پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,878 |
| تعداد مقالات | 74,135 |
| تعداد مشاهده مقاله | 137,876,189 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,235,298 |
نمودها و نمادهای «فرّه» در دوران پادشاهی انوشیروان ساسانی در تاریخ طبری | ||
| مجله ادیان و عرفان | ||
| دوره 58، شماره 1، شهریور 1404، صفحه 25-50 اصل مقاله (908.64 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2025.391752.630595 | ||
| نویسنده | ||
| مسعود شاورانی | ||
| استادیار، گروه ادیان، دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مفهوم «فرّه» ایزدی، شامل فرّه شاهی، کیانی، پهلوانی و ایرانی، در مشروعیت بخشیدن به پادشاهان ایران باستان بسیار مهم و محوری بوده‌است. «فرّه» را می‌توان شکوه، تائید، پیروزی، قدرت و موهبتی الهی دانست که با خرد، حکمت، زیبایی و روشنایی همراه است. محمد بن جریر طبری، مفسّر، فقیه، الهی‌دان و مورّخ برجسته و تأثیرگذار ایرانی، با نگارش تفسیر قرآن و تاریخ الرسل و الملوک، جایگاهی بنیادین در میان مسلمانان دارد. تاریخ طبری نخستین منبع مهم اسلامی و ایرانی است که به مفهوم ایرانی «فرّه» اشاره میکند. او به این مفهوم مهم در اندیشۀ ایران باستان کاملا آگاه بوده‌است. قابل بررسی است که شاید مفهوم «فرّه» توسط وی به الهیات اسلامی منتقل شده باشد. این تحقیق می‌تواند به فهم بیشتر و ژرف‌تر برخی رویکردهای سیاسی، تاریخی، تفسیری، اجتماعی و دینی طبری که در آثار او نهفته‌است، مخصوصا در تاریخ و تفسیر قرآن او، کمک کند. در این مقاله به نمادها و نمودهای «فرّه» در دوران پادشاهی انوشیروان ساسانی، که در تاریخ طبری روایت شده‌است، پرداخته می‌شود. طبری از «آتش» آتشکده فارس، «آب» دریاچه ساوه، شکستن «ایوان مدائن»، «تاج» و «درستکاری، خردمندی و تدبیر» انوشیروان، «شتر» و «اسب» در خواب موبد موبدان، «عصا» در پیشگویی سطیح، فرّه پهلوانی و نمادهای «دستار» و «تیر و کمان» وهرز، سخن می‌گوید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| طبری؛ فرّه؛ شاه؛ انوشیروان و نماد | ||
| مراجع | ||
|
آموزگار، ژاله (1386). «فرّه این نیروی جادویی و آسمانی» (زبان، فرهنگ اسطوره)، تهران: معین.
ابن‌بلخی (1374)، فارس نامه، بر اساس متن مصحح لسترنج و نیکلسن، شیراز: بنیادفارس‌شناسی.
ابن‌خرداذبة، عبیدالله (1889). المسالک والممالک، بیروت: دارصادر.
ابن‌الفقیه، احمد (1996)، البلدان، بیروت: عالم الکتب.
ابوریحان بیرونی (1428). الآثار الباقیة عن القرون الخالیة، قاهرة: مکتبة الثقافة الدینیة.
ارداویراف نامه (1382). ترجمه ژاله آموزگار، انتشارات معین، انجمن ایران‌شناسی فرانسه در ایران.
اوستا: کهنترین سرودهاومتن‌های ایرانی (1387). ترجمه جلیل دوستخواه، تهران: مروارید.
اومستد، آلبرت (1378). تاریخ شاهنشاهی هخامنشی، ترجمه محمد مقدم، تهران: امیرکبیر
بریان، پیر (1378). تاریخ امپراتوری هخامنشیان، ترجمۀ مهدی سمسار، تهران: زریاب.
بلاذری، احمد (1988). فتوح البلدان، بیروت: مکتبة الهلال.
بلعمی، ابوعلی (1353). تاریخ بلعمی، تصحیح محمدتقی‌بهار، تهران: تابش
بندهش (1395)، فرنبغ دادگی، ترجمۀ مهردادبهار، تهران: توس.
بهار، مهرداد (1391). پژوهشی در اساطیر ایران، مهرداد بهار، تهران: آگه.
ثعالبی، ابومنصور، غرر الاخبار الملوک الفرس و سیرهم، پاریس: زوتنبرگ.
جاحظ، ابوعثمان (1375ق)، التاج اخلاق الملوک، بیروت: دارالفکر.
دینکرد پنجم (1388). ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: معین
دینکرد هفتم (1389)، ترجمه محمد تقی راشد محصل، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
دینکرد ششم (1392)، ترجمه مهشید میرفخرایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
روایات داراب هرمزیارد، به اهتمام رستم اون والا، بمبئی.
ریپکا، یان، و دیگران (1386)، تاریخ ادبیات ایران، ترجمه عیسی شهابی، تهران: انتشارات علمی‌وفرهنگی.
زنر، رابرت چارلز (1388). طلوع و غروب زردشتی گری، ترجمه تیمور قادری، تهران: مهتاب.
سلوود، دیوید (1380). سکه‌های ساسانی، تاریخ ایران، از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، ترجمه حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.
سودآور، ابوالعلاء (2005). فرّه ایزدی در آئین پادشاهی ایران باستان، هوستون: میرک.
شاکد، شائول (1384). از ایران زردشتی تا اسلام، مرتضی ثاقب‌فر، تهران: ققنوس.
شاورانی، مسعود (1403)، «بررسی نمادها و نمودهای فرّه ایزدی در زمان پادشاهی خسروپرویز در تاریخ طبری»، مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی، 8 (2)، 107-136.
ــــــــــ (1399)، «بررسی اصطلاح خلیفة الله در متون عرفانی (قرن دوم تا یازدهم هجری)»، پژوهشنامه ادیان، 14 (28)، 119-148.
ــــــــــ (1399)، «بررسی تاریخی عبارت «خلیفة الله» در روایات مذاهب اسلامی»، مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت)، 16 (54)، 19-29.
ــــــــــ (1401)، «تفسیر واژه «خلیفه» در تفاسیر قرآنی، قرن دوم تا ششم هجری»، مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت)، 18 (58)، 118-133.
ــــــــــ (1398)، «مروری بر آموزه خلیفة الله در اسلام»، پژوهشنامه ادیان، 13 (25)، 95-134.
ــــــــــ (1403)، «جایگاه انسان در الهیات زیست محیطی اسلام، خلیفه یا عبد»، الهیات عملی، 1 (1)، 57-84.
شاهپورشهبازی، علیرضا (1390). جستاری درباره یک نماد هخامنشی، فروهر، اهورامزدا یا خورنه، ترجمه شهرام جلیلیان، تهران: شیرازه.
شایست ناشایست (1369). آوانویسی و ترجمه، کتایون مزداپور، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
صفا، ذبیح الله (1333). حماسه سرائی در ایران، تهران: پیروز.
ــــــــــ (1346). آیین شاهنشاهی ایران، تهران: دانشگاه تهران.
طبری، محمدبن جریر (1967)، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: روائع التراث العربی.
ــــــــــ (1412)، جامع البیان فى تأویل آی القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
علاء قزوینی، علی (1397)، مناهج الطالبین فی معارف الصادقین، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
کریستین‌سن، آرتور (1345ش). مزداپرستی در ایران قدیم، ترجمه ذبیح الله صفا، تهران: دانشگاه تهران.
ــــــــــ (1385). ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشیدیاسمی، تهران: صدای معاصر
کومن، فرانتس (1380). آیین پر رمز و راز میترایی، ترجمه هاشم رضی، تهران: بهجت.
گدار، آندره (1377). هنر ایران، ترجمه بهروز حبیبی، تهران: دانشگاه بهشتی.
گزنفون (1383). کورش نامه، ترجمه رضا مشایخی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
گیرشمن، رومن (1395). تاریخ ایران، از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معین، تهران: آتیسا.
لوکوک، پی‌یر (1382). کتیبه‌های هخامنشی، ترجمه نازیلا خلخالی، تهران: فرزان.
متون پهلوی (1371). گردآورنده: جاماسب جی دستور منوچهر جی جاماسب، گزارش سعید عریان، تهران: کتابخانه ملی.
مجتبائی، فتح الله (1399). شهر زیبای افلاطون و شهریاری آرمانی در ایران باستان، تهران: هرمس.
مجمل التواریخ و القصص (1318). تصحیح ملک الشعرای بهار، تهران: چاپخانه خاور.
مسکویه، ابوعلی (2000). تجارب الأمم وتعاقب الهمم، طهران: سروش.
معین، محمد (1388). مزدیسنا و ادب پارسی، تهران: دانشگاه تهران.
ملکزاده بیانی، ملکه (1394). تاریخ سکه، تهران: دانشگاه تهران.
مینوی خرد (1354). ترجمۀ احمد تفضلی، تهران: چاپخانه رز.
نولدکه، تئودور (1388). تاریخ ایرانیان و عربها در زمان ساسانیان، ترجمۀ عباس زریاب، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نیبرگ، ساموئل (1383). دین‌های ایران باستان، ترجمه سیف الدین نجم آبادی، کرمان: دانشگاه باهنر.
وزیدگی‌های زادسپرم (1385). پژوهشی از محمد تقی راشد محصل، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ویتبی، مایک (1392). دانشگاه وارویک، ترجمه زینب پیری، «طبری: دوران پیش از مسیح» (طبری، تاریخ نگار مسلمان و شاهکار او)، تهران: خانه کتاب.
ویسهوفر، یوزف (1380). ایران باستان از 550 تا 650 پس از میلاد، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران: ققنوس.
هرتسفلد، ارنست (1381) ایران در شرق باستان، ترجمه همایون صنعتی زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
هرمان، جورجینا (1373). تجدید حیات هنر و تمدن در ایران باستان، ترجمه مهرداد وحدتی، تهران: دانشگاهی.
هینلز، جان (1368). شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه.
هرودوت (1389). تاریخ، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران: انتشارات اساطیر.
یاقوت حموی، عبدالله. معجم البلدان، بیروت: دارإحیاءالثراث العربی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 135 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 105 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب