
تعداد نشریات | 163 |
تعداد شمارهها | 6,877 |
تعداد مقالات | 74,134 |
تعداد مشاهده مقاله | 137,826,140 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 107,229,572 |
تأثیر خیار بر محدودیتهای تصرفات مالی ناقل | ||
مجله علمی "پژوهشهای فقهی" | ||
دوره 21، شماره 3، مهر 1404، صفحه 195-208 اصل مقاله (1.05 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jorr.2025.386833.1009549 | ||
نویسنده | ||
غلامرضا یزدانی* | ||
گروه حقوق، دانشکدة حقوق، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد مقدس، ایران | ||
چکیده | ||
بر اساس دیدگاه مشهور فقیهان و قانون مدنی ایران در عقد بیع، به محض انعقاد عقد، ملکیت مبیع به خریدار و ملکیت ثمن به فروشنده منتقل میشود. یکی از آثار انتقال مالکیت آن است که طرف قراردادی میتواند در عوضی که به وی رسیده است هر نوع تصرفی انجام دهد. حال اگر در عقد برای یکی از طرفین حق خیار وجود داشته باشد، تصرفات طرفی که حق خیار ندارد در عوضی که به وی رسیده چه وضعیتی دارد؟ این سؤال بهخصوص آنگاه بسیار اهمیت پیدا میکند که طرف مقابل بخواهد در عوض قراردادی تصرفی کند که لازمهاش اتلاف مال یا انتقال و از دسترس خارج شدن مال باشد. فقها در پاسخ به این سؤال دیدگاه واحدی ندارند. برخی تصرفات من علیه خیار را مردود میدانند و گروهی به طور مطلق حکم به جواز تصرفات میکنند و در نهایت برخی بین خیارات قانونی و قراردادی قائل به تفکیک هستند. در مقالة حاضر که مبتنی بر روش توصیفیـ تحلیلی است این نتیجه به دست میآید که باید بین خیارات فرق گذاشت؛ خیاراتی که به ارادة طرفین در قرارداد جعل میشوند مانع از تصرف طرف مقابل در عین هستند ولی خیارات قانونی مانع از تصرفات طرف مقابل نخواهند بود. | ||
کلیدواژهها | ||
تصرفات ذوالخیار؛ تصرفات غیر ذوالخیار؛ تصرف ناقل؛ خیار؛ خیارات قانونی؛ خیارات قراردادی | ||
مراجع | ||
الف) کتب فارسی
امامی، سید حسن (بیتا). حقوق مدنی. تهران: اسلامی.
جعفریصامت، حسین؛ طبایی، مهشیدالسادات و نیکنژاد، جواد (1403). اثر فسخ نسبت به تصرفات ناقل در حقوق ایران و فقه امامیه. مطالعات میانرشتهای فقه، 16.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1382). صد مقاله در روش تحقیق. تهران: گنج دانش.
جواهرالکلام، محمدهادی (1401). وضعیت تصرفات منتقلالیه در زمان خیار ناقل در حقوق اسلامی. پژوهشهای حقوق اقتصادی و تجاری، 1.
صفایی، سید حسین (1382). قواعد عمومی قراردادها. چ 20. تهران: میزان.
کاتوزیان، ناصر (1369). قواعد عمومی قراردادها. تهران: سهامی انتشار.
ب) کتب عربی
ابنادریس، محمد بن منصور (1410 ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. چ 2. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ابنبراج، قاضی (1406 ق). المهذب. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
احسائی، ابن ابی جمهور (1403 ق). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة. قم: مؤسسة سیدالشهداء.
اردبیلى، احمد (1403 ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
اصفهانى، سید ابوالحسن (1422 ق). وسیلة النجاة مع حواشی الامام الخمینی. قم: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
اصفهانى، محمدحسین (1418 ق). حاشیة کتاب المکاسب. قم: انوار الهدی.
انصاری، مرتضی (1415 ق). کتاب المکاسب. قم: کنگرة جهانی بزرگداشت شیخ انصاری(ره).
ایروانى، على (1406 ق). حاشیة المکاسب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بحرانى، یوسف (1405 ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
بهجت، محمدتقی (1423 ق). وسیله النجات. چ 2. قم: شفق.
تبریزى، جواد (1416 ق). إرشاد الطالب إلى التعلیق على المکاسب. قم: مؤسسة اسماعیلیان.
تبریزی، میرزافتاح (1375 ق). هدایه الطالب الی اسرار المکاسب. تبریز: چاپخانة اطلاعات.
حلبی (1403 ق). الکافی فی الفقه. اصفهان: کتابخانه عمومی امام امیر المومنین(ع).
حلی، یحیی بن سعید (1394 ق). نزهه الناظر فی الجمع بین الاشباه و النظائر. قم: منشورات رضی.
ـــــــــــــــــــ (1405 ق). الجامع للشرائع. قم: مؤسسة سید الشهداء العلمیه.
