
تعداد نشریات | 163 |
تعداد شمارهها | 6,877 |
تعداد مقالات | 74,134 |
تعداد مشاهده مقاله | 137,824,379 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,228,841 |
مفصل بندی گفتمان کارگری در ایران؛ مورد مطالعه گفتمان معنایی حزب توده در سال 1355 | ||
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران | ||
مقاله 1، دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 56، شهریور 1404، صفحه 369-388 اصل مقاله (914.9 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jisr.2025.387107.1568 | ||
نویسندگان | ||
محمد خانی* ؛ علی اکبر تاج مزینانی | ||
گروه رفاه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
تحلیل انتقادی احزاب سیاسی مدعی نمایندگی کارگران یکی از حلقههای مفقودۀ مطالعات گفتمان در ایران است. برخی از تحلیلهای موجود نیز از همان کاستیهایی رنج میبرند که سایر تحلیلهای گفتمانی، یعنی فربگی در چارچوب نظری و تنکمایگی در تحلیل و تفسیر، و نیز فقدان ابزارهای تحلیلی متناسب در سطح خرد زبانشناختی. این مقاله بر آن است تا با تکنیکهایی متناسب و مدل تحلیلی بسطیافته از نظریهی لاکلائو و موف، بر این امر فائق آید. این مقاله، به منزلۀ مطالعهای موردی، ابتدا با کمک تکنیک پساساختارگرایانۀ ارجاعات دلالی دریدا که به توصیف مفصلبندی گفتمانی حزب توده (1355) میپردازد. سپس با کمک این توصیف، تکنیکهای شالودهشکنی و بینامتنیت، و ابزارهای سطح میانی و کلان لاکلائو و موف به تحلیل و تفسیر انتقادی این گفتمان میپردازد. در سطح توصیفی، یافتهها نشان میدهد که این حزب به کمک شبکهای از دلالتهای ارجاعی، گفتمان خود را به شکلی ارتباطی و نیز تقابلی مفصلبندی میکند. در سطح تحلیلی و تفسیری، یافتهها نشان میدهد که این گفتمان تلاش میکند به شکلی تقابلی، با تأکیدی ذاتگرایانه و بنیادگرایانه هویت کارگری را برسازد و با انواع منطقهای گفتمانی، خود را همچون امری عینی، حقیقی و در جهت منافع همگان نشان داده و هژمونیک سازد. بهرغم این تلاشها، روایتهای این گفتمان نه عینی است، نه حقیقی و نه در جهت منافع همگان. بلکه آن تأکیدات جوهرگرایانه و بنیادگرایانه، به ویژه وقتی مبنای شکلگیری هویت در سطح سیاست گردد، میتواند منجر به شکلگیری دولت به منزلۀ امری عینی و حقیقی شود و همچون لویاتان هابز به امحاء سایر هویتها، بلعیدن امر سیاسی و انسداد حوزۀ منازعات سیاسی راه برد. | ||
کلیدواژهها | ||
تحلیل گفتمان انتقادی؛ دلالت های ارجاعی؛ شالوده شکنی؛ غیریت سازی؛ هژمونی | ||
مراجع | ||
آقاگلزاده، فردوس (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: علمی و فرهنگی.
آقاگلزاده، فردوس و دهقان، مسعود (1393). تحلیل شیوههای بازنمایی گزینش خبر بر مبنای رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی. نشریه جستارهای زبانی، 20، 1-16.
احمدی، بابک (1388). ساختار و تأویل متن (چاپ دهم). تهران: مرکز.
بارکر، کریس (1396). مطالعات فرهنگی، نظریه و عملکرد. ترجمۀ افشین جهاندیده و حسین نمین. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
برتنس، هانس (1387). مبانی نظریۀ ادبی. ترجمۀ محمد رضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
پین، مایک (1386). فرهنگ اندیشۀ انتقادی از روشنگری تا پسامدرنیته. ترجمۀ پیام دانشجو. تهران: مرکز.
تاجیک، محمدرضا و روزخوش، محمد (1387). بررسی نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران از منظر تحلیل گفتمان. مسائل اجتماعی ایران، 61 (2)، 83-128.
تودوروف، تزوتان (1391). منطق گفتوگویی میخائیل باختین. ترجمۀ داریوش کریمی. تهران: نشر مرکز.
حاجیحسینی، بهاره و سام آرام، عزتالله (1393). تحلیل گفتمان دولت اصلاحات و جایگاه فقرزدایی در آن. برنامهریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 21(4)، 1-24.
دریدا، ژاک (1386). نشانهشناسی و گراماتولوژی، گفتوگوی ژولیا کریستوا و ژاک دریدا، در مانی حقیقی (گزینش و ترجمه)، نمونههایی از نقد پسامدرن، سرگشتگی نشانهها. تهران: مرکز.
دریدا، ژاک (1387). ساختار، نشانه و بازی در گفتمان علوم انسانی. در پیام یزدانی (تدوین و ترجمه)، بهسوی پسامدرن، پساساختارگرایی در مطالعات ادبی. تهران: نشر مرکز.
ساراپ، مادان (1382). راهنمایی مقدماتی بر پساساختارگرایی و پسامدرنیسم. ترجمۀ محمدرضا تاجیک. تهران: نشر نی.
سلدن، رامان و ویدوسون، پیتر (1387). راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، ترجمۀ فرزانه طاهری (چاپ چهارم)، تهران: انتشارات طرح نو.
سلطانی، علیاصغر (1387). قدرت، گفتمان و زبان، سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران. تهران: نی.
سوسور، فردینان (1382). دورۀ زبانشناسیِ عمومی، ترجمۀ کورش صفوی (چاپ دوم). تهران: هرمس.
غلامرضا کاشی، محمد جواد (1385). نظم و روند تحول گفتار دموکراسی در ایران. تهران: گام نو.
قنبری عبدالملکی، رضا و فیروزیان پوراصفهانی، آیلین (1401). تحلیل انتقادی دال مرکزی و برهمکنش دالهای شناور در گفتمان رمان «سالهای ابری» بر اساس رویکرد لاکلائو و مربع ایدئولوژیک وندایک. نشریه علم زبان، 9(16)، 141-167.
کسرایی، محمدسالار و پوزش شیرازی، علی (1388). نظریه گفتمان لاکلائو و موف ابزاری کارآمد در فهم و تبیین پدیدههای سیاسی. سیاست، 39(3)، 339-360.
لش، اسکات (1384). جامعهشناسی پست مدرنیسم. ترجمۀ حسن چاوشیان. تهران: نشر مرکز.
مکدانل، دایان (1380). مقدمهای بر نظریههای گفتمان. ترجمۀ حسینعلی نوذری. تهران: فرهنگ گفتمان.
هوراث، دیوید (1397). گفتمان. ترجمۀ احمد صبوری. تهران: آشتیان.
یورگسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز (1400). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمۀ هادی جلیلی (چاپ دهم). تهران: نی.
Aghagolzadeh, F. (2006). Critical discourse analysis. Tehran: Elmi va Farhangi. (In Persian)
Aghagolzadeh, F., & Dehghan, M. (2014). The Analysis of News Selection Representative Methods from CDA Perspective. Language Related Research, 20, 1–16. (In Persian)
Ahmadi, B. (2009). Structure and Interpretation of Text. Tehran: Markaz. (In Persian)
Barker, C. (2012). Cultural Studies: Theory and Practice. London: SAGE Pub. Translated by: Jahandideh & Namin. Tehran: Institute for Cultural and Social Studies. (In Persian)
Bertens, H. (2001). Literary Theory: The Basics. London & New York: Routledge. Translated by: M. R. Abolghasemi. Tehran: Mahi. (In Persian)
Derrida, J. (1978). Structure, sign, and play in the discourse of the human sciences. In Writing and Difference. Chicago: University of Chicago Press. Translated by: P. Yazdani, in Towards Postmodern: Post structuralism in Literary Studies. Tehran: Markaz. (In Persian)
Derrida, J. & Kristeva, J. (1981). Semiology and grammatology: Interview with Julia Kristeva. In A. Bass (Ed. & Trans.), Positions (pp. 15–26). Chicago: University of Chicago Press. Translated by: Mani Haghighi, in Examples of Postmodern Criticism: The Bewilderment of Signs, Tehran: Markaz. (In Persian)
Ghanbari Abdolmaleki, R., & Firoozian Poursafahani, A. (2022). The critical analysis of the master signifier and the interaction of the floating signifiers in the discourse of "Cloud Years" novel based on Laclau’s Approach and Van Dijk's ideological square. Journal of Language Science, 9(16), 141-167. https://doi.org/10.22054/ls.2021.57800.1419 (In Persian)
Hagihosseni, B., & Samaram, E. (2014). Discourse analysis of Khatami administration and status of poverty alleviation in it. Social Welfare and Development Planning, 21(4), 1–24. https://doi.org/10.22054/qjsd.2015.1420 (In Persian)
Howarth, D. (2000). Discourse. London: Open University Press. Translate by: A. Sabouri. Tehran: Ashtian. (In Persian)
Jørgensen, M. W., & Phillips, L. J. (2002). Discourse analysis as theory and method. London: Sage. Translate by: H. Jalili. Tehran: Nei. (In Persian)
Kashi, M. J. (2006). The order and development process of the discourse of democracy in Iran. Tehran: Gam-e No. (In Persian)
Kasraei, M. S., & Pouzesh Shirazi, A. (2009). Discourse theory of Laclau and Mouffe: An elaborate and efficient tool in understanding the political phenomena. Political Quarterly, 39(3), 339–360. (In Persian)
Laclau, E., & Mouffe, C. (2001), Hegemony and Socialist Strategy, Towards a Radical Politics; Secend Ed. London & New York: Vrso pub.
Lash, S. (1990). Sociology of postmodernism. London: Routledge. Translate by: H. Chavoshian. Tehran: Markaz. (In Persian)
McDonell, D. (1986). Introduction to discourse theory. London: Basil Blackwell. Translate by: H. A. Nowzari. Tehran: Farhang-e Gofteman. (In Persian)
Payne, M. (1997). A Dictionary of Cultural and Critical Theory. Oxford: Blackwell. Translated by: P. Daneshjoo. Tehran: Markaz. (In Persian)
Sarap, M. (1993). An introductory guide to post-structuralism and postmodernism. London: Harvester Wheatsheaf. Translated by: Mohammadreza Tajik. Tehran: Nei. (In Persian)
Saussure, F. de. (1916). Cours de linguistique générale. Lausanne & Paris: Payot. Translate by: Safavi, K. Tehran: Hermes. (In Persian)
Selden, R., & Widdowson, P. (1993). A reader’s guide to contemporary literary theory. London: Harvester Wheatsheaf. Translated by: F. Taheri.Tehran: Tarh-e No. (In Persian)
Soltani, A. A. (2008). Power, discourse, and language: The mechanisms of power flow in the Islamic Republic of Iran. Tehran: Nei. (In Persian)
Tajik, M., & Rouzkhosh, M. (2008). Evaluation of Iran’s Ninth Presidential Election from the Perspective of Discourse Analysis. Iranian Journal of Social Issues, 16 (61), 83–128. (In Persian)
Todorov, T. (1984). Mikhail Bakhtin: The Dialogic Principle (W. Godzich, Trans.). Minneapolis: University of Minnesota Press. Translated by: D. Karimi. Tehran: Markaz. (In Persian) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 101 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 62 |