پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,877 |
| تعداد مقالات | 74,134 |
| تعداد مشاهده مقاله | 137,824,655 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,229,019 |
جنسیت و جهان‌های اجتماعی معاصر | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| دوره 15، شماره 2، تیر 1404، صفحه 1-21 اصل مقاله (965.13 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2025.390502.1775 | ||
| نویسندگان | ||
| حمید پارسانیا1؛ ابوالفضل اقبالی* 2 | ||
| 1استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار گروه مطالعات زنان و خانواده، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مباحث مربوط به زن، جنسیت و امتدادهای اجتماعی آن چالش تاریخی جهان اسلام بوده و هست و رویکردهای مختلف فکری و اجتماعی که هریک مبتنی بر نظام‌های معنایی خاصی هستند، مواضعی را نسبت به این پرسش اتخاذ کرده‌اند. در یک واکاوی کلان‌نگر می‌توان ردپایی از دو نظام معنایی عمدۀ اسلام و تجدد در پس‌زمینۀ این رویکردها مشاهده کرد. پژوهش حاضر درصدد مطالعۀ این رویکردها و تحلیل نظام‌های معنایی آن‌ها و صورت‌بندی رویکردهای معطوف به جنسیت در چارچوب جهان‌های اجتماعی است. این پژوهش در زمرۀ تحقیقات کاربردی است و به‌لحاظ روشی در حیطۀ تحقیقات کیفی دسته‌بندی می‌شود. چارچوب مفهومی مطالعۀ حاضر، نظریۀ جهان‌های اجتماعی و روش به‌کاررفته برای شناخت نحوۀ تکوین این گفتمان‌ها در ساحت نظری و اجتماعی جامعۀ ایران، روش‌شناسی بنیادین است. براساس یافته‌های این پژوهش، ذات‌انگاری جنسیتی، امتداد اجتماعی جنسیت، نظام‌سازی اجتماعی مبتنی بر زوجیت و جنسیت به‌مثابۀ ظرفیت وجودی، از مهم‌ترین مؤلفه‌های نظریۀ اسلامی جنسیت است و فقه جواهری و حکمت متعالیه زمینۀ وجود معرفتی آن و تحولات اجتماعی و سیاسی عصر مشروطه و نیز انقلاب اسلامی ایران به‌عنوان زمینه‌های وجودی غیرمعرفتی این جهان اجتماعی در ایران هستند. همچنین برساخت‌گرایی جنسیتی، فراجنسیت‌گرایی، جنسیت به‌مثابۀ امر سیال، جنسیت به‌عنوان ابزار سلطه و نفی امتدادهای اجتماعی جنسیت از مؤلفه‌های محوری نظریۀ فمینیستی جنسیت است. تفکرات فمینیستی در غرب و جریان فکری نواعتزال و روشنفکری در جوامع اسلامی به‌عنوان برخی از زمینه‌های وجودی معرفتی و تفاوت‌های حقوقی زن و مرد در قوانین ایران و تحولات سیاسی دهۀ هفتاد در کشور، زمینه‌های وجود غیرمعرفتی این جهان اجتماعی در ایران بودند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسلام؛ تجدد؛ جنسیت؛ جهان‌های اجتماعی؛ روش‌شناسی بنیادین | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
آیت‌اللهی، زهرا (1386). زن، دین و سیاست. تهران: شورای فرهنگی و اجتماعی زنان.
ابوزید، نصرحامد (2008). مفهوم النص. بیروت: المرکز الثقافی العربی الدار البیضاء.
بستان، حسین (1385). اسلام و تفاوت‌های جنسیتی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بستان، حسین (1388). اسلام و جامعه‌شناسی خانواده. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بستان، حسین (1391). کوششی در جهت ارائۀ چارچوبی اسلامی برای جامعه‌شناسی جنسیت. فصلنامۀ اسلام و علوم اجتماعی، 4(8)، 54-72.
اقبالی، ابوالفضل و پارسانیا، حمید (1397). روش‌شناسی بنیادین نظریۀ فمینیستی در ایران. فصلنامۀ روش‌شناسی علوم انسانی، 26(104)، 17-28. https://doi.org/10.30471/mssh.2020.5038.1823
پارسانیا، حمید (1384). رویکرد انتقادی فلسفۀ اسلامی به رابطۀ عقل و جنسیت. حورا، 14-15، 18-25.
