سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات163
تعداد شماره‌ها6,878
تعداد مقالات74,135
تعداد مشاهده مقاله137,876,113
تعداد دریافت فایل اصل مقاله107,235,213
دویران, علیرضا. (1404). نگرش رویکردی مدیران شهری به ساماندهی بافت‌های ناکارآمد شهری مطالعه موردی: به افت‌های اسکان غیررسمی شهر زنجان. , 13(2), 77-94. doi: 10.22059/jurbangeo.2025.386415.2018
علیرضا دویران. "نگرش رویکردی مدیران شهری به ساماندهی بافت‌های ناکارآمد شهری مطالعه موردی: به افت‌های اسکان غیررسمی شهر زنجان". , 13, 2, 1404, 77-94. doi: 10.22059/jurbangeo.2025.386415.2018
دویران, علیرضا. (1404). 'نگرش رویکردی مدیران شهری به ساماندهی بافت‌های ناکارآمد شهری مطالعه موردی: به افت‌های اسکان غیررسمی شهر زنجان', , 13(2), pp. 77-94. doi: 10.22059/jurbangeo.2025.386415.2018
دویران, علیرضا. نگرش رویکردی مدیران شهری به ساماندهی بافت‌های ناکارآمد شهری مطالعه موردی: به افت‌های اسکان غیررسمی شهر زنجان. , 1404; 13(2): 77-94. doi: 10.22059/jurbangeo.2025.386415.2018

نگرش رویکردی مدیران شهری به ساماندهی بافت‌های ناکارآمد شهری مطالعه موردی: به افت‌های اسکان غیررسمی شهر زنجان

پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری
مقاله 5، دوره 13، شماره 2، تیر 1404، صفحه 77-94    اصل مقاله (773.65 K)
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2025.386415.2018
نویسنده
علیرضا دویران*
گروه آموزش جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
چکیده
علی‌رغم گذشت چندین دهه از روند اجرای طرح‌های ساماندهی بافت‌های ناکارآمد شهری، هنوز این مسئله به‌عنوان موضوعی نوظهور شناخته می‌شود که نه‌تنها تکراری نشده است بلکه با بروز مسائل جدید ابعاد تازه‌ای به خود گرفته است. در این فرایند آنچه بار موفقیت یا ناکارآمدی مداخله را به عهده دارد مدیریت شهری است که همواره تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر مداخله بوده است. این مطالعه از نوع تحقیقات آمیخته (کمی و کیفی) با ماهیت اکتشافی است که ساختار آن بر چارچوب استقرایی - تفسیری و اثبات‌گرایی بنیان نهاد شده است. جامعه موردمطالعه مدیران شهری شهر زنجان، باتجربه مداخله در بافت‌های ناکارآمد شهری (اعضای ستاد ساماندهی اسکان غیررسمی) می‌باشند. حجم نمونه با اشباع نظری و در تطابق با اصول روش‌شناسی کیو 25 نفر بوده است. داده‌ها به‌صورت کیفی مبتنی بر گزاره‌های کیو و کمی (تحلیل عاملی اکتشافی) تجزیه‌وتحلیل شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد از مجموع 40 کیو مستخرج شده، 7 مضمون ناکارآمدی طرح‌ها، توزیع نامناسب منابع شهری، اقتصاد ساکنان، حقوق مالکیت، ناکارآمدی مدیریت شهری، طرح‌های توسعه، ظرفیت محلی و قدرت شهری مفاهیم اصلی مداخله در بافت‌های اسکان غیررسمی را شکل می‌دهند. یافته‌های تحلیل عاملی اکتشافی نشان می‌دهد پنج عامل قدرت شهری، عدالت توزیع، اقتصاد، ناکارآمدی طرح‌ها و حقوق مالکیت ذهنیت و نگرش اصلی مدیران در مواجه با بافت‌های ناکارآمد می‌باشد. نتایج نشان می‌دهد قدرت شهری با اختصاص 33 درصد بار عاملی به‌عنوان ذهنیت برتر مدیران شهری در مداخله لحاظ گردیده و بهترین روش مداخله را قدرتمندسازی ساکنان جهت حضور در مدیریت شهری می‌دانند.
کلیدواژه‌ها
اسکان غیررسمی؛ قدرت شهری؛ مدیریت؛ زنجان
مراجع
  1. احسن، مجید و نیرومند، مصطفی. (1352). حاشیه‌نشینان بندرعباس. نشریه حاشیه‌نشینان، 4.
  2. اسکندریان، غلامرضا و فیروزآبادی، سید احمد. (1398). واکاوی نقش و اهمیت رویکرد توانمندسازی در مواجهه با اسکان غیررسمی از نگاه صاحب‌نظران و حرفه‌مندان. فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، 4(11)، 86-57. doi: 10.22054/urdp.2021.51284.1200
  3. پروین‌زاده، محمود؛ ولی‌زاده، رضا؛ حسین‌زاده دلیر، کریم و احمدزاده، حسن. (1402). واکاوی پیشران‌های کلیدی مؤثر بر گسترش اسکان غیررسمی با رویکرد آینده‌پژوهی، نمونه موردی سکونت‌گاه‌های غیررسمی کلان‌شهر تبریز. جغرافیا و برنامه‌ریزی، 27(83)، 26-13. https://doi.org/10.22034/gp.2023.14300
  4. پیران، پرویز. (1374). اسکان غیررسمی در ایران. ماهنامه اطلاعات سیاسی و اقتصادی، 88، تهران
  5. جودی، فرهاد؛ سرور، رحیم و حسنی مهر، صدیقه. (1404). سنجش عملکرد مدیریت شهری بر کیفیت زندگی سکونتگاه‌های غیررسمی شهر میاندوآب. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 25(77)، 383-366. https://doi. rg/10.61186/jgs.25.77.8
  6. حاج یوسفی، علی، (1381) حاشیه‌نشینی شهری و فرایند تحول آن. هفت شهر، 8(3)، 16-5.
  7. حیدری، محمدتقی؛ نصیری، ثریا؛ حقی، یعقوب و محرمی، سعید. (1401). تحلیل عملکردی کنشگران شهری در ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی با مدل چند موضوع- چند بازیگر (مطالعه موردی: محله اسلام‌آباد شهر زنجان). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 9(3)، 58-39. https://doi.org/10.22067/jgusd.2021.68673.1014
  8. خاتم، اعظم. (1381). سهم مردم، سهم دولت در طرح‌های توانمندسازی و بهسازی محله. هفت شهر، 3(9 و 10)، 17-12.
  9. خسروی، محبوبه. (1396). شناسایی دیدگاه متخصصان برنامة درسی دربارة چالش‌های نوآوری در برنامة درسی آموزش عالی با استفاده از روش کیو. فصلنامه پژوهش‌های برنامه درسی، 2(4)،144-118. https://doi. rg/10.22099/jcr.2018.4746
  10. خوش‌گویان رفتار، علیرضا. (1386). روش‌شناسی کیو. چاپ اول، تهران: نشر صداوسیما.
  11. دانایی‌فرد، حسن؛ الوانی، مهدی و آذر، عادل. (1393). روش‌شناسی پژوهش‌های کمی در مدیریت، رویکردی جامع. تهران: نشر ضفا.
  12. دویران، اسماعیل. (1397). مدیریت یکپارچه شهری در ایران. چاپ اول، تهران: نشر ارشدان.
  13. دویران، اسماعیل. (1399). سنجش زیست‌پذیری بافت‌های شهری با تأکید بر پایداری اجتماعی (مطالعه موردی: محلات اسکان غیررسمی شهر همدان). جغرافیای اجتماعی شهری، 7(1)، 47-64.. doi: 10. 2103/JUSG.2020.2004
  14. دویران، اسماعیل. (1399). سنجش ظرفیت نهادسازی اجتماعات محلی در محلات اسکان غیررسمی. نمونه موردی: شهر زنجان. آمایش جغرافیایی فضا، 10(35)، 281-298. https://doi. rg/10.30488/gps.2019.136980.2823
  15. دویران، اسماعیل؛ کاظمیان، غلامرضا؛ مشکینی، ابوالفضل؛ رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و کلهرنیا، بیژن. (1391). مدیریت یکپارچه شهری در ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی شهرهای میانی ایران؛ موردپژوهی: زنجان و همدان. مدیریت شهری، 10(30)، 53-68.
  16. زاهد زاهدانی، سید سعید. (1379). حاشیه‌نشینی در ایران. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
  17. کاظمیان، غلامرضا. (1383). تبیین رابطه ساختار حاکمیت و قدرت شهری با سازمانیابی فضایی. پایان‌نامه دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس: تهران
  18. گنجی، مرتضی. (1401). حاشیه‌نشینی (اسکان غیررسمی) در ایران رویکردها، سیاست‌ها و اقدامات. تهران: نشر مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  19. محسنی، رضا علی و نعیمایی، بنیامین. (1396). بررسی نقش مدیریت شهری در افزایش مشارکت اجتماعی با تأکید بر محله محوری (مطالعه موردی: منطقه 8 تهران). فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 3(9)، 94-81.
  20. مشکینی، ابوالفضل، احدنژاد روشتی، محسن، و نجفی، سعید. (1400). واکاوی نظم مکنون مدیریت قدرت در تولید متن/ فضا از منظر گفتمان انتقادی (مورد پژوهی: محله اسلام‌آباد شهر زنجان). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 9(4)، 909-931. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2021.320361.1477
  21. نژادبهرام، زهرا و جلیلی، سید مصطفی. (1399). تبیین مفهوم «قدرت شهر» و اثرات آن در فرآیند توسعه شهر تهران. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 13(33)، 267-278. https://doi. rg/10.22034/aaud.2020.208096.2037
  22. نظرنیا، علیرضا؛ زارع، لیلا و دولت‌آبادی، فریبرز. (1400). رویکرد مسکن اندک افزا به‌مثابه سیاست ارتقای مسکن در سکونتگاه‌های غیررسمی؛ موردپژوهی شهر چابهار. فصلنامه مطالعات شهری، 10(38)، 90-77. doi: 10.34785/J011.2021.809
  23. Ahsan, M., & Niroumand, M. (1973). Marginal Residents of Bandar Abbas, Marginal Residents journal, 4. [In Persian]
  24. Amnesty international. (2009).The unseen majority:Nairobis two million slumdwellers. Amnesty international publication, London, Center for civil socityNon governmental organization faith based organization.
  25. Brown, S., During, D., & Selden, S. (2008). Q Methodology, Chapter 37, (in C.miller & K.Yengleds) Handbook of Research Methods in Public Administration or Public Policy,Kaifcag Yang, Gerald J Miller, p:722-755, Available at: www.handbook.uts.edu.au/subjects/details/57028.html.
  26. Danaeifard, H., Alvani, M., & Azar, A. (2014). Methodology of Quantitative Research in Management, A Comprehensive Approach. Tehran: Zafa Publishing. [In Persian]
  27. Daviran, A. (2018). Integrated Urban Management in Iran. Tehran: First edition, Arshadhan Publications. [In Persian]
  28. Daviran, E., Kazemian, G., Meshkini, A., Rokn Al Din Eftekhari, A., & Kalhornia, B. (2012). Urban integrated management in arranging of Informal settlement in Iran moderate cities (Zanjan and Hamadan). Urban management, 10 (30), 53-68.[In Persian]
  29. Daviran, S. (2020). Assessment of urban textile viability with emphasis on social sustainability (Case Study: Informal settlements of Hamadan city). Journal of Urban Social Geography, 7(1), 47-64. doi: 10.22103/JUSG.2020.2004 [In Persian]
  30. daviran, S. (2020). Measuring Capacity of Institutionalization of Local Communities of Informal Settlement (Case Study: Zanjan City). Geographical Planning of Space, 10(35), 281-298. doi: 10.30488/gps.2019.136980.2823 [In Persian]
  31. Enobong Roberts, R., & Okanya, O. (2020). Measuring the socio–economic impact of forcedevictions and illegal demolition; a comparative study between displaced and existing informal settlements. The Social Science Journal, 24, 1-20. https://doi.org/10.1016/j.soscij.2018.12.003
  32. Eskandarian, G., & Firouzabadi, S. A. (2020). Analyzing the Role of Empowerment Approach in Dealing with Informal Settlement from Experts’ Perspectives. Journals of Urban and Regional Development Planning, 4(11), 57-86. doi: 10.22054/urdp.2021.51284.1200 [In Persian]
  33. Fouad, Z & Sati Abbas, S. (2021). The Role of Urban Land Management on the Informal Settlements. IOP Conference Series Earth and Environmental Science, 754(1), 012014. DOI:10.1088/1755-1315/754/1/012014
  34. Ganji, M. (2023). Marginal Settlement (Informal Settlement) in Iran: Approaches, Policies and Measures. Tehran, Iran: Research Center of the Islamic Consultative Assembly. [In Persian]
  35. Haj Yousefi, A. (2002) Urban Marginalization and Its Transformation Process. Haft Shahr, 3, (8). [In Persian]
  36. heydari, M. T., Nasiri, S., haghi, Y. & Moharami, S. (2022). A Functional Analysis of Urban Activists in Organizing Informal Settlements with a Multi-Issue-Multi-Actor Model (Case: Islamabad Neighborhood of Zanjan City). Geography and Urban Space Development, 9(3), 39-58. doi: 10.22067/jgusd.2021.68673.1014 [In Persian]
  37.  Johnston, R. (2001).The dictionary of Human Geography. 5 edition, Block well-New York.
  38. Judi, F., Sarwar, R., & Hasani Mehr, S. S. (2025). Measuring the performance of urban management on the quality of life of informal settlements in Miandoab City. jgs. 25(77), 366-383. doi:10.61186/jgs.25.77.8 [In Persian]
  39. Kazemian, Gh. (2004). Explaining the Relationship between the Structure of Urban Governance and Power and Spatial Organization. Phd Thesis in Geography and Urban Planning, Teacher Education University Tehran. [In Persian]
  40. Khatam, A. (2002). People's Share, Government's Share in Neighborhood Empowerment and Improvement Projects. Haft Shahr, 3(9,10), 12-17. [In Persian]
  41. Khoshgoyan Barafat, A. (2007). Q Methodology. First edition, Radio and Television Publishing: Tehran. [In Persian]
  42. Khosravi, M. (2018). Identifying Curriculum Experts’ Viewpoints about Challenges of Innovation in Higher Education Curriculum through Q Method. Journal of Curriculum Research, 7(2), 118-144. doi: 10.22099/jcr.2018.4746 [In Persian]
  43. Kiambuthi Wainaina, G., Truffer, B., & Lüthi, Ch. (2022). The role of institutional logics during participation in urban processes and projects: Insights from a comparative analysis of upgrading fifteen informal settlements in Kenya. Cities, 128, 1-12.  https://doi.org/10.1016/j.cities.2022.103799
  44. Meshkini, A., Ahadnejad Raveshti, M. & Najafi, S. (2022). Investigating Hidden Arrangement of Power Management in Text/Space Production from the Perspective of Critical Discourse(Case study: Islamabad neighborhood of Zanjan City). Geographical Urban Planning Research (GUPR), 9(4), 909-931. doi: 10.22059/jurbangeo.2021.320361.1477 [In Persian]
  45. Mohseni, R., & Naimaei, B. (2017). Investigating the Role of Urban Management in Increasing Social Participation with Emphasis on Neighborhood (Case Study: Tehran District 8). Iranian Journal of Social Development Studies, 3(9), 81-94. [In Persian]
  46. Nazarnia, A., Zare, L., & Dolatabadi, F. (2021). The incremental housing as a strategy in upgrading housing in informal settlements; Case study: Chabahar city. Motaleate Shahri, 10(38), 77-90. doi: 10.34785/J011.2021.809 [In Persian]
  47. Nezhadbahram, Z. & Jalili, S. M. (2021). Explanation of “Urban Power” and Its Effects on the Development Process of Tehran City. Armanshahr Architecture & Urban Development, 13(33), 269-280. doi: 10.22034/aaud.2020.208096.2037 [In Persian]
  48. Ono, H., & Adrien, U. (2024). Community-driven informal settlement upgrading as an everyday practice: The role of urban and governance policies. Land Use Policy, 46,1-14. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2024.107318
  49. Parvinzad, M., Valizade, R., Hoseinzade Dalir, K. & Ahmadzade, H. (2023). Analysis of Key Drivers Affecting the Development of Informal Settlement with a Futures Research Approach, a Case Study of Informal Settlements in Tabriz Metropolis. Journal of Geography and Planning, 27(83), 13-26. doi: 10.22034/gp.2023.14300 [In Persian]
  50. Piran, P. (1995). Informal Settlement in Iran. Monthly Political and Economic Information, 88, Tehran. [In Persian]
  51. Zahid Zahedani, S S. (2000). Marginalization in Iran. Shiraz: Shiraz University Press. [In Persian]
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 63
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 37





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب