rokeach, Milton. (1973). The Nature of Human Values. Free Press.
  39. 47. Safari, Soheila. et al. (2014). People's protests against urban renewal in the first Pahlavi period (A study of the documents of the petitions of the National Consultative Assembly - the sixth to the eighth parliaments). Social History Research, 4 (1), 60-29. http://noo.rs/MYQgP (in Persian)
  40. 48. Schultz, K. N. (2005). The Concept of Dwelling Towards Allegorical Architecture. (Mahmoud Yarahmadi, translator). Agah. (Original publication 1984) (in Persian)
  41. 49. Shasti, Shima. and Flamaki, Mohammad Mansour. (2014). The Relationship Between Iranian Lifestyle and Housing (With Emphasis on the Theory of Short-Term Society and the Theory of Strategy and Territorial Policy of Iranian Society). Interdisciplinary Studies in the Humanities, 6 (3), 117-137. https://doi.org/10.7508/isih.2014.23.005 (in Persian)
  42. 50. Wentlig, James. (2013). Housing Design Based on Lifestyle. (Habib Ghasemi, translator). Kasra Library. (Original work published 1990) (in Persian)
  43. 51. Wilska, T. and Pedrozo, S. (2007). New Technology and Young Peoples consumer indentitites: A Comparative study Between Finland and Brazil. Young, 15(4); 343 – 368.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 104
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 39





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب