
تعداد نشریات | 163 |
تعداد شمارهها | 6,877 |
تعداد مقالات | 74,134 |
تعداد مشاهده مقاله | 137,826,161 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,229,573 |
ارزیابی تحمل به تنش سرما در بوتههای باززاییشده تعدادی از ژنوتیپهای عدس | ||
به زراعی کشاورزی | ||
دوره 27، شماره 3، مهر 1404، صفحه 547-561 اصل مقاله (698.65 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jci.2025.387181.2909 | ||
نویسندگان | ||
هاجر آشوردن1؛ مسعود دهداری* 2؛ اسد معصومی اصل3؛ رحمت الله کریمی زاده4 | ||
1گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی،دانشگاه یاسوج | ||
2گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج | ||
3گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران | ||
4موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گچساران، ایران. | ||
چکیده | ||
هدف: با توجه به خسارت زیاد سرما در کشت پاییزه عدس و عدم امکان اعمال تیمار سرما در مزرعه این مطالعه با هدف استفاده از تنوع سوماکلونی و بررسی تحمل به سرما در گیاهچههای حاصل از کشت درونشیشهای اجرا گردید. روش پژوهش: جهت بررسی تحمل به سرما گیاهچههای باززاییشده هفت ژنوتیپ عدس در معرض دو سطح دمایی 5 و 25 درجه سانتیگراد قرار گرفتند. آزمایش در هر سطح دمایی بهصورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی یاسوج در سال 1400 به اجرا درآمد. ده روز بعد از اعمال تیمارهای دمایی صفات ارتفاع اندام هوایی، وزن تر اندام هوایی، وزن خشک اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک ریشه و طول ریشه اندازهگیری شدند بهعلاوه نشت الکترولیت، میزان قندهای محلول و کلروفیل برگ نیز اندازهگیری شدند. سپس تجزیه واریانس بر روی مشاهدات صورت پذیرفت و براساس نتایج بهدستآمده ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی و وراثتپذیری صفات محاسبه شدند. در مرحله بعد تجزیه به عاملها انجام و مهمترین عاملها تفسیر شدند. در نهایت نمودار سهبعدی براساس سه عامل اول ترسیم و ژنوتیپها گروهبندی شدند. یافتهها: نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر دما برای تمامی صفات، اثر ژنوتیپ برای تمامی صفات بهجز طول ریشه و برهمکنش دما و ژنوتیپ برای تمامی صفات بهجز ارتفاع اندام هوایی، مقدار کاروتنویید و کلروفیل معنیدار شدند. در دمای 5 درجه سانتیگراد (تنش سرما) از نظر بیشتر صفات ژنوتیپ 09S 83259-14ILL6994/ILL5480 از سایر ژنوتیپها بهتر بود. گروهبندی ژنوتیپها با استفاده از نمودار سه بعدی حاصل از امتیاز سه عامل اول، ژنوتیپهای ILL 7979 و 09S 83259-14ILL6994/ILL5480 را بهعنوان متحملترین ژنوتیپها در شرایط تنش سرما معرفی نمود. صفت نشت الکترولیت بیشترین مقدار شدت تنش (53/0) را داشت که نشان میدهد این صفت بیشتر از سایر صفات تحت تأثیر سرما قرار گرفت. ضرایب تنوع ژنوتیپی و فنوتیپی نشان داد که ژنوتیپها از نظر صفات مرتبط با اندام هوایی بیشترین تنوع را داشتند. سهم واریانس ژنتیکی نسبت به سایر اجزا در این تنوع بیشتر بود. نتیجهگیری: در مجموع نتایج نشان داد که بین گیاهچههای حاصل از کشت بافت ژنوتیپها تنوع کافی از نظر تحمل به سرما وجود دارد. بالابودن سهم واریانس ژنتیکی در این مطالعه نشان میدهد که انتخاب در شرایط کشت بافت برای تحمل به سرما در عدس کارا خواهد بود. بهعلاوه، صفات مهمی مثل میزان نشت الکترولیت، وزن تر و خشک اندام هوایی بهشدت تحت تأثیر سرما قرار گرفتهاند که احتمالاً بتوانند بهعنوان معیاری برای تحمل به سرما در عدس بهکار روند. از این نتایج میتوان در برنامههای اصلاحی بهبود تحمل به سرما در عدس استفاده نمود. | ||
کلیدواژهها | ||
تجزیه عاملها؛ تنوع سوماکلونی؛ کشت درونشیشهای ؛ نشت الکترولیت | ||
مراجع | ||
برزن، زهرا؛ دهداری، مسعود و امیری فهلیانی، رضا (1397). ارزیابی تحمل سرما در تعدادی از ژنوتیپهای مختلف کلزا در مرحلهگیاهچهای و ارتباط آن با نشانگرهای ریزماهواره. نشریه تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی، ۸ (۲)، ۳۳-۴۶. غلامی رضوانی، نسیم؛ نظامی، احمد؛ کافی، محمد و نباتی، جعفر (1397). ارزیابی ژنوتیپهای عدس (Lens culinaris) برای کشت پاییزه در مناطق سرد معتدل در شرایط مزرعه. مجله تولید گیاهان زراعی، 11(4)، 142-147. هدایتخواه، طاهره؛ دهداری، مسعود و امیریفهلیانی، رضا. (1395). بررسی تحمل سرما در تعدادی از ارقام برنج با استفاده از صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک در مرحله گیاهچهای. نشریه تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی، ۶ (۲۰)، ۱-۱۲. جلیلیان، مهدی؛ دهداری، مسعود؛ امیری فهلیانی، رضا و موحدی دهنوی، محسن (1396). بررسی تحمل به سرما در ارقام مختلف چغندرقند (Beta vulgaris L.) در مرحله گیاهچهای. تنشهای محیطی در علوم زراعی، 10(3)، 475-490. نباتی، جعفر؛ نظامی، احمد؛ میرمیران، سیده محبوبه؛ حسنفرد، علیرضا؛ حجت، سید سعید و باقری، عبدالرضا (1399). تحمل به یخزدگی در برخی ژنوتیپهای عدس در شرایط کنترلشده. نهال و بذر، 36(2)، 183-205. نظامی، احمد؛ خزاعی، حمیدرضا؛ حسین پناهی، فرزاد و فاضلی کاخکی، سید فاضل (1392). ارزیابی میزان تحمل به سرما در ژنوتیپهای عدس با بهرهگیری از شاخص نشت الکترولیتها. پژوهشهای زراعی ایران، 11(1)، 23-30. تبریزی وند طاهری، مژگان؛ پورعلی بابا، حمیدرضا و کوکب صبا (1402). بررسی تودههای بومی عدس (Lens culinaris Medik) از نظر تحمل به سرما در شرایط کنترلشده و شرایط مزرعه. پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی، ۱۵ (۴۸)،۲۲۳-۲۱۳. Arnon, D.T. (1949). Copper enzymes in isolation chloroplast phenoloxidase in Beta vulgaris. Plant Physiology, 24, 1-15. Ashoordan, H., Dehdari, M., Masoumiasl, A., & Karimizadeh, R. (2023). Lentil (Lens culinaris Medik.) genotype× PGR (Plant growth regulator) interaction and heritability of some traits under in vitro conditions. Iran Agricultural Research 42(2), 4-13. doi: 10.22099/iar.2024.48842.1563 Azymi, F., Sofalian, O., Jahanbakhsh, G., & Khomari, S. (2012). Effect of chilling stress on soluble, suger and proline accumulation in cotton genotype. International Journal of Agriculture and crop Science, 4(12), 825-830. Bagheri, R., Dehdari, M., & Salehi, A. (2020). Effect of cold stress at flowering stage on some important characters of five German chamomile (Matricaria chamomilla L.) genotypes in a pot experiment. Journal of Applied Research on Medicinal and Aromatic Plants, 16, 100228. Barzan, Z., Dehdari, M., & Amiri Fahliani, R. (2018). Evaluation of cold tolerance in rapeseed (Brassica napus L.) genotypes at seedling stage and its association with microsatellite marker. Journal of Crop Production and Processing 8(2), 33-46. (In Persian). Beltrano, J., & Ronco, M.G. (2008). Improved tolerance of wheat plants (Triticum aestivum L.) to drought stress and rewatering by the arbuscular mycorrhizal fungus Glomus claroideum: Effect on growth and cell membrane stability. Brazilian Journal of Plant Physiol 20, 29-31. Cao, Z., Sui, S., Cai, X., Yang, Q., & Deng, Z. (2016). Somaclonal variation in ‘Red Flash’ caladium: Morphological, cytological and molecular characterization. Plant Cell Tissue and Organ Culture, 126, 269-279. Dann, A.L., & Wilson, C.R. (2011). Comparative assessment of genetic and epigenetic variation among regenerants of potato (Solanum tuberosum) derived from long-term nodal tissue-culture and cell selection. Plant Cell Reports 30, 631-639. Fernandez, G.C.J. (1992). Effective selection, criteria for assessing stress tolerance. In: Kuo C.G. (ed.), Proceedings of the International Symposium on Adaptation of Vegetables and Other Food Crops in Temperature and Water Stress. AVRDC Publication, Tainan, Taiwan. pp. 