پارسانیا، حمید (1391). جهان‌های اجتماعی. قم: کتاب فردا.
پارسانیا، حمید (1392). نظریه و فرهنگ: روش‌شناسی بنیادین تکوین نظریه‌های علمی. راهبرد فرهنگ، 6(23)، 7-28.
پارسانیا، حمید و سلطانی، مهدی (1390). بازخوانی جهان‌های اجتماعی جامعه‌شناسی پدیدۀ شناختی براساس حکمت متعالیه. فصلنامۀ معرفت فرهنگی-اجتماعی، 9، 107-128.
تانگ، رزماری (1387). نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریه‌های فمینیستی. ترجمۀ منیژه نجم عراقی. تهران: نشرنی.
جابری، محمد عابد (2013). مدخل الی القرآن الکریم فی التعریف بالقرآن. چاپ چهارم. بیروت: مرکز دراسات الوحده العربیه.
جابری، محمد عابد (1991). التراث و الحداثه. چاپ اول. بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة.
جوادی آملی، عبدالله (1379). تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج 12 (فطرت در قرآن). تنظیم و ویرایش: محمدرضا مصطفی‌پور. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1386). زن در آینۀ جلال و جمال. قم: انتشارات اسراء.
جیمز، سوزان (1382). فمینیسم. ترجمۀ عباس یزدانی، در مجموعه مقالات فمینیسم و دانش‌های فمینیستی. قم: مرکز تحقیقات زن و خانواده.
چالمرز، آلن (1387). چیستی علم. ترجمۀ سعید زیباکلام. تهران: سمت.
چراغی‌کوتیانی، اسماعیل (1388). خانواده، اسلام و فمینیسم. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
حرعاملی، محمد بن حسن (1416 ق). وسایل الشیعه الی تفاصیل مسائل الشریعه. قم: مؤسسة آل‌البیت لاحیاء التراث.
خمینی، سید روح‌الله (1389). صحیفۀ نور. تهران: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت امام (ره).
رئوف، هبه (1377). مشارکت سیاسی زن. ترجمۀ محسن آرمین. تهران: قطره.
رید، ایولین (1379). آیا سرنوشت زن را ساختمان بدنی او تعیین می‌کند. ترجمۀ رها دانش. تهران: دانش.
ریتزر، جورج (1374). نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: علمی.
زیبایی‌نژاد، محمدرضا (1391). هویت و نقش‌های جنسیتی. قم: پژوهشکدۀ زن و خانواده.
سالاری‌فر، محمدرضا (1387). خانواده در نگرش اسلام و روان‌شناسی. قم: بوستان کتاب.
صادقی‌فسایی، سهیلا و عرفان‌منش، ایمان (1391). وضع‌شناسی و تحلیل گفتمان نظریه‌پردازی‌های اجتماعی از الگوی خانوادۀ مطلوب در ایران. فصلنامۀ مطالعات راهبردی زنان، 15(58)، 7-48.
صادقی فسایی، سهیلا و اقبالی، ابوالفضل (1399). خوانش گفتمانی از مناقشات امر جنسی در ایران. فصلنامۀ زن در فرهنگ و هنر، 12(1)، 51-70. https://doi.org/10.22059/jwica.2020.290703.1354
صدرالمتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1383). الحکمه المتعالیه فی االسفار العقلیه. جلد 8. تهران: شرکت دارالمعارف الاسلامیه.
صدوق، محمد بن علی (1413 ق). من لایحضره الفقیه. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
طباطبایی، محمدحسین. (1370). المیزان فی التفسیر القرآن. تهران: بنیاد علمی علامه طباطبایی.
طبرسی، فضل بن حسن (1408 ق). مکارم الاخلاق. بیروت: دار الحوراء.
عرب‌صالحی، محمد (1400). جریان‌شناسی اعتزال نو. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
علاسوند، فریبا (1390). زن در اسلام. قم: پژوهشکدۀ زن و خانواده.
غروی، سعیده (1383). معرفی معتزلیان معاصر. فصلنامۀ حکمت سینوی، 24-25.
فالودی، سوزان (1372). اگر زنان با مردان برابرند، پس چرا. ترجمۀ زهره زاهدی، نشریۀ زنان، 12.
کلینی، محمدبن‌یعقوب (1429 ق). الکافی. قم: دارالحدیث للطباعه و النشر.
کوهن، توماس (1396). ساختار انقلابات علمی. ترجمۀ سعید زیباکلام. تهران: سمت.
مشیرزاده، حمیرا (1382). از جنبش تا نظریۀ اجتماعی. تهران: شیرازه.
مجلسی، محمدباقر (1404 ق). بحارالانوار. بیروت: مؤسسة الوفاء.
مصباح یزدی، محمدتقی (132). انسان‌شناسی در قرآن. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی (1385). مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1382). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: صدرا.
میرخانی، عزت السادات (1380). رویکردی نوین در روابط خانواده. تهران، سفیر صبح.
میشل، آندره (1372). جنبش اجتماعی زنان. ترجمۀ هما زنجانی‌زاده، مشهد: نیکا.
نوری طبرسی، حسین بن محمدتقی (1401 ق). مستدرک‌الوسائل و مستنبط‌المسایل. قم: مؤسسۀ آل‌البیت لاحیاء التراث.
هابرماس، یورگن (1393). جهانی‌شدن و آیندۀ دموکراسی. ترجمۀ کمال پولادی. تهران: مرکز.
هاشمیان، سید محمدحسین، پارسانیا، حمید، و سیدمحسنی، سیدمهدی (1398). دلالت‌های نظریۀ جهان‌های اجتماعی در بازسازی تحلیل گفتمان لاکلا و موفه (تمهید نظریۀ گفتمان بومی). فصلنامۀ مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 23(4)، 687-706.
هام، مگی و گمبل، سارا (1382). فرهنگ نظریه‌های فمینیستی. ترجمۀ فیروزه مهاجر و نوشین احمدی خراسانی. تهران: توسعه.
Barrett, M., & Philips, A. (1992). Destabilizing theory: Contemporary feminist debates. London: Polity Press.
Barrett, M. (1989). Women’s oppression today. Halton Press.
Bernard, J. (1981). The good provider role: Its rise and fall. American Psychologist.
Ben, S. L. (1993). The lenses of gender: Transforming the debate on sexual inequality. New Haven: Yale University Press.
Connell, R. (2010). Transsexual women and feminist thought: Toward new understanding and new politics. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 37(4), 863–887.
De Beauvoir, S. (1975). The second sex (H. M. Parsley, Trans.). New York: Vintage Books.
Delphy, C. (2003). Rethinking sex and gender. In Feminist theory reader: Local and global perspective (pp. xx-xx). New York: Routledge.
Friedan, B. (1963). The feminine mystique. New York: Dell.
Firestone, S. (1970). The dialectic of sex. In L. Nicholson (Ed.), The second wave. New York & London: Routledge.
Giddens, A. (2007). The transformation of intimacy: Sexuality, love and eroticism in modern societies. Stanford, CA: Stanford University Press.
Jackson, S. (1999). Heterosexuality in question. London: Sage.
Kersey-Matusiak, G. (2012). Delivering culturally competent nursing care. New York: Springer Publishing Company.
Mackinnon, C. (1991). Toward a feminist theory of the state. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Millett, K. (1970). Sexual politics. Garden City, NY: Doubleday.
Myers, A. (2018). Trans terminology seems like it’s changing all the time. Slate Magazine.
Oakley, A. (1976). Woman’s work: The housewife, past and present. New York: Vintage Books.
Richardson, D. (1996). Theorizing heterosexuality: Telling it straight. Buckingham, UK: Open University Press.
Rowbotham, S. (1973). Woman’s consciousness, man’s world. New Orleans: Pelican.
Sinclair, K. (2013). About whoever: The social imprint on identity and orientation. [Paperback].
Steinem, G. (1970). Women’s right. Presented at Women’s Rights Workshop, New York.
Vincent, B. (2020). Non-binary genders: Navigating communities, identities, and healthcare. Bristol, UK: Policy Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 169 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 138 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب