
تعداد نشریات | 163 |
تعداد شمارهها | 6,877 |
تعداد مقالات | 74,134 |
تعداد مشاهده مقاله | 137,853,564 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,232,323 |
قضایای نظریۀ حملگریز در اندیشۀ سید صدرالدین دشتکی | ||
فلسفه و کلام اسلامی | ||
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 مرداد 1404 اصل مقاله (942.65 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jitp.2025.393746.523601 | ||
نویسنده | ||
سید احمد حسینی سنگ چال* | ||
استادیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
نظریۀ حمل عهدهدار تبیین قضایای حملی است. بسته به عناصری که یک نظریۀ حمل میپذیرد، ممکن است در تبیین برخی حملها با چالش مواجه گردد. دشتکی دو نظریۀ حمل در سنت فلسفی را بازشناسی کرده و معتقد است این نظریات حمل قادر به تبیین برخی قضایا نیستند. معتقدم میتوان این قضایا را ـ که من قضایای نظریۀ حمل گریز مینامم ـ در ده ردۀ کلی جای داد. به عقیدۀ دشتکی نظریات حمل پیش از وی سعی داشتند ویژگیهای موضوع یا محمول را در نظریۀ حمل خویش دخالت دهند و همین امر قدرت تبیینکنندگی این نظریات را از میان میبرد. دشتکی به نظریۀ حمل جدیدی میاندیشد و عناصری را در آن میگنجاند تا از عهدۀ تبیین این قضایا برآید؛ انکار نسبت، نظریۀ مجمل بودن مشتق و قاعدۀ فرعیه به قرائتی خاص همسو با نظریۀ حمل این امکان را به او میدهند. قضایایی مانند «الإنسان موجود» جزو چالشیترین این قضایاست. پذیرش نسبت در نظریۀ حمل لزوم دوییت انسان و وجود در خارج را در پی میآورد؛ نظریۀ متعارف مشتق، انتزاع موجود را متوقف بر ثبوت بالفعل مبدأ وجود برای انسان میداند و قاعدۀ فرعیه، وجود پیشینی انسان را لازم میشمرد. در این مقاله ضمن ارائه تفسیر خود از نظریۀ حمل دشتکی و عناصر آن، نشان میدهم که این نظریۀ چگونه قرار است قضایایی چالشی مانند «الإنسان موجود» را تبیین کند. | ||
کلیدواژهها | ||
اتصاف ماهیت به وجود؛ سید صدرالدین دشتکی؛ قاعدۀ فرعیه؛ مشتق؛ نظریۀ حمل | ||
مراجع | ||
ابن سینا، حسین (1404). الالهیات من کتاب الشفا. تصحیح سعید زائد. قم: مکتبه آیه الله المرعشی.
اسدی، سیاوش؛ اکبریان، رضا؛ سعیدیمهر، محمد؛ نبوی، لطف الله (1393). «تبیین وجودشناختی حمل از نظر ملاصدرا و علامه طباطبایی». فلسفه و کلام اسلامی، 1 (47)، 1 ـ 17.
بهمنیار، ابن مرزبان (1375). التحصیل. چ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حسینی سنگچال، سید احمد؛ سعیدی مهر، محمد (1398). «نظریه حمل سید صدرالدین دشتکی». مجله منطق پژوهی، 2 (پیاپی 20)، 107 ـ 128
حسینی سنگچال، سید احمد (1403). «اتصاف ماهیت به وجود در آراء جلال الدین دوانی و انتقادات صدرالدین و غیاث الدین دشتکی». اندیشه فلسفی، 5 (1)، 97 ـ 108.
ــــــــــ (1401). «قاعده فرعیه در سازمان فکری محقق دوانی». تاریخ فلسفه اسلامی، 1 (4)، 121ـ 142.
ــــــــــ (1402). «مسئلۀ اتصاف ماهیت به وجود از دیدگاه سیدصدرالدین دشتکی و ارزیابی روایت ملاصدرا از او». خردنامه صدرا، 4 (28)، 81 ـ 102.
دشتکی، صدرالدین (الف). الحاشیه القدیمه علی الشرح الجدید. مجلس شورای اسلامی. ش1755.
ــــــــــ. (ب). الحاشیه القدیمه علی الشرح الجدید. نسخه خطی. کتابخانه آستان قدس رضوی. ش1353خ.
ــــــــــ. (ج). الحاشیه الجدیده علی الشرح الجدید. نسخه خطی. کتابخانه مدرسه سپهسالار. ش1368.
ــــــــــ. (د). الحاشیه الجدیده علی الشرح الجدید. نسخه خطی. کتابخانه مجلس شورای اسلامی. ش1756.
ــــــــــ. (ه). الحاشیه الجدیده علی الشرح الجدید. نسخه خطی. کتابخانه آستان قدس رضوی. ش473.
دوانی، جلال الدین. (الف). الحاشیه الاجد علی الشرح الجدید للتجرید. نسخه خطی. کتابخانه مجلس شورای اسلامی. شماره 10146.
رازی، قطب الدین (1390). شرح المطالع. به انضمام حواشی جرجانی. قم: انتشارات ذوی القربی.
شیرازی، محمد (1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه. ج1. بیروت:دار احیاء التراث العربی.
ــــــــــ (1302). مجموعه الرسائل التسع؛ رساله الإتصاف. قم؛ مکتبه المصطفی.
قوشچی، علی بن محمد (1393). شرح تجرید العقائد. به انضمام حواشی قدیم دوانی. تصحیح محمد حسین زارعی رضائی. قم: انتشارات رائد.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 41 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 33 |