257-270. Gholami Rezvani, N., Nezami, A., & Kafi, M. (2019). Evaluation of lentil (Lens culinaris) genotypes for autumn sowing in cold temperate regions under field conditions. Journal of Crop Production, 11(4), 142-147. (In Persian). Hedayatkhah, T., Dehdari, M., & Amiri, R.F. (2016). Study of chilling tolerance in rice cultivars at seedling stage using morphological and physiological characteristics. Journal of Crop Production and Processing, 6 (20), 1-12. (In Persian). Irigoyen, J. J., Emerich D.W., & Sanchez-Diaz, M. (1992). Water stress induced change concentration of proline and total soluble sugars in undulated afalfa (Medicago sativa) plant. Physiologia Plantarum, 84, 55-60. Jalilian, M., Dehdari, M., Amiri Fahliani, R., & Movahedi Dehnovi, M. (2017). Study of cold tolerance of different sugar beet (Beta vulgaris L.) cultivars at seedling growth stage. Environmental Stresses in Crop Sciences, 10 (3), 475-490. (In Persian). Janmohammadi, M. (2012). Metabolomic analysis of low temperature responses in plants. Current Opinion in Agriculture, 1(1), 1-6. Kiszczak, W., Kowalska, U., Kapuścińska, A., Burian, M., & Górecka, K. (2015). Effect of low temperature on in vitro androgenesis of carrot (Daucus carota L.). In Vitro Cellular & Developmental Biology–Plant, 51, 135-142. Nabati, J., Nezami, A., Mirmiran, S.M., Hasanfard, A.R., Hojjat, S.S., & Bagheri, A. (2020). Freezing tolerance in some lentil genotypes under controlled conditions. Seed and Plant Journal, 36(2), 183-205. (In Persian). Nezami, A., Khazaei, H.R., Hosseinpanahi, F., & Fazeli Kakhki, S.F. (2013). Assessment of freezing tolerance in lentil genotypes (Lens culinaris) by electrolyte leakage index. Iranian Journal of Field Crops Research, 11(1), 23-30. (In Persian). Nobari, F., Afshari, H., Miri, S.M., & Hokmabadi, H. (2012). An investigation of cold tolerance properties (proline, protein and suger) of the flowerbuds in four commercial cultivars of Darnghan local pistachio. Journal of Nuts, 3(2), 1-8. Paquine, R., & Lechasseure, P. (1979). Observation assay method for free proline in plantes. Canadian Journal of Botany, 57(2), 1851-1854 Popova, T., Grozeva, S., Todorova, V., Stankova, G., Anachkov, N., & Rodeva, V. (2016) Effects of low temperature, genotype and culture media on in vitro androgenic answer of pepper (Capsicum annuum L.). Acta Physiologiae Plantarum, 38, 273. Pouramir-Dashtmian, F., Khajeh-Hosseini, M., & Esfahani, M. (2014). Alleviating harmful effects of chilling stress on rice seedling via application of spermidine as seed priming factor. African Journal of Agricultural Research, 9(18), 1412-1418. Shabala, S. (2012). Plant Stress Physiology. (2nd ed.), Wallingford, UK: CABI. Sharma, J.R. (1998). Statistical and Biometrical Techniques in Plant Breeding, New Age International, New Delhi, P. 440 Tabrizivand taheri, M., Pouralibaba, H.R., & Kokab, S. (2024). Study lentil (Lens culinaris L.) landraces for cold tolerance under field and controlled conditions. Journal of Crop Breeding, 15(48), 213-223. (In Persian). Wani, S.H., & Herath, V. (2018). Cold Tolerance in Plants: Physiological, Molecular and Genetic Perspectives. Springer Nature Switzerland AG. Pp 202. Yun, H., Li, Y., & Li, X. (2013). The research of cold stress on three reventment plants. Journal of Agriculture Science, 5(6), 102-108.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 195 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 34 |