حکیم، سید محسن (1410 ق). منهاج الصالحین. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
حکیم، سید محمدسعید (1433 ق). منهاج الصالحین. چ 8. بیروت: دار الهلال.
خمینى، سید روحاللّه (1392). تحریر الوسیلة. چ 3. قم: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
ــــــــــــــــــ (1415 ق). المکاسب البیع. قم: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
خویی، سید ابوالقاسم (1429 ق). محاضرات فی الفقه الجعفری. قم: مؤسسة دائره المعارف الفقه الاسلامی.
ــــــــــــــــــ (بیتا). مصباح الفقاهه. بیجا: بینا.
سبحانی، جعفر (1414 ق). المختار فی احکام الخیار. قم: مؤسسةالامام الصادق(ع).
سبزوارى، سید عبدالأعلى (1413 ق). مهذّب الأحکام. چ 4. قم: مؤسسه المنار.
سبزوارى، محمدباقر (1423 ق). کفایة الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
سیستانى، سید على (1415 ق). منهاج الصالحین. قم: دفتر حضرت آیتالله سیستانى.
سیوری، مقداد (1404 ق). تنقیح الرائح لمختصر الشرائع. قم: انتشارات کتابخانة آیتالله مرعشی(ره).
شهید ثانی، زینالدین (1410 ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: کتابفروشی داوری.
ــــــــــــــــــ (1413 ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه.
طباطبایی، سید علی (1418 ق). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل. قم: مؤسسة آل البیت(ع).
طباطبایی قمی، تقی (1400 ق). دراساتنا فی الفقه الجعفری. قم: مطبعه الخیام.
طوسی، محمد بن حسن (1387 ق). المبسوط فی الفقه الامامیه. چ 3. تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
ـــــــــــــــــــــ (1407 ق). تهذیب الاحکام. چ 4. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
عاملى، سید جواد (1419 ق). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة. چ 2. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
علامه حلی، حسن بن یوسف (1413 ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ــــــــــــــــــــــــــ (1414 ق). تذکرة الفقهاء. قم: مؤسسة آل البیت(ع).
فخرالمحققین، محمد (1387 ق). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. قم: مؤسسة اسماعیلیان.
کرکى، محقق ثانى (1414 ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. چ 2. قم: مؤسسة آل البیت(ع).
کلینی، محمد بن یعقوب (1407 ق). الکافی. چ 4. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
محقق اول، جعفر بن حسن (1408 ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. چ 2. قم: مؤسسة اسماعیلیان.
مفید، محمد بن نعمان (1413 ق). المقنعه. قم: کنگرة جهانى هزارة شیخ مفید.
نجفی، محمدحسن (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. چ 7. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
یزدانی، غلامرضا (1395 ش). شرط ذخیره مالکیت. مشهد: بهنشر.
یزدى، سید محمدکاظم (1421 ق). حاشیة المکاسب. چ 2. قم: مؤسسة اسماعیلیان.
Persian Books
Emami, S. H. (n.d.). Civil Law. Tehran: Islamic Publications. (in Persian)
Jafari Langarudi, M.J. (2003). One Hundred Articles on Research Methodology. Tehran: Ganj-e Danesh. (in Persian)
Jafari-Samet, Hossein; Tabaei, Mahshid Al-Sadat; and Niknejad, Javad (2024). "The effect of annulment on the acts of the transferor in Iranian law and Imamiyyah jurisprudence." Interdisciplinary Studies in Jurisprudence, 16.
Javaher al-Kalam, Mohammad Hadi (2022). "The status of acts of the transferee during the option period of the transferor in Islamic law." Economic and Commercial Legal Research, 1.
