پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,877 |
| تعداد مقالات | 74,134 |
| تعداد مشاهده مقاله | 137,824,980 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,229,319 |
بررسی تطبیقی بهزیستی روانی در نظریه ریف و آموزه‌های قرآن کریم | ||
| قرآن و روانشناسی | ||
| مقاله 11، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 2، خرداد 1402، صفحه 234-205 اصل مقاله (2.37 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله مروری - انتقادی | ||
| نویسندگان | ||
| میلاد شماخته* 1؛ محسن اکبری2 | ||
| 1جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران | ||
| 2گروه روانشناسی، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| بهزیستی روانشناختی را تلاش برای رشد و پیشرفت در جهت تحقق بخشیدن به توانایی‌های بالقوۀ فرد تبیین نموده‌اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی بهزیستی روانی در نظریه ریف و آموزه‌های قرآن کریم انجام شده است. در ابتدا شش مؤلفۀ اصلی نظریۀ ریف (رشد فردی، پذیرش خود، هدفمندی، روابط مثبت، خودمختاری و تسلّط بر محیط) از منابع روانشناسی استخراج شدند. سپس مفاهیم مرتبط با این مؤلفه‌ها در قرآن، تفاسیر معتبر و روایات بررسی گردید. برای تطبیق، مفاهیم هر مؤلفه به‌طور جداگانه تحلیل و با آموزه‌های قرآنی مقایسه شد. نتایج نشان داد که ریف بهزیستی روانی را با شش ویژگی ادراک خویشتن کارا، پذیرش و عزت نفس۴ واقعی، مهار ارادی رفتار، ادراک واقعی از جهان، حفظ روابط و مهرورزی و خودفرمانی و بارآوری توصیف کرده است. با بررسی قرآن کریم مشخص شد که ارتباط دین با بهزیستی روانی نه یک ارتباط محدود و موردی، بلکه یک ارتباط بسیار گسترده و فراگیر است و همه ابعاد آن را دربرمی‌گیرد، اما نگاه انسان‌محورانه (مادی) به مؤلفه‌های بهزیستی ریف، نه‌تنها باعث رشد وسلامت روان فرد نمی‌شود، بلکه او را دچار رذائل نفسانی همچون کبر و خودپسندی و خودمحوری که زمینه‌ساز برخی اختلالات هستند، می‌کند. بنابر نگاه یکپارچه‌نگر قرآنی، همه مؤلفه‌های بهزیستی روانی را باید با نگاه به مشیّت ربوبی و تقدیر الهی در نظر داشت. آموزه‌های قرآنی علاوه‌بر تأکید بر تلاش فردی، به ابعاد معنوی مانند توکل، رضایت الهی و قرب به خدا توجه دارد و می‌تواند نظریۀ ریف را به مدلی جامع‌تر هدایت کند. بر این اساس، یافته‌ها اهمیت انطباق نظریه‌های روانشناسی غربی با فرهنگ و ارزش‌های دینی را برجسته ساخته و زمینۀ ارائه چارچوبی کامل‌تر برای سلامت روان در جوامع مذهبی را فراهم می‌آورد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بهزیستی روانی؛ سلامت روان؛ نظریه ریف؛ روانشناسی اسلامی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
پذیرا، رقیه؛ صفاری‌نیا، مجید؛ ساداتی کیادهی، سیده محبوبه (1400). پیش‌بینی اضطراب براساس ابعاد روانی و اجتماعی ناشی از بیماری کرونا در دانشجویان. روانشناسی اجتماعی، 9(62)، ص114- 125.
پرچم، اعظم؛ قوه عود، منصوره (1389). سلامت روان از منظر مکتب اسلام و روانشناسی. منهاج، 6(11)، ص49-77. پروچاسکا، جیمز اُ؛ نورکراس، جان سی. (1403). نظریه‌های روان‌درمانی. ترجمۀ یحیی سید محمدی. تهران: روان.
تبیک، محمدتقی (1396). تبیین سازه انگیزش براساس منابع اسلامی. پژوهشنامه روانشناسی اسلامی، 3(7)،ص3-27.
حسنی بافرانی، طلعت؛ آذربایجانی، مسعود (1390). انسان سالم و ویژگی‌های آن از دیدگاه ویکتور فرانکل. روانشناسی و دین، 4(2)، ص133-113.
ریو، جان مارشال (1380). انگیزش و هیجان. ترجمۀ یحیى سید محمدى. تهران: نشر ویرایش.
شجاعی، محمدصادق (1389). مؤلفه‌های اجتماعی بهداشت روانی در نهج‌البلاغه با تأکید بر کار و فعالیت اقتصادی، روابط اجتماعی و کارکرد حکومت. مطالعات اسلام و روانشناسی، 4(6)، ص103-121.
صدوق، محمد (۱۳۹۱). عیون اخبار الرضا. تهران: انتشارات علم.
طباطبایی، سید محمدحسین (1390). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ج11، 4.
عابدزاده‌یامی، ملیحه؛ افضلی، زینب (1403). رابطه بین افسردگی و نشخوار ذهنی با بهزیستی روانشناختی در بیماران دیابتی شهر ساری. مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 6(84)، ص391-400.
عبدی، حمزه؛ جان‌بزرگی، مسعود؛ پسندیده، عباس؛ غروی‌راد، سید محمد؛ رسول‌زاده طباطبایی، سید کاظم (1391). الگوی «تنظیم رغبت براساس زهد اسلامی» و مقایسه آن با «درمان شناختی رفتاری» در کاهش اضطراب. مطالعات اسلام و روانشناسی، شماره ۱۷، ص۵۷-۸۶.
فتحی مظفری، رسول؛ علیزاده، گلاویژ (1395). بررسی مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی ریف در نهج‌البلاغه. پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 4(14)، ص55-72.
فقیهی، علی‌نقی (1384). بهداشت و سلامت روان در آینه علم و دین. قم: حیات سبز.
قرائتی، محسن (۱۳۹۵). تفسیر نور. تهران: نشر مرکز درس‌هایی از قرآن.
کاشف‌الغطاء (۱۳۸۱). الآثار الکلامیة. تهران: انتشارات معارف، ج3.
کلینی، محمد (۱۳۹۰). الکافی. قم: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ج5-4.
مجلسی، محمدباقر (1380). بحار الانوار. تهران: کتابفروشی اسلامی، ج79، 68.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ج8.
مرکز تحقیقات سپاه (۱۳۹۰). جستاری در روانشناسی و دین. تهران: مرکز تحقیقات سپاه.
مصباح یزدی، محمدتقی (1390). به سوی تو. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1393). بهترین‌ها و بدترین‌ها از دیدگاه نهج‌البلاغه. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1394). جنگ و جهاد در قرآن. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1399). آموزش عقاید. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1400). به سوی خودسازی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1401). اخلاق در قرآن. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ج3.
مطهری، مرتضی (1374). مجموعه آثار. تهران: صدرا، ج۲.
مطهری، مرتضی (1401). خدا در زندگی انسان. تهران: صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۹۲). تفسیر نمونه. قم: دارالکتب الاسلامیه.
میکائیلی منیع، علی (۱۳۸۹). رشد روانی و شخصیت. تهران: سمت.
نادری، سارا؛ غلامعلی لواسانی، مسعود؛ قاسم‌زاده، سوگند (1402). مقایسه رابطه طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه با بهزیستی روانشناختی و نقش میانجی‌گر راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در نوجوانان با و بدون سابقه طلاق والدین. روانشناسی، 27(108)، ص406-415.
ناروئی نصرتی، رحیم (1401). مبانی روانشناسی اسلامی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ناروئی نصرتی، رحیم؛ جهانگیرزاده، محمدرضا (1403). زمینه روانشناسی دین به همراه بررسی و نقد. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
نیلفروشان، محمدعلى (1393). بهداشت. تهران: حوزۀ معاونت امور بهداشتى وزارت بهدارى.
یاری اصطهباناتی، علی‌اصغر؛ قادری، آزاده (1402). واکاوی مؤلفه‌های بهزیستی در داستان‌های کودک زکریا تامر براساس نظریه بهزیستی روانشناختی ریف مطالعه موردی مجموعه داستان نصائح مهمله. لسان مبین، 15(53)، ص85-105.
یدالله پور، بهروز؛ فاضلی کبریا، مهناز (1391). روانشناسی شخصیت سالم از منظر قرآن. قرآن و علم، 6(10).
عباسی، مهدی (۱۳۸۸). بهزیستی از دیدگاه دین و روانشناسی. روانشناسی و دین، ۶(۲).
عشورنژاد، فاطمه؛ کدیور، پروین؛ حجازی، الهه؛ نقش، زهرا (1397). تحلیل چندسطحی بهزیستی روانشناختی نوجوان‌ها از راه عاملیت فردی، فرهنگ مدرسه و حمایت خانواده، روانشناسی کاربردی، 12(3)، ص357-374. درویزه، زهرا؛ کهکی، فاطمه (1387). بررسی رابطه سازگاری زناشویی و بهزیستی روانی. مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، 6(1)، ص91-104.
امامی سیگارودی عبدالحسین؛ خیری، منصوره؛ فرمانبر، ربیع‌الله؛ عطر کار روشن، زهرا (1393). احساس ذهنی بهزیستی و عوامل مرتبط با آن در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، 2(1)، ص36-27.
دیلمی، حسن بن محمد (۱۴۰۸ق). أعلام الدین فی صفات المؤمنین. قم: مؤسسه آل‌البیت(ع) لإحیاء التراث.
جعفری، محمدتقی (1389). فلسفه و هدف زندگی. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار استاد علامه محمدتقی جعفری.
نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها (1395). پرسمان دانشجویی. تهران: دفتر نشر معارف.
گنجعلی، اسدالله؛ تیموریان، مرتضی؛ عبدالحسین‌زاده، محمد (۱۳۹۲). بررسی معیارهای شایستگی در قرآن. اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 3(7)، ۷۵-۹۸.
متقی هندی، علاءالدین (۱۴۰۹ق). کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال. به کوشش بکری حیّانی و صفوة السقا. بیروت: مؤسسه الرسالة.
Blasco-Belled, A. & Alsinet. C. (2022). Health and Work Psychology: The architecture of psychological well-being: A network analysis study of the Ryff Psychological Well-Being Scale. Scandinavian Journal of Psychology, 63, p. 199-207.
Cervone, D. & Pervin, L.A. (2019). Personality: theory and research. Fourteenth Edition. Wiley.
Cottingham, J. (2003). On The Meaning of Life. Routledge.
Diener, E., Oishi, S. & Tay, L. (2018). Advances in subjective well-being research. Nature Human Behaviour, 2(4), p. 253-260.
Feist, G.J., Roberts, T.A. & Feist, J. (2021). Theories of Personality. Tenth Edition. New York: McGraw-Hill Education.
Ghoshal, M. & Mehrotra, S. (2017). Maternal spiritual health as a predictor of psychological well-being and resilience of her young adult offspring. Mental Health, Religion & Culture, 20(2), p. 101-108.
Hall, P., Bacheller, L. & Desir, C. (2019). Spirituality and psychological well-being in adults of Haitian descent. Mental Health, Religion & Culture, 22(3), p. 223-235.
Hayward, R.D. & Krause, N. (2014). Voluntary leadership roles in religious groups and rates of change in functional status during older adulthood. Journal of Behavioral Medicine, 37(3), p. 543-552.
Karim, A.F., Malik, F. & Ayub, S. (2023). The impact of Dispositional Optimism and Self-determination on Wellbeing of Job Seeker Young Adults. IUB Journal of Social Sciences, 5(2), p. 182-193.
Kim, E.S., Ryff, C., Hassett, A., Brummett, C., Yeh, C. & Victor Strecher, V. (2020). Sense of Purpose in Life and Likelihood of Future Illicit Drug Use or Prescription Medication Misuse. Psychosom Med, 82(7), p. 715-721.
Lolla, F. (2017). The relationship with spiritual verses and its impact on psychological well-being. Journal of Spiritual Psychology, 10(2), p. 100-115.
Maharani, C., Cinta, W. & Harun, R.H. (2024). EnvirOonmental Mastery in Dimenslons Psychological Well Being Adolescents in a Disaster Situation. Psychological Research, 11(4), p. 23-29.
Matud, M.P., López-Curbelo, M. & Fortes, D. (2019). Gender and Psychological Well-Being. Environmental Research and Public Health, 16(19), p. 3531.
Mental Health Organization (2019). Psychological well-being and its major components. World Health Organization.
Mishra, A.A., Friedman, E.M., Christ, S.L. & Denning, M. (2019). The Association of Psychological Well-Being with Disablement Processes in a National Sample. Health and Well-Being, 11(2), p. 262- 285.
Njus, D.M. & Scharmer, A. (2020). Evidence that God attachment makes a unique contribution to psychological well-being. The International Journal for the Psychology of Religion, 30(3), p. 178-201.
Rogers, C.R. (1959). A theory of therapy, personality and interpersonal relationships as developed in the client-centered framework. In S. Koch (Ed.), Psychology: A study of a science (Vol. 3: Formulations of the person and the social context, p. 184–256). New York, NY: McGraw-Hill.
Rogers, C.R. (1989). On becoming a person: a therapist's view of psychotherapy. New York, Houghton Mifflin.
Ryff, C.D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, no. 57, p. 1081-1069.
Ryff, C.D. & Keyes, C.L.M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69(4), p. 719-727.
Ryff, C.D. & Singer, B.H. (2008). Know thyself and become what you are: A Eudaimonic approach to psychological well-being. Journal of Happiness Studies, 9(1).
Saroglou, V. (2015). Personality and religion. In: International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (2nd ed., Vol. 17, p. 73-78). Elsevier.
Schultz, D.P. & Schultz, S. E. (2017). Theories of Personality. Eleventh Edition. Cengage Learning.
Seligman, M.E. & Mihalyi, C.M. (2011). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, no. 55, p. 5-14. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 118 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 42 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب