| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شمارهها | 6,877 |
| تعداد مقالات | 74,134 |
| تعداد مشاهده مقاله | 137,824,376 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,228,838 |
تحلیلی نو از خیال و نقش آن در شکلگیری عواطف از دیدگاه حکمت متعالیه | ||
| فلسفه و کلام اسلامی | ||
| دوره 58، شماره 1، مرداد 1404، صفحه 131-152 اصل مقاله (721.82 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jitp.2025.385375.523558 | ||
| نویسندگان | ||
| مسعود زین العابدین* 1؛ عبدالله صلواتی2 | ||
| 1دانشآموختۀ دکترا، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران. | ||
| 2استاد، گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| تحلیل ساحت عواطف انسانی از موضوعات مهم و کاربردی است و هدف ما از این پژوهش، ارائۀ تصویری از نحوه پیدایش و مدیریتِ عواطف توسط ساحت خیالی انسان است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی، به این نتیجه رسیدیم که ملاصدرا خیال را از یک قوه ادراکیِ منفعل، به یک مرتبۀ وجودی تحول داده که فعال و دارای قدرتِ آفرینندگیِ صور است و نه یک قوه بلکه یک ساحتِ وجود انسانی است که هم صورتگری میکند، هم معانی را می فهمد، هم صور و معانی را ذخیره و انبار و حفظ میکند، هم در آنها یا به مدد عقل و یا مستقلا تصرف میکند. بر اساس قاعده «النفس کل القوی»، ساحت خیال در مرتبۀ خود به ایجاد، تدبیر و مدیریت عواطف انسانی نیز می پردازد و به ترکیب و تجمیعِ مبادی ادراکی و گرایشی عواطف پرداخته، عاطفه های فرد را با تلفیق باورها و گرایشها شکل می دهد. عواطف در این نگرش، تلفیقی هنرمندانه از ادراکات و گرایشهای موجود در نفس آدمی هستند که مبتنی بر درجه وجودی نفس آدمی و مرتبۀ ساحت خیالیِ ساخته شده، زیست بوم های انسانی را شکل میدهند. عواطف انسانی، هم ماهیت شناختی و هم ماهیت گرایشی دارند و ساحتِ خیالی انسان، میتواند با مدیریت این دو ساحت، عواطف را شکل دهد. در خوانشِ صدرایی، ساحتِ خیالی قادر است سه کارِ قوای ادارکی یعنی ادراک، حفظ و نگهداری، و تصرف را بعلاوه ابداع و ترکیب فعالانه صور و معانی انجام دهد و کارکرد سه قوه واهمه، متخیله، متصرفه در خوانش مشائی را ایفاء کند. | ||
| کلیدواژهها | ||
| عاطفه؛ نفس؛ خیال؛ عواطف | ||
| مراجع | ||
|
ابن سینا (1381). الاشارات و التنبیهات. تحقیق مجتبی زارعی، قم: بوستان کتاب قم (مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی).
ــــــــــ (1405ق). الشفاء (الطبیعیات). جلدهای 1 و 2، تحقیق: سعید زاید و تصحیح: مدکور ابراهیم بیومی، قم: نشر کتابخانه عمومی آیتالله مرعشی نجفی.
ــــــــــ (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات. مقدمه و تصحیح: محمدتقی دانشپژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
اسپیلکا، برنارد و دیگران (1390). روانشناسی دین. ترجمه محمد دهقانی، تهران: رشد.
جوادی آملی، عبدالله (1396). رحیق مختوم (شرح حکمت متعالیه). ج11، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ سوم.
حسینزاده، مرتضی، و کاوندی، سحر، و جاهد، محسن (1399). «تبیین کارکرد تجرد قوه خیال در معاد جسمانی از نگاه ملاصدرا». دوفصلنامه حکمت صدرایی، سال نهم، شماره اول، پیاپی 17، پاییز و زمستان 1399، صص 62-47
حسینی نسب، داود (1375). فرهنگ تعلیم و تربیت. تهران: نشر احرار.
دسوسا، رونالد. (1396). عاطفه (دانشنامه فلسفی استنفورد). ترجمه مهدی غفوریان، تهران: نشر ققنوس.
دهقانکلور، حسن و نجفی، حسن (1400). «روشهای اصلاحگرایانه عاطفهمدار در تربیت اخلاقی از دیدگاه آیت ا … مصباح»، نشریه معرفت، سال سیام، شماره هشتم، پیاپی 287، آبان 1400، صص64-53.
زینالعابدین، مسعود، و منصوری، امیرحسین، و پوشیان، عارفه، و خادمی، عینالله سربخشی (1399). «بیماری کووید19 (کرونا) بهمثابۀ شر ادراکی و مواجهه با آن بر اساس باور به خدا». مجله علمی پژوهشهای فلسفی دانشگاه تبریز، سال14، شماره31، تابستان 1399، صص194-169.
سانتراک، جان (1388). زمینه روانشناسی. ترجمه مهرداد فیروزبخت، جلد 2، تهران: نشر رسا.
سهروردی، یحیی بن حبش (1372). مجموعه مصنفات، جلد 2، مشتمل بر حکمة الاشراق، تصحیح و مقدمه هانری کوربن و حسین نصر، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
صلواتی، عبدالله، و لطفی، زهرا (1399). «تبیین متافیزیکی زیستنوعهای انسانی از دیدگاه ملاصدرا». دوفصلنامه حکمت صدرایی، سال هشتم، شماره دوم، پیاپی 16، بهار و تابستان 1399، صص130-119.
فرمیهنی فراهانی، محسن (1378). فرهنگ توصیفی علوم تربیتی. قم: نشر اسرار دانش.
کلینی، ابی جعفر محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. محقق و مصحح: علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم.
کوربن، هانری (1369). فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی. ترجمه سید جواد طباطبایی، تهران: نشر توس.
ملاصدرا (1341). رساله عرشیه. مصحح و مترجم: غلامحسین آهنی، اصفهان: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان.
ــــــــــ (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. مصحح: جلالالیدن آشتیانی، محشی: ملاهادی سبزواری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. تهران: نشر موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ــــــــــ (1366 الف). تفسیر القرآن الکریم. جلد 7، مصحح: محمد خواجوی، قم: انتشارات بیدار.
ــــــــــ (1366 ب). شرح اصول الکافی (الکلینی، محمد بن یعقوب). جلدهای 1و3و4، نشر وزارت فرهنگ و آموزش عالی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
ــــــــــ (1397). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. جلد 1، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ دوم.
ــــــــــ (1383). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. جلد 3، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول.
ــــــــــ (1383). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. جلد 4، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول.
ــــــــــ (1380). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. جلد 7، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول.
ــــــــــ (1398). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة، جلد 8، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ دوم.
ــــــــــ (1382). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. جلد 9، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول.
میرشمسی، زینبالسادات (1399). «بررسی نقش عاطفه به عنوان واسط عمل و نظر از منظر ملاصدرا». دوفصلنامه علمی حکمت صدرایی، سال نهم، شماره اول، پیاپی 17، پاییز و زمستان 1399، صص173-163.
میرهادی رنانی، سیدمهدی (1398). «نسبت خیال با عواطف در فلسفه ملاصدرا». دوفصلنامه حکمت معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دهم، پاییز و زمستان 1398، شماره 2 (پیاپی 29)، صص258-241. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 101 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 43 |
||