
تعداد نشریات | 163 |
تعداد شمارهها | 6,878 |
تعداد مقالات | 74,138 |
تعداد مشاهده مقاله | 137,889,968 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,260,680 |
شناسایی و مطالعه راههای سنگفرش مازندران در دورۀ متأخر اسلامی | ||
مطالعات باستان شناسی | ||
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 شهریور 1404 | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2025.397298.143358 | ||
نویسندگان | ||
مهدی خلیلی* ؛ سید رسول موسوی حاجی؛ مرتضی عطائی | ||
دانشگاه مازندران | ||
چکیده | ||
استان مازندران به دلیل موقعیت جغرافیایی، اهمیت تاریخی، همواره نقش مهمی در تحولات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران ایفا کرده است. وجود موانع طبیعی مانند رشتهکوه البرز و حکومتهای نیمهمستقل، سبب شد تا پیش از صفویه، راههای ارتباطی کمی بین فلات ایران و مازندران وجود داشته باشد. از دورۀ صفوی، بهویژه در عهد شاهعباس، با احداث «جادههای شاهعباسی»، تحولی در توسعۀ راههای کوهستانی و جلگهای مازندران پدید آمد. در دورۀ قاجار نیز، این منطقه به دلیل نقش حیاتی در تأمین مواد غذایی پایتخت و تجارت با روسیه، شاهد گسترش راهها تحت عنوان «جادههای ناصرالدینشاهی» بود. با وجود اهمیت راههای تاریخی مازندران و سازههای وابسته به آن، پژوهشهای باستانشناسی چندانی در این زمینه انجام نشده و پرسشهای بسیاری دربارۀ تأثیر جغرافیا و اقلیم بر شکلگیری راهها، کارکردهای گوناگون آنها و انطباق جادههای امروزی با مسیرهای تاریخی باقی مانده است. این پژوهش با به کارگیری شیوههای کتابخانهای و میدانی، به واکاوی برخی از این ابهامات پرداخت و کارکرد راههای تاریخی را در توسعۀ منطقهای و ملی مازندران تحلیل کرد. برای دستیابی به این هدف، در این مطالعه، بیست راه سنگفرش تاریخی در مازندران مورد بررسی قرار گرفت. برخی از این راهها که در جلگه، میانبند و ارتفاعات مازندران قرار دارند، برای نخستین بار در این پژوهش شناسایی و معرفی میشوند. نتیجه این تحقیق نشان میدهد که راههای مورد بررسی در این پژوهش که عمدتاً مربوط به دورههای صفویه و قاجاریه هستند، در زمان خود بهعنوان مسیرهای مواصلاتی بینمنطقهای یا درونمنطقهای عمل میکردهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
مازندران؛ راههای سنگفرش تاریخی؛ جادههای شاهعباسی؛ جادههای ناصرالدینشاهی؛ باستانشناسی راهها | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 56 |