Safaei, S. H. (2003). General Rules of Contracts. Twentieth Edition. Tehran: Mizan. (in Persian)
Katouzian, N. (1991). General Rules of Contracts. Tehran: Behnashr. (in Persian)
Arabic Books
Ameli, S. J. (1998). Miftah Al-Karama fi Sharh Qawa'id Al-Allama. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
Ansari, M. (1994). Kitab Al-Makasib. Qom: International Congress on Sheikh Ansari. (in Arabic)
Ardebili, A. (1983). Majma' al-Fa'ida wa al-Burhan fi Sharh Irshad al-Azhan. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
Bahrani, Y. (1984). Al-Hada'iq Al-Nadhira fi Ahkam Al-'Itra Al-Tahira. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
Behjat, M.T. (2002). Wasila Al-Najat. Second Edition. Qom: Shafaq Publications. (in Arabic)
Esfahani, M.H. (1998). Commentary on Kitab Al-Makasib. Qom: Anwar Al-Huda. (in Arabic)
Esfahani, S. A.H. (2001). Wasila Al-Najat with Notes by Imam Khomeini. Qom: Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works. (in Arabic)
Fakhr Al-Muhaqqiqin, M. (1968). Idah Al-Fawa'id fi Sharh Mushkilat Al-Qawa'id. Qom: Esmaelian Institute. (in Arabic)
Hakim, S. M. (1989). Minhaj Al-Salihin. Beirut: Dar Al-Taraf Publications. (in Arabic)
Hakim, S. M.S. (2012). Minhaj Al-Salihin. Eighth Edition. Beirut: Dar Al-Hilal. (in Arabic)
Halabi (1983). Al-Kafi fi Al-Fiqh. Isfahan: Imam Amir Al-Mu'minin Public Library. (in Arabic)
Hilli (Allamah), H. Y. (1992). Qawa'id Al-Ahkam fi Ma'rifat Al-Halal wa Al-Haram. Qom: Office of Islamic Publications affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
---------------------------. (1993). Tadhkirat Al-Fuqaha. Qom: Ahl Al-Bayt Institute. (in Arabic)
Hilli, Y. S. (1973). Nazhat Al-Nazir fi Al-Jam' Bayn Al-Ashbah wa Al-Nazair. Qom: Radi Publications. (in Arabic)
-------------. (1984). Al-Jami' Al-Shara'i. Qom: Sayyid Al-Shuhada Scientific Institute. (in Arabic)
Ibn-Baraj, Q. (1986). Al-Muhadhdhab. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
Ibn-Idris, M. M. (1989). Al-Saraer Al-Hawi Le-Tahrir Al-Fatawi. Second Edition. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
Irvani, A. (1986). Commentary on Al-Makasib. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance. (in Arabic)
Karaki, Muhaqqiq Thani. (1993). Jami' Al-Maqasid fi Sharh Al-Qawa'id. Second Edition. Qom: Ahl Al-Bayt Institute. (in Arabic)
Khoe'i, S. A. (n.d.) Misbah Al-Fiqaha. n.p.: n.d.
Khomeini, S. R. (1972). Tahrir Al-Wasilah. Third Edition. Qom: Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works. (in Arabic)
------------------. (1994). Kitab Al-Bay. Qom: Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works. (in Arabic)
Kulayni, M. Y. (1987). Al-Kafi. Fourth Edition. Tehran: Dar Al-Kutub Al-Islamiyyah. (in Arabic)
Mufid, M. N. (1992). Al-Muqni'ah. Qom: International Congress on Sheikh Mufid’s Millennium. (in Arabic)
Muhaqqiq Awwal, J. H. (1988). Sharai' Al-Islam fi Masa'il Al-Halal wa Al-Haram. Second Edition. Qom: Esmaelian Institute. (in Arabic)
Najafi, M. H. (1984). Jawahir Al-Kalam fi Sharh Sharai' Al-Islam. Seventh Edition. Beirut: Dar Ihya Al-Turath Al-Arabi. (in Arabic)
Sabzevari, M.B. (2002). Kifayat Al-Ahkam. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom. (in Arabic)
Sabzevari, S. A.A. (1992). Muhadhdhab Al-Ahkam. Fourth Edition. Qom: Al-Manar Institute. (in Arabic)
Seyouri, M. (1983). Tanqih Al-Rai'h Li-Mukhtasar Al-Shara'i. Qom: Ayatollah Marashi Library Publications. (in Arabic)
Shaheed Thani, Z. (1989). Al-Rawdha Al-Bahiyya fi Sharh Al-Lum'a Al-Dimashqiyya. Qom: Davari Bookstore. (in Arabic)
----------------------. (1992). Masalik Al-Ifham ila Tanqih Shara'i Al-Islam. Qom: Al-Ma'arif Al-Islamiyya Institute. (in Arabic)
Sistani, S. A. (1994). Minhaj Al-Salihin. Qom: Office of Ayatollah Sistani. (in Arabic)
Tabatabaei, S. A. (1997). Riyadh Al-Masa'il fi Tahqiq Al-Ahkam bi Al-Dala'il. Qom: Al-Bayt Institute. (in Arabic)
Tabrizi, J. (1995). Irshad Al-Talib ila Al-Ta'liq Ala Al-Makasib. Qom: Ismailian Institute. (in Arabic)
Tabrizi, M. F. (1956). Hidayat Al-Talib ila Asrar Al-Makasib. Tabriz: Ettelaat Printing House. (in Arabic)
Tousi, M. H. (1967). Al-Mabsut fi Fiqh Al-Imamiyya. Third Edition. Tehran: Al-Maktaba Al-Murtadhawiya for Reviving Al-Athar Al-Ja'fariyya. (in Arabic)
----------------. (1986). Tahdhib Al-Ahkam. Fourth Edition. Tehran: Dar Al-Kutub Al-Islamiyya. (in Arabic)
Yazdi, S. M.K. (2000). Hashiyat Al-Makasib. Second Edition. Qom: Esmaelian Institute. (in Arabic) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 265 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